Fañch al Lae
Fañch-Mari al Lae (anv gallek ofisiel : François-Marie Le Lay), ganet e Lokireg d'ar 24 a viz Eost 1859 e Lokireg, ha marvet e Lokireg ivez d'ar 25 a viz Mae 1937, a oa ur skrivagner brezhonek, brudet dreist-holl abalamour d'e romant Bilzig’’ hag e savas meur a varzhoneg ivez.
E vuhez
kemmañMab e oa da Vari Janed Kokin, hag e dad, Yann-Vari al Lae, a oa martolod. Fañch-Mari al Lae a oa kroget ivez gant ar vicher a vartolod da 12 vloaz. Gant skoazell medisin Lokireg e c’hellas mont da studiañe Kloerdi bihan Pontekroaz daou pe dri bloaz ha tapout ur post evezhier skolaj a-raok mont da gelenner war an istor e lise Château-Gontier. Goude ar vachelouriezh e tapas un aotreegezh e 1881. E 1884 ez eas da gelenner da lise Pondivi, e-lec’h ma chomas betek mont war e leve e 1924. Ur c’henseurt da Emil Masson, ur sokialour brudet, e voe eno.
E 1912 e voe doktorelaet war al Lizhiri e Skol-veur Roazhon gant div dezenn e galleg : « Histoire de la ville et communauté de Pontivy au XVIIIe siècle » ha « le paysan et la terre sous la seigneurie de Coatanfao, paroisse de Séglien au XVIIIe siècle ». Met, pa voe tizhet gant ur gwall gleñved, ne gendalc'has ket gant e studioù skol-veur.
Neuze e krogas da skrivañ. Barzhonegoù a skrivas e galleg hag e brezhoneg evit ar gelaouenn lennegel, L'Hermine, eus 1895 da 1904. Ur wezh ma voe aet wa e leve e tistroas da Lokireg eus 1928 da 1936. Neuze e skrivas kalzik e galleg hag e brezhoneg, ha sevel a reas Bilzig a zo marteze ar romant gwellañ bet embannet e brezhoneg d'ar c'houlz-se ha sur unan eus ar re goantañ. Barner a voe evit kenstrivadeg-skol ar brezhoneg prientet gant ar Goursez.
Dilennet e voe maer republikan Lokireg e 1928 hag e sevenas ar c’harg-se betek 1936.
Mervel a reas e 1937 en ti e-lec'h ma voe ganet e Lokireg.
E romant Bilzig
kemmañ
Pennad pennañ: Bilzig
Stil lennegel
kemmañDiouzh lenn Bilzig’’ e weler e plije dezhañ sevel dialogoù ken ez eus kalz a eskemmoù, hogos e pep pajenn. Ne zeskriv ket kalz a lec'hioù. Lakaat a ra un toullad barzhonegoù e-kreiz an istor. E istorioù a dremen alies etre Lokireg ha Perroz-Gireg en XVIIvet kantved war a seblant.
Oberennoù
kemmañRomantoù
kemmañ- brezhoneg
- Bilzig, Embannadurioù Buhez Breiz, Kemper, 1925, 183 p.
- Bilzig, Brest, Emgleo Breiz, 1963. Eil embannadur kresket. Adembannet e 2013 ((ISBN 9782359740639))
- Bilzig’’, rakger gant Jean-Christophe Cassard, kentskrid gant Frañsez Favereau, Skol Vreizh, 2003, 353 p. (ISBN 2911447778). Trede embannadur divyezhek prientet gant Bernez Kabon asambles gant un droidigezh e galleg savet gantañ.
- galleg
- Attendez la fin du cours, Pantin, le Temps des cerises, 1999. (ISBN 2841092259)
Barzhonegoù
kemmañ- Gwerc'hes Arvor, L'Hermine, 1895, pajenn 117
- Va Rozenn, Buhez Breiz,
- Ar Morvran, Mouez ar Vro, niv. 69, 1920
- Du eo an de ha du eo an noz, L'Hermine, Ebrel 1904/11
Kanaouennoù
kemmañ- Kanaouenn Mari Morgan
- Bleuennik ar garante
- Va bleuennik a zo maro
- Melkoni
- Diou Sonig : An diou c'hoar- Al lilienn
- An alc'houeder
- Ginaouek
...ha meur a hini all
Studiadennoù
kemmañ- La Fête de La Trinité-Porhoët vers la fin du XVIIe siècle, 1903.
- Histoire de la ville et communauté de Pontivy au XVIIe siècle, essai sur l'organisation municipale en Bretagne, tezenn, 1911.
- Le Paysan et sa terre sous la seigneurie de Coetanfao, paroisse de Séglien, au XVIIIe siècle, adtezenn, 1911 Texte en ligne
- Histoire de la ville et communauté de Pontivy au XVIIe siècle, essai sur l'organisation municipale en Bretagne, Pariz : Le Livre d'histoire, 2006.
Levrlennadur
kemmañ- Lukian Raoul, ‘’Geriadur ar skrivagnerien hag ar yezhourien’’, Embannadurioù Al Liamm, 1992. Pennad : Le Lay, François-Marie.
- Bernez an Nail & Jacqueline Le Nail, Dictionnaire des romanciers de Bretagne, Speied, Keltia Graphic, 2000. (ISBN 2913953018). Pennad : François Le Lay (Fañch al Lae), renket diouzh Le Lay
- Marc Gontard (renerezh), Dictionnaire des écrivains bretons du XXe siècle’', Roazhon, PUR, 2002. (ISBN 286847702X). Pennad : Al Lae, Fañch