Yezhoù kreolek
Ur yezh kreolek a zo anezhi ur yezh pidgin diorroet a-hed an amzer ha deuet da vezañ yezh kentañ, pe c'hoazh yezh nemeti, ur strollad tud.
Abalamour da istor trevadennerezh un nebeud broioù eus Europa emañ diazezet an darn vrasañ eu yezhoù kreolek ar bed war ar saozneg, ar portugaleg, ar galleg hag ar spagnoleg gante ur substrat o tont eus ur yezh lec'hel bennaket.
Yezhoù eeun eo ar yezhoù pidgin savet war ar prim gant tud na ouzont ket yezh ur strollad tud all hag a rank mont e darempred gante e mod pe vod.
Ma teu ur yezh pidgin da vezañ ur yezh kreolek avat e vez diorroet ganti ur yezhadur leun ha stabil, dreist-holl dre ma vez desket ar yezh pidgin-se gant ar vugale da yezh kentañ dezhe. N'eo ket dre ret e teufe pep yezh pidgin da vezañ ur yezh kreolek koulskoude, ha mervel a c'hellont ober a-raok bezañ bet desket hag implijet da yezh kentañ gant den.
Perzhioù boutin ar yezhoù kreolek
kemmañDre studial meur a yezh kreolek dre ar bed e voe diskwelet gant enklaskerion evel Derek Bickerton da skouer ez int heñvel a-walc'h an eil ouzh eben e-keñver o yezhadur. Gant lod e vez implijet ar perzhioù boutin-se kenetreze evit arguzenniñ ez eo gwir damkanoù ar yezhadur hollek. Lod all, avat, a lâr ez eo anat e vefent damheñvel o tont evel m'emaint eus yezhoù europek, heñvel a-walc'h d'o zro en ur arguzenniñ ez eo disheñvel a-walc'h ar yezhoù kreolek hep diazez europek evel an nubieg pe ar sangoeg.
Setu ur roll eus un nebeud yezhoù kreolek e-touez ar re vrudetañ:
Kreolegoù arabek
kemmañDiazezet war an arabeg ha krouet en XIXvet kantved gant soudarded o tont eus ar Soudan e Kenya hag e Ouganda.
Kreolegoù nederlandek
kemmañDiv yezh kreolek diazezet war an izelvroeg a veze komzet e Guyana: kreoleg Berbice ha kreoleg Skepi. Marv eo an eil hag o vervel emañ eben.
Kreolegoù saoznek
kemmañYezh vroadel Vanuatu eo ar bislama (anvet a-raok Bêche-la-mar).
Komzet e Papoua-Ginea Nevez.
Komzet evel yezh kentañ gant poblañs Strizh-mor Torres.
Kaozeet e Jamaika.
Kreolegoù gallek
kemmañKomzet e vez Kreyol ayisyen' e Haiti dreist-holl.
Komzet evel yezh kentañ gant 80% eus poblañs Maoris.
Kreolegoù an Antilhez
kemmañMeur a rannyezh kreolek disheñvel a vez komzet e Martinik, Gwadeloup, Dominika, ha Saint-Lucia.
Kreolegoù alamanek
kemmañKomzet dreist-holl e Papoua-Ginea Nevez hag e biz Aostralia. War-nes mervel emañ.
Kreolegoù portugalek
kemmañKreoloù ar C'hab Glas
kemmañMeur a rannyezh kreolek a vez komzet er C'hab Glas, diazezet war substratoù o tont eus yezhoù afrikanek disheñvel.
Kreolegoù São Tomé ha Príncipe
kemmañTeir yezh kreolek diazezet war ar portugaleg a vez komzet e São Tomé ha Príncipe: Forro, Lunguyê ha Lungua N'golá. Ur substrat bantu he deus Lunga N'Golá.
Kriol (pe Crioulo)
kemmañAr yezh kreolek kentañ diazezet war ar portugaleg. Komzet e vez e Ginea-Bissau e-lec'h ma talvez da lingua franca hag ivez e Senegal.
Komzet e Aruba, Curaçao, Bonaire. Levezonet gant ar spagnoleg ivez.
Kreolegoù portugalek-saoznek
kemmañKomzet e Surinam. Disheñvel-tre eo deuet ar yezh kreolek-mañ da vezañ e-keñver ar yezhoù orin hag e oa bet savet diwarne. Diorroet he deus ar yezh-mañ ur sistem tonioù zoken.
Komzet e Surinam.