Vittoria Colonna (barzhez)
Ur pennad Colonna zo ivez. Ur pennad Vittoria Colonna zo ivez.Vittoria Colonna (1490-1547), ganet e Marino (Italia), markizez Pescara, a oa ur skrivagnerez italian e deroù ar XVIvet kantved, ha brudet he barzhoniezh. Evel gwreg a wad uhel ha desket, prizoniet he fried, e c'hallas mont e darempred gant speredoù brasañ enez Ischia ma oa o chom ha rouantelezh Naplez.
He buhez
kemmañVittoria Colonna a oa merc'h da Fabrizio Colonna, konestabl Rouantelezh Naplez, ha da Agnese di Montefeltro, merc'h da Federico da Montefeltro, dug Urbino, ha ganet e oa e Marino (Italia), kreñvlec'h an tiegezh Colonna, nepell diouzh Roma, nemet n'eo ket asur bloavezh he ganedigezh : 1490 pe 1492.
Dimezet e voe, hervez giz an amzer, en 1495, da 3 pe 5 bloaz eta, da Fernando Francesco d'Ávalos, mab da Fernando de Ávalos, markiz Pescara, jeneral d'an impalaer Karl V, war ali ar roue Fernando, roue Naplez.
En 1501 e voe kemeret douaroù an tiegezh Colonna gant ar pab Alesant VI, ma rankas an tiegezh mont da chom da enez Ischia, bro he danvez-pried. Eno e voe desket mat war al lennegezh hag an arzoù, kelennet ma voe gant Costanza d'Avalos, dugez Francavilla, moereb d'he danvez-pried, ha diskouez a reas Vittoria bout troet gant al lennegezh.
Eured
kemmañKalz a wazed a glaske kaout he dorn, en o zouez e oa dug Savoia ha hini Bragança, met da 19 vloaz e timezas hervez he c'hoant da Francesco Ferrante d'Ávalos. En enez Ischia e voe graet an eured d'ar 27 a viz Kerzu 1509 er c'hastell anvet Castello Aragonese.
Chom a eure en Ischia adal 1501 betek 1536, hag arzourien en-dro dezhi ha d'he moereb. Barzhoniañ a rae, e doare Petrarca, hag anaout a rae Ludovico Ariosto, Pietro Aretino, Girolamo Britonio, Annibal Caro, Giovanni Pontano, Jacques Sannazar, Bernardo Tasso, ha kalz skrivagnerien all.
Pa zimezas n'hallas ket an daou bried chom pell a-gevret rak e 1511 e voe galvet Fernando gant e dad da vrezeliñ ouzh Bro-C'hall. Prizoniet e voe en emgann Ravenna en 1512, ha kaset da Vro-C'hall ma skrivas un Divizoù ar Garantez.
Etre 1516 ha 1522, en ur ober c'hwec'h vloaz, e kollas Vittoria he breur yaouankañ Federico, marvet e 1516, he zad Fabrizio, en 1520, hag he mamm Agnese en 1522.
Pa voe lakaet Francesco en e frankiz ez eas da vrezeliñ en arme Karl V, gloazet e voe en emgann Pavia en 1525. Klask a reas Vittoria mont da-gaout he fried met keloù he doe war an hent, e Viterbo, e oa marvet d'an 3 a viz Kerzu e Milano. Ehanañ a reas he beaj, ha mont da iliz San Silvestro in Capite, en Roma. Ken bras poan-spered he doe ma soñjas en em lazhañ, met dont a reas war-c'horre gant skoazell he mignoned. Neuze en em dennas er gouent amezek, hag eno e fellas dezhi ober he gouestloù, met nac'het e voe kement-se outi gant ar pab Klemez VII hag he breur Ascanio. Ha hi da Ischia war he c'hiz, ma chomas meur a vloaz. Hervez Abigail Brundin e felle d'ar pab ha d'ar breur aozañ un dimeziñ all dezhi, en sell da skoulmañ emglevioù nevez, met hi a nac'has danvez-priedoù all hag a ouestlas he buhez neuze d'ar varzhoniezh.
Mignoniañ a reas gant tud a iliz, evel Juan de Valdés ha Bernardino Ochino.
He breur Ascanio Colonna a savas neuze a-enep ar pab Clemente VII da gentañ.
E 1527 edo Vittoria en Ischia pa c'hoarvezas arigrap Roma. Eus hec'h enezenn e klaskas skoazellañ tud Roma, ha kement-se a dommas an darempredoù etre hi hag ar pab. Pa gouezhas an arme c'hall war rouantelezh Naplez e tegouezhas an tiegezh Avalos da repuiñ da Ischia.
Nav miz goude an arigrap e tegouezhas an istorour Paolo Giovio en Ischia, pedet ma oa gant Vittoria, hag eno e chomas betek 1528, da skrivañ e Dialogus de viris ac foeminis aetate nostra florentibus, lec'hiet en Ischia etre dibenn Gwengolo ha deroù Kerzu 1527, ha manet diembann.
En 1529 e tistroas Vittoria da Roma, ha bep an amzer e veaje etre Roma, Orvieto, Ischia ha lec'hioù all. Klask a reas dizober an droug graet gant he fried ha goulenn digant an tiegezh Avalos daskor da abati Montecassino douaroù bet kemeret diwar-goust ar venec'h.
Oberennoù
kemmañEmbannet e voe hec'h oberennoù e Parma e 1538, hag e Roma e 1840, gant Pietro Ercole Visconti.
Arz
kemmañUn bruskdelwenn en marmor zo bet graet gant Maurice David de Gheest, hag a c'haller gwelout e mirdi an arzoù-kaer e Lille.
Barzhoniañ
kemmañMignonez e oa d'ar c'hizeller ha livour Michelangelo. Barzhonegañ a rae-hi, hag e-touez gwellañ heulierien Petrarca eo bet lakaet.
|
Di così nobil fiamma Amor mi cinse, |
Gant ar flammenn nobl-se ar Garantez am gronnas, |
| E Rime ("Klotennoù") | |
