Eugène Sue

skrivagner gallek

Marie-Joseph Sue, alias Eugène Sue (Pariz, 26 a viz Genver 1804Annecy-le-Vieux, Rouantelezh Sardigna, 3 a viz Eost 1857) a oa ur skrivagner gall.
Puilh eo e oberennoù : 21 pezh-c'hoari, 43 romant ha 7 skrid politikel. Brudet eo e zaou romant meur, Les Mystères de Paris ha Le Juif errant.

Eugène Sue

Poltred gant Lépaulle, 1835
Pariz, mirdi Carnavalet
Ganedigezh Marie-Joseph Sue
26 Genver 1804
Pariz
Bro-C'hall Bro-C'hall
Marv 3 Eost 1857
Annecy-le-Vieux
Rouantelezh Sardigna Rouantelezh Sardigna
Micher Skrivagner
Doareoù C'hoariva
Romant
Politikerezh

Pennoberennoù Les Mystères de Paris
Le Juif errant


Commons
Commons
Muioc'h a restroù diwar-benn

a vo kavet e Wikimedia Commons.

Buhez kemmañ

D'ar VII pluviôse an XII de la République (26 a viz Genver 1804) e voe ganet Marie-Joseph "Eugène" Sue e Pariz 1 arondisamant, mab da Jean-Joseph Sue, surjian, ha d'e wreg Sophie Derilly.
D'e 12 vloaz, e 1816, ez eas d'ar skolaj Bourbon (al lise Concorcet hiziv) ; pevar bloaz goude e varvas e vamm, d'ar 14 a viz C'hwevrer 1820. Ned echuas ket Marie-Joseph e studioù ; gwell e voe dezhañ kuitaat ar skolaj e 1821 ha mont da surjian en ospital Maison du Roi dindan urzhioù e dad.

D'an 2 a viz Mezheven 1823 ez erruas E. Sue e Baiona, ma voe surjian-soudard. En hevelep bloaz e kemeras perzh en Emgann an Trocadero. D'ar 24 a viz Genver 1824 e voe anvet en ospital Cádiz, ma chomas e-pad ur bloavezh rik ; e dibenn miz Genver 1825 e voe distro e Pariz, a guitaas e miz Meurzh goude bezañ bet anvet da surjian en ospital milourel Toulon.
Er gêr-se e voe diskouezet e bezh-c'hoari kentañ, À-propos dramatique sur le sacre de Charles X (Mae 1825). E miz Du e tilezas e garg hag e tistroas da Bariz.

E miz Genver 1826 e krogas da skrivañ evit ar gazetenn La Nouveauté, hag e kendalc'has d'ober betek ma paouezas an embann e miz Genver 1827. E miz C'hwevrer 1826 e voe surjian war bourzh ar gorvetenn Rhôn war-du morioù ar Su. D'ar 7 a viz Ebrel 1827 e voe distro, ha d'an deiz-se end-eeunn e lestras war ar Foudroyant war-du an Antilhez betek ar 1añ a viz Mezheven. Miz goude an distro e lestras adarre, e Brest, da vont d'ar Reter-Nesañ war bourzh ar Breslaw. Goude Emgann Navarino (Pylos, 20 a viz Here 1827) e tistroas da Bariz etre Nedeleg ha kala-Genver.

E 1828 e krogas Eugène Sue da zeskiñ al livouriezh e stal-labour al livour P. Gudin. P'edo o veajiñ en Antilhez er bloaz-se e klañvaas diwar an derzhienn velen, hag a-drugarez d'ur vaouez eus ar vro e chomas bev. Bloaz goude, e Pariz, e voe krouet ar gazetenn La Mode e miz Du ; diouzhtu e skrivas E. Sue enni. E 1830 e paouezas gant al livouriezh ; er bloaz-se e voe embannet e zaou romant kentañ, Kernok le Pirate hag El Gitano.

Kenderc'hel da skrivañ ha da embann a reas Eugène Sue, ha meulet e labour gant skrivagnerien veur evel Honoré de Balzac ; e miz Mezheven 1834 e voe krouet ar Jockey Club de Paris, ur gevredad brientined ma voe degemeret ar skrivagner yaouank.

E miz Du 1835 e teuas er gouloù levrenn gentañ e Histoire de la marine française ; eizh levrenn a voe en holl, hag un adembannadur reizhet e 4 levrenn e 1844 ha 1845. Bloaz goude e voe krouet div gazetenn nevez : La Presse ha Le Siècle ; pouezus e voent e resped Eugène Sue peogwir e oant mennet da embann romantoù a-bennadoù.
A-c'houde embannadur e romant istorel Latréaumont e 1837 ma tiskoueze sevel a-du gant ar Republikaned e voe broc'het brientined Pariz ouzh an aozer ; e deroù 1838, rivinet an tamm anezhañ, en em dennas E. Sue e Souesmes (Loir-et-Cher) evit skrivañ. E dibenn ar bloaz e tistroas da Bariz.

