Lyke-Wake Dirge

Ur c'han-arkuz hengounel saoznek e rannyezh kozh Yorkshire eo al Lyke-Wake Dirge ([ˈlɪ̯kweɪk dɜːdʒ]), ma tispleger beaj un ene hag ar skoilhoù a sav dirazañ war e hent etre an Douar hag ar Purgator. Kanet e veze gant ur vaouez er beilhadegoù a veze dalc'het etre deiz marv un den ha deiz an obidoù ; e Cleveland, Norzh Yorkshire, emañ e orin.
Ur c'han hen ha pagan eo, hag a zo bet kristenaet er XIV^vet kantved war a hañval.
Gant ar Saoz John Aubrey (1626-1697) e voe dastumet e 1686 ; merkañ a reas an dastumer e oa bet kanet The Lyke-Wake Dirge e 1616, hogen koshoc'h a-galz e hañval bezañ.

Unan eus kentelioù al Lyke-Wake Dirge

An anv

Kement ha "Kan-arkuz arc'houest ar c'horf-marv" e talvez Lyke-wake dirge.

• Lyke : doare rannyezh Yorkshire ar ger saoznek lich a vez implijet c'hoazh e Su ar vro, diwar ar c'hrennsaozneg lic, "korf-marv". Dont a ra eus ar rakgermaneg *likow, a gaver er henfrizeg lik, en izelvroeg lijk, en henc'hermaneg uhel lih, en alamaneg Leiche, en hennorseg lