Lo cunto de li cunti

Lo cunto de li cunti overo lo trattenemiento de peccerille (« Marvailh ar marvailhoù pe Diverrañs ar Vugaligoù »), lesanvet ivez Il Pentamerone, zo un dastumad kontadennoù diwar zorn Giambattista Basile (war-dro 1570-1632), embannet etre 1634 ha 1636 e Napoli ha skrivet e napolitaneg, ha n'eo ket en italianeg. Abalamour da se moarvat eo chomet dianav e broioù hanternoz Europa.

50 kontadenn zo. Dastumet e vijent bet e Kreta pe Venezia. Embannet eo bet an oberenn daou vloaz goude marv ar skrivagner. Adalek 1674 e voe lesanvet Pentamerone abalamour d' Il Decameron gant Boccaccio (1349-1353).

Tennañ a ra framm al levr da hini Il Decameron, met disheñvel eo an danvez. Evit bugale eo skrivet an oberenn-mañ. Un toullad zo bodet e-pad pemp devezh (alese e teu an anv Pentamerone) da gontañ marvailhoù.

Yezh

Troet eo bet an oberenn en italianeg gant Benedetto Croce e 1925.

Peruonto (I-3). Skeudenn gant Franz von Bayros (1909).

Ar pemp devezh

Sede ar c'hontadennoù kontet a-hed ar pemp devezh :

Devezh kentañ (Giornata prima)

1. Lo cunto de l'uerco - Kontadenn ar roñfl – AT 563 : cfr. Tischchen deck dich, Goldesel und Knüppel aus dem Sack (e Kontadennoù Grimm KHM 36) ;
2. La mortella (Ar bod meurta ) – AT 652 (doareoù all) : cf. Die Nelke (Ar jenoflenn) (Grimm, KHM 76)
3. Peruonto (id.) – AT 675 : doare Le piacevoli notti gant Giovanni Francesco Straparola, Pierre le Fou (III-1) ; cfr. Le Dauphin (Marie-Catherine d'Aulnoy, diwar Straparola) ; Jean le Bête (Grimm, KHM 54a)
4. Vardiello (id.)
5. Lo polene (Ar c'hwenenn) – AT 513 : cfr. KHM 71: Sechse kommen durch die ganze Welt ha KHM 134: Die sechs Diener (Ar C'hwec'h servijer) gant Grimm. – AT 621 : cfr. Die Laus (Grimm, n° 212 ha n'emañ ket e KHM)
6. La gatta cenerentola (Kazhez al ludu) – AT 510A : cfr. Luduennig (gant Charles Perrault ; gant Grimm, KHM 21)
7. Lo mercante - (Ar marc'hadour) – AT 303 : cfr. Die zwei Brüder (An Daou Vreur) ha Goldkinder (Ar bugel aour) (Grimm, KHM 60 ha KHM 85)
8. La facce de crapa (Dremm gavr) – AT 710 : cfr. Marienkind (Bugel Mari) (Grimm, KHM 3)
9. La cerva fatata (An heizez sordet) – AT 303 : cfr. Die zwei Brüder (An Daou Vreur) ha Goldkinder (Ar bugel aour) (Grimm, KHM 60 ha KHM 85)
10. La vecchia scorticata (An hini gozh kignet).
Bugulgan : La Coppella

Eil Devezh (Giornata seconda)

1. Petrosinella (Persilhennig) – AT 310 : cfr. Rapunzel (Grimm, KHM 12)
2. Le Souterrain de cristal (Verde Prato) – AT 432
3. Viola - Melionenn
4. Cagliuso pe Gagliuso (Cagliuso)^[1]– AT 545 : doare Giovanni Francesco Straparola, Costantino Fortunato (XI-1) ; cfr. Le Chat botté gant Charles Perrault.
5. An naer (Lo serpe) AT 432. – AT 433 : doare all gant Straparola, Il Re Porco (II-1) ; cfr. Le Prince Marcassin (gant d'Aulnoy, diwar Straparola)
6. An arzhez (L'orza) – AT 510B : doare Straparola, Thibaud et Doralice (I-4) ; cfr. Kroc'hen Azen (Perrault ; Grimm, KHM 65)
7. La palomma - Ar goulm – AT 310 (elfennoù) : cfr. blev lakaet d'ober ur skeul e Rapunzel (Grimm, KHM 12) ; Blanc-Neige-Rouge-Feu (kontadenn italianek, kontet gant Thomas Frederick Crane)
8. La schiavottella - Ar sklavezig – AT 410 : cfr. Ar Goantenn e Koad ar C'housk (Perrault ; Grimm, KHM 50). – AT 709 : cfr. Gwennerc'h (Grimm, KHM 53)
9. Lo catenaccio (Ar Morailh) – AT 425 : version d'Amour et Psyché ; cfr. La Fauvette-qui-saute-et-qui-chante ha Le Fourneau (Grimm, KHM 88 et KHM 127)
10. Lo compare (Ar C'homper)
Bugulgan : La Teinture

An Dremm (III-3). Skeudenn gant Franz von Bayros (1909).

