Vanadiom

Un elfenn gimiek eo ar vanadiom ; V eo e arouez kimiek, 23 e niver atomek ha 50,941 e dolz atomek. Ur metal ardreuzat eo ar vanadiom.

Vanadiom
Titaniom – Vanadiom – Krom
V Nb taolenn beriodek, Vanadiom Taolenn beriodek
Niver atomek	23
Rummad kimiek	Metal ardreuzat
Strollad	5
Trovezh	4
Aozadur elektronek	[Ar] 3d3 4s2
Niver oksidadur	+2, +3, +4, +5
Tredanleiegezh	1,63
Skin atomek	131,1
Tolz atomek	50,9415

Istor

E 1801 e voe dizoloet gant ar maenoniour mec'hikan Manuel del Río Fernández en un tamm "plom gell" ez eo Pb₅(VO₄)₃Cl e zelun, hag a voe anvet vanadinite diwezhatoc'h.
E 1805 avat e tisklêrias ar c'himiour gall Hippolyte-Victor Collet-Descotils ne oa an elfenn nevez nemet krom saotreet ; dre ma savas an naturoniour Prusian Alexander von Humboldt a-du gant ar Gall ha ma oa ar Prusian ur mignon d'an dizoloer e tilezas hennezh e gavadenn.
E 1831 e voe adkavet an elfenn gant ar c'himiour svedat Nils Gabriel Sefström pa oa o labourat gant kailh houarn, hag e 1831 ivez e voe kadarnaet kavadenn Manuel de Río Fernández gant ar c'himiour alaman Friedrich Wöhler.

Bamet e voe Nils Sefström gant livioù brav kenaozadoù kimiek an elfenn nevez, ha peogwir ne oa elfenn ebet hec'h anv o kregiñ gant V e tibabas an anv Vanadiom, diwar an norseg Vanadís, a zo lesanv Freyja, doueez ar gened hag ar strujusted.

Ne vez ket kavet vanadiom glan en natur e gwirionez ; e kailhoù e vez kavet, hag ur 65 bennak anezho zo bet renablet betek-henn. Mengleuzioù zo e Suafrika, Rusia ha Sina. Eus an teir bro-se e teuas 98% eus ar 56 000 tonennad a vanadiom a voe kenderc'het e 2010

Perzhioù

Kimiek

Ur metal liv an arc'hant eo ar vanadiom. Orjalennus eo, pa c'haller e astenn hep na dorrfe, ha govelius eo ivez : tu zo d'e bladañ a-daolioù mailh. Kaletoc'h eo eget an darn vuiañ eus ar metaloù, an dir en o zouez. Diaes eo e lakaat da verglañ, ha stabil e chom pa vez lakaet da gejañ gant ur vazenn pe gant an trenkennoù sulfurek (H₂SO₄) ha klorhidrek (HCl).
Ur gwiskad oksidenn a zeu da c'holeiñ un tamm vanadiom bet lezet en aer, hogen ret eo e dommañ betek 660 ° C evit ma vije peuroksidet.

Izotopoù

⁵¹V eo an izotop a gaver en natur ; skinoberiek eo an izotop ⁵⁰V, ha 0.25 % eo e builhder naturel (da lavaret eo ez eus 0,25 % eus ⁵⁰V ha 99,75 % eus ⁵¹V er vanadiom a gaver en natur).

Arver

Pentoksidenn ar vanadiom (V₂O₅) a vez arveret er gimiezh c'hreantel evel trelusker da luskañ dazgweredoù kimiel (evit kenderc'hañ trenkenn sulfurek, da skouer), evel livuzenn (da livañ mein prizius faos...), hag evel stabilaer (evit stagañ titaniom d'an dir evit ma ne verglfe ket, hag all).
Dreistreüsted lod kendeuzadoù vanadiom a vez arveret evit fardañ gwarelloù.

Daveennoù

• American Chemical Society (en) Liamm oberiant 25 DU 12
• AN NOALLEG Yann-Baol, Geriadur ar Gimiezh, Preder, Plomelin, 2008 ISBN 978-2-901383-69-7 Preder
• AN NOALLEG Yann-Baol, Geriadur ar Fizik, Preder, Plomelin, 2006 ISBN 978-2-901383-64-2
• Annales de chimie et de physique, Gallica / Bibliothèque nationale de France (fr) Liamm oberiant 26 HER 12
• Atomic weights of the elements 2007 (IUPAC Technical Report) Pure an Applied Chemistry (en) Liamm oberiant 26 HER 12
• Atomic Weights and Isotopic Compositions for All Elements National Institute of Standards and Technology (en) Liamm oberiant 18 HER 12
• Bureau de Recherche Géologique et Minière (BRGM) (fr) Liamm oberiant 26 HER 12
• CONSIDINE Glenn D., Van Nostrand's Encyclopedia of Chemistry, Wiley-Interscience, 2005 ISBN 978-0-471-61525-5 (en)
• DEPOVERE Paul, La classification périodique des éléments — La merveille fondamentale de l'Univers, De Boeck, Brussels, Belgia, 2002 ISBN 978-2-8041-4107-3 (fr)
• EMSLEY John, Nature's Building Blocks — An A-Z Guide to the Elements, Oxford University Press, 2001 ISBN 978-0-19-850341-5 (en)
• Geriadur brezhoneg An Here, Plougastell-Daoulaz, 2001 ISBN 978-2-86843-236-0
• ÉTIENNE Guy, Geriadur ar Stlenneg, Preder, 1996 ISBN 978-2-901383-14-7
• HOLDEN Norman, History of the Origin of the Chemical elements and Their Discoverers, New York, 2001 Brookhaven National Laboratory (en) Liamm oberiant 26 HER 12
• International Union of Pure and Applied Chemistry (IUPAC) (en) Liamm oberiant 26 HER 12
• Joint Institute for Nuclear Research (ОИЯИ e Dubna) (en) Liamm oberiant 25 DU 2012
• LIDE David R., CRC Handbook of Chemistry and Physics - 88th Edition, CRC Press,2007 ISBN 978-0-8493-0488-0 (en)
• National Nuclear Data Center (en) Liamm oberiant 09 KZU 12
• Royal Society of Chemistry (en) Liamm oberiant 03 KZU 2012
• STWERTKA Albert, A Guide to the Elements, Oxford University Press, 1996 ISBN 978-0-19-508083-4 (en)
• Webelements (en) Liamm oberiant 26 HER 2012

Kimiezh | Elfennoù kimiek
Rolloù hervez an arouez ~ hervez an anv • Taolenn beriodek Taolennoù an izotopoù rannet ~ klok
Dmitriy Mendeleyev • Ernest Rutherford