D'an 19 a viz Mezheven 1842 e voe embannet er gazetenn Journal des Débats pennad kentañ Les Mystères de Paris ; d'ar 15 a viz Here 1843 e voe lennet ar 140vet ha diwezhañ pennad ; tamm-ha-tamm e voe moullet ar romant e 10 levrenn. E 1844 e voe c'hoariet Les Mystères de Paris war leurenn ar c'hoariva Théâtre de la Porte Saint-Martin e Pariz, e-pad seizh eurvezh.
Diouzhtu e voulc'has Eugène Sue ur romant hir all, Le juif errant, a voe embannet a-bennadoù (170 anezho) e Le Constitutionnel e 1844–45 ha moullet e 10 levrenn ivez.

E 1847 e voe ezrollet E. Sue eus ar Jockey Club abalamour d'e vennozhioù politikel – e miz C'hwevrer 1848 e voe embannet Manifest der Kommunistischen Partei Karl Marx ha Friedrich Engels, hag en hevelep miz, d'ar 24, e voe disklêriet an Eil Republik c'hall. E 1848 bepred ez embannas E. Sue Le Berger de Kravan, ur flemmskrid sokialour enep emginnig Louis-Napoléon Bonaparte da brezidant ar Repubik nevez ; d'an 10 a viz Kerzu avat e voe dilennet hennezh.
Dilennet ivez e voe Eugène Sue e 1850 goude bezañ en em ginniget da gannad sokialour departamant ar Seine, ar pezh a lakaas skoilhoù en e red-micher : an dilennad roueelour Henri-Léon Camusat de Riancey, un enebour touet d'ar skrivagner, a embannas ul lezenn da lakaat telloù war ar c'hazetennoù hag a embanne romantoù ; ar gazetenn Le Constitutionnel ma skrive E. Sue Les Sept péchés capitaux abaoe 1847 a nac'has embann an div rann diwezhañ.

E 1851, p'edo Eugène Sue gant embannadur a-bennadoù Ferdinand Duplessis ou les Mémoires d’un mari e La Presse, e c'hoarvezas taol-Stad an 2 a viz Kerzu kaset gant Louis-Napoléeon Bonaparte ; harzet e voe ar skrivagner. Goude bezañ bet lakaet en e frankiz d'an 9 a viz Genver 1852 e klaskas repu en Annecy-le-Vieux, a oa e Rouantelezh Sardigna d'ar mare-se. Eno e skrivas La marquise Cornélia d’Alfi, ur romant awenet gant e vuhez nevez, a lakaas embann a-bennadoù e La Presse goude bezañ bet 40 000 lur gall digant Le Constitutionnel en digoll eus ar gevrat torr.
E 1853 ez embannas E. Sue ar flemmskrid sokialour Jeanne et Louise, ou les Familles des transportés – abalamour da gement-se e voe berzet dezhañ distreiñ da Vro-C'hall.

Les Fils de famille, ar romant diwezhañ gant Eugène Sue hag a voe embannet a-bennadoù pa oa bev c'hoazh an aozer, a voe lennet adalek miz Meurzh betek miz Gouere 1856 ; er bloaz-se ez eas E. Sue da veajiñ en Alamagn, en Izelvroioù hag e Bro-Saoz kent distreiñ da Annecy.

Kenderc'hel da skrivañ a reas Eugène Sue, hogen da impalaer an Eil Impalaeriezh c'hall e oa aet Louis-Napoléon Bonaparte d'an 2 a viz Kerzu 1852 : berzet gant ar Stad e voe ar flemmskrid La France sous l'Empire e 1857 ; e miz Mezheven an hevelep bloaz e teuas er-maez levrenn diwezhañ ar romant Les Mystères du peuple, ha berzet e voe ar romant a-bezh (20 levrenn).
Klañvaat a reas Eugène Sue diwar kement-se holl e miz Gouere, ha d'an 3 a viz Eost e varvas en Annecy. Gant aon na vije prezegennoù ha manifestadegoù e voe ampellet an obidoù betek an 9 gant gouarnamant Savoia.

Oberennoù kemmañ

  • Renket int hervez red an amzer.
Oberenn Doare Kelaouenn, rannoù, bloaz Levr, embanner, bloaz
À-propos dramatique sur le sacre de Charles X C'hoariva 1825
Le Jeu, le vin et les femmes
Monsieur le Marquis, esquisses de 1815 1829
Monsieur Crinet 1830
Le Fils de l'homme, souvenirs de 1824
Kernok le Pirate Romant-mor La Mode, 3, 1830 Plik et Plok, Renduel, 1831
El gitano La Mode, 4, 1830
Le Secret d'État C'hoariva Barba, 1831
Plik et Plok Romantoù-mor Plik et Plok & El Gitano, Renduel, 1831
Atar-Gull Romant-mor La Mode, arroudoù, 1831 Vilmont et Rendel, 1831
La Coucaratcha La Mode, arroudoù, 1830
L'Europe littéraire, arroudoù, 1833
Canel & Guyot, 1832 (I & II), 1834 (III & IV)
• Adembannadur reizhet : Gosselin, 1842 (2 levrenn)
La Salamandre La Revue de Paris, arroudoù, 1832 Rendel, 1832 (2 levrenn)
La Vigie de Koat-Vën La France littéraire,
Les Causeries du monde,
L'Europe littéraire,
La Revue de Paris,
arroudoù, 1833
Dianav, 1833 (4 levrenn)
Cécile ou Une femme heureuse Romant Urbain Canel et Guyot, 1835
Histoire de la marine française Istor Bonnaire, 1835–37 (8 levrenn)
• Adembannadur reizhet, Pariz : Imprimerie de Béthune, 184445 (4 levrenn)
Latréaumont Romant istorel Gosselin, 1837 (2 levrenn)
Rita l'Espagnole C'hoariva Marchant, 1838[1]
Arthur, journal d’un inconnu Romant La Presse, 9 e 1837, 11 e 1838
ha 12 e 1839
Gosselin, 1838 (I & II), 1839 (III & IV)
Le Juge C'hoariva La Revue de Paris, 1, 1838
Un législateur La Presse, 7, 1838
Arabian Godolphin Romant La Presse, 12, 1838 Gosselin, 1839[2]
Kardiki La Presse, 8, 1839
Délaytar Dastumad Gosselin, 1839 (2 levrenn)[3]
L'art de plaire Romant Le Journal des Débats, 10, 1839 Le marquis de Létorière, Gosselin, 1839
L’Archiprêtre des Cévennes La Revue de Paris, 6, 1839 Gosselin, 1840[4]
Latréaumont C'hoariva C. Tresse, 1840
La belle Isabeau Romant La Revue de Paris, 10, 1840 Gosselin, 1840[4]
Jean Cavalier ou les fanatiques des Cévennes Dastumad Gosselin, 1840 (4 levrenn)
Les aventures d’Hercule Hardi ou la Guyane en 1792 Romant istorel La Presse, 19, 1840
Le Colonel de Surville, histoire du temps des empires Le Constitutionnel, 19, 1840
Deux histoires Romantoù Gosselin, 1840 (2 levrenn)[5]
Mathilde, mémoires d’une jeune femme Romant La Presse, 70, 1840-41 Gosselin & Pétion, 1841, 1844, 1845 (6 levrenn)
Histoire de la marine militaire de tous les peuples depuis l’antiquité jusqu’à nos jours :
Marine des peuples anciens – Marine ottomane
Istor H. L. Delloye, 1841
La Prétendante C'hoariva J. A. Lelong, 1841
Les Pontons 1841
L’aventurier ou La Barbe-bleue Romant La Patrie, 40, 1841-42 Gosselin, 1842 (I) & 1845 (II)[6]
Pierre le noir, ou Les chauffeurs C'hoariva C.Tresse, 1842
Mathilde 1842
Thérèse Dunoyer Romant La Revue de Paris, 10, 1842 Gosselin & Pétion, 1842 (I), 1845 (II)
Paula Monti ou l’hôtel Lambert La Presse, 31, 1842 Gosselin, Gosselin & Pétion, 1842 (I), 1845 (II)
Les Mystères de Paris Le Journal des Débats, 140, 1842-43 Gosselin, 1842 (I & II), 1843 (III–X)[7]
Les Mystères de Paris C'hoariva Tresse, 1844
Le Juif errant Romant Le Constitutionnel, 170, 1844–45 Paulin, 1844–45 (10 levrenn)
Comédies sociales et scènes dialoguées C'hoariva Paulin, 1846
Martin l’enfant trouvé, ou Les mémoires d’un valet de chambre Romant Le Constitutionnel, 125, 1846–47 Pétion, 1847 (12 levrenn)
Martin et Bamboche, ou Les amis d’enfance C'hoariva Imprimerie de Madame Dondey-Dupré, 1847[8]
Les Sept péchés capitaux (1/7) : L’orgueil - La duchesse Romant Le Constitutionnel, 70, 1847 Pétion, 1847 (6 levrenn)
Le Trésor du pauvre C'hoariva Michel Lévy frères, 1848
Le Morne-au-diable Michel Lévy frères, 1848
Les Sept péchés capitaux (2/7) : L’envie - Frédérik Bastien Romant Le Constitutionnel, 41, 1848 Pétion, 1848 (4 levrenn)
Les Sept péchés capitaux (3/7) : La colère - Tison d’enfer Le Constitutionnel, 22, 1848 Pétion, 1849 (2 levrenn)
Les Sept péchés capitaux (4/7) : La luxure - Madeleine Le Constitutionnel, 24, 1848 Pétion, 1849 (2 levrenn)
Le Républicain des campagnes Politikerezh G. Gratiot, 1848
Le Berger de Kravan, ou, Entretiens socialistes et démocratiques sur la république,
les prétendants et la prochaine présidence
Librairie phalanstérienne, 1848
Les Sept péchés capitaux (5/7) : La paresse - Le cousin Michel Romant Le Constitutionnel, 15, 1849 Pétion, 1849
Les Mystères du peuple, ou Histoire d’une famille de prolétaires à travers les âges Imprimerie de Madame Dondey-Dupré, 1849-1857 (20 levrenn)
De quoi vous plaignez-vous ? Politikerezh Dianav, 1849
Sur les petits livres de MM. de l'Académie des sciences morales
et politiques et sur les élections
Librairie sociétaire, 1849[9]
Le Juif errant C'hoariva Beck & Tresse, 1849
Eugène Sue aux démocrates socialistes du département de la Seine Politikerezh Kraflevr, 15 Ebrel 1850
Les Enfants de l’amour Romant Le Siècle, 38, 1850 Cadot, 1850 (4 levrenn)
Trois Pères C'hoariva Le Siècle, 1, 1851
La Bonne aventure Romant Le Siècle, 58, 1850–51 Michel Lévy, 1851 (6 levrenn)
Les Sept péchés capitaux (6/7) : L’avarice - Les millionnaires Le Siècle, 20, 1851 Michel Lévy, 1854
Le Tousse-Diable La Semaine, dianav, 1851 Permain, 1852 (2levrenn)[10]
Miss Mary ou l’Institutrice Le Siècle, 27, 1851 Cadot, 1851 (4 levrenn)
Les Misères des enfants trouvés Dianav, 1851 (4 levrenn)
Ferdinand Duplessis ou les Mémoires d’un mari La Presse, 67, 1851-53 Dianav
Gilbert et Gilberte La Presse, dianav, 1851–53 Cadot, 1851–53 (7 levrenn)
Les Sept péchés capitaux (7/7) : La gourmandise - Le docteur Gasterini Dianav Michel Lévy, 1852
Jeanne et Louise, ou les Familles des transportés Politikerezh Dianav, 1853
La Marquise Cornélia d’Alfi Romant La Presse, dianav, 1852-53 Cadot, 1853 (2 levrenn)
La Famille Jouffroy - Mémoire d’une jeune fille Le Siècle, 69, 1853–54
Le Diable médecin La Presse, dianav, 1854–56 Louis Chappe, 1854–57 (7 levrenn)
Les Fils de famille Le Siècle, dianav, 1856 Cadot, 1856 (9 levrenn)
Les Secrets de l’oreiller Le Siècle, dianav, 1857–58 Cadot, 1857–58 (7 levrenn)
Lettres sur la réaction catholique Politikerezh Dianav, 1857

Levrlennadur kemmañ

Gant Eugène Sue (diglok)
Diwar-benn Eugène Sue

Notennoù kemmañ

  1. Savet diwar ar romant-mor La Vigie de Koat-Vën (1833).
  2. E Délaytar (1839)
  3. Dastumad : Arabian Godolphin, Le Juge, Le législateur ha Kardiki.
  4. 4,0 ha4,1 E Jean Cavalier ou les fanatiques des Cévennes (1840).
  5. Dastumad : Les aventures d’Hercule Hardi ou la Guyane en 1792Le Colonel de Surville, histoire du temps des empiresL’idiotLes récifs de Saint-MandryL’embuscadeBillet d’amourLe cadeauL’aveugle de TullinsGandrini le Noir.
  6. Dindan an titl :Le Morne-au-diable, ou L’aventurier.
  7. E 1843 ivez e voe un adembannadur adwelet gant an aozer, 4 levrenn, skeudennaouet gant engravadurioù war dir ha war koad.
  8. Hervez Martin ou l'enfant trouvé, 1846–47.
  9. Eil levrenn Le Berger de Kravan.
  10. Dindan an titl : L'Amiral Levacher.