Trede Devezh (Giornata terza)

1. Cannetella
2. La Penta mano-mozza (Penta Mognez )– AT 706 : doare all gant Straparola, Blanchebelle et le Serpent (III-3) ; cfr. Ar plac'h yaouank dizorn (Grimm, KHM 31)
3. Lo viso ( An Dremm )
4. Sapia Leccarda ( Leccarda fur )
5. Lo scarafone, lo sorece e lo grillo (Ar C'hwil, ar Razh, hag ar Skrilh ) – AT 559
6. La serva d'aglie (Koad ar c'hignon)
7. Corvetto (id.) – AT 328 : cfr. Jack and the Beanstalk
8. Lo 'ngnorante (An den diouiziek) – AT 513 : cfr. Six à qui rien ne résiste hag Ar C'hwec'h Servijer (Grimm, KHM 71 et KHM 134)
9. Rosella (id.)
10. Le tre fate (An Teir Boudig) – AT 403 : cfr. Les Trois Petits Hommes de la forêt ha La Noire et la Blanche Épousée (Grimm, KHM 13 et KHM 135). – AT 480 : cfr. Frau Holle (Grimm, KHM 24)
Bugulgan : L'Étuve

Pevare Devezh (Giornata quarta)

1. La preta de lo gallo (Maen ar c'hilhog) – AT 560 : cfr. Die klugen Leute (Al loened feal) (Kontadennoù Grimm, KHM 104a)
2. Li dui fratielle (An daou vreur) – AT 613 (elfennoù) : cfr. Die beiden Wanderer (An daou veajour) (Grimm, KHM 107)
3. Li tre ri animale (An tri loen roue) – AT 552 : cfr. Les Trois Sœurs (Grimm, KHM 82a)
4. Les Sept Petites Couennes (Le sette catenelle) – AT 501 : cfr. Die drei Spinnerinnen (An Teir Nezerez) (Kontadennoù Grimm, KHM 14)
5. Lo dragone - An aerouant
6. Le tre corone (An teir c'hurunenn)
7. Le doie pizzelle (An div grampouezhennig) – AT 403 : cfr. Die drei Männlein im Walde (An Tri Denig er C'hoad), ha La Noire et la Blanche Épousée (Grimm, KHM 13 ha KHM 135). – AT 480 : cfr Les Fées (Perrault) ; Frau Holle (Grimm, KHM 24)
8. Li sette palommielle -Ar seizh koulm – AT 451 : cfr. Les Douze Frères ha Les Six Frères Cygnes (Grimm, KHM 9 ha KHM 49). – AT 461 : cfr. Les Trois Cheveux d'or du Diable (Grimm, KHM 29)
9. Lo cuorvo ( Ar vran ) – AT 516 : cfr. Der treue Johannes (Yann Feal) (Grimm, KHM 6)
10. La soperbia casticata ( Lorc'hentez kastizet )
Bugulgan : Le Grappin

Pempet Devezh (Giornata quinta)

1. La papara - Ar waz – AT 571C : doare Straparola, V-2
2. Li mise - Ar mizioù – AT 564
3. Pinto Smalto – AT 425 ; cfr. ( Ar Rouzegan a Lamm hag a Gan) hag Ar Fornigell (Kontadennoù Grimm, KHM 88 ha KHM 127)
4. Lo turzo d'oro ( Ar wezenn aour ) AT 425, gwelout uheloc'h
5. Sole, Luna e Talia ( Heol, Loar ha Talia) – AT 410 : cfr. Ar Goantenn e Koad ar C'housk (Perrault ; Grimm, KHM 50)
6. La Sapia - Ar furez
7. Li cinco figlie - Ar pemp mab – AT 653 : doare all gant Straparola VII-5 ; cfr. * KHM 129: Die vier kunstreichen Brüder (Ar Pevar Breur Ampart) (Grimm, KHM 129)
8. Nennillo e Nennella – (Nennillo ha Nennella) AT 450 : cfr. Brüderchen und Schwesterchen (Breur ha C'hoar) (Kontadennoù Grimm, KHM 11) ; cfr. Le Petit Poucet (Perrault) ha Hänsel und Gretel (Grimm, KHM 15)
9. Le tre cetra – AT 408 : cfr. L'amore delle tre melarance, gant Carlo Gozzi (1761).
Klozadur

Troidigezhioù

En alamaneg gant Felix Liebrecht en 1846.
E saozneg gant John Edward Taylor en 1848.
E Les Contes de ma mère l'Oye avant Perrault gant Charles Deulin, embannet en 1878, e kaver troidigezhioù gallek c'hwec'h kontadenn eus ar Pentamerone.
Troidigezh saoznek all gant Richard Francis Burton e 1893,
Troidigezh italianek gant Benedetto Croce en 1925.

Notennoù

↑ Skrid Cagliuso

Levrlennadur

(en) Benedetto Croce, « The Fantastic Accomplishment of Giambattista Basile and His '"Tale of Tales" », e Jack Zipes (dir.), The Great Fairy Tale Tradition : From Straparola and Basile to the Brothers Grimm, W. W. Norton, New York, 2000 (ISBN 0-393-97636-X), 1008 p. – Édition annotée.
Patrom:Wikisourcetexte
(fr) Charles Deulin, "Les Contes de ma mère l'Oye" a-raok Perrault, E. Dentu, Paris, 1878. – 6 kontadenn.
(en) Steven Swann Jones, The Fairy Tale : The Magic Mirror of Imagination, Twayne Publishers, New York, 1995 (ISBN 0-8057-0950-9).

Liammoù diavaez

Skrid Lo cunto de li cunti [1]

Pennadoù kar

Kontadennoù Grimm

[1] Skrid Cagliuso

[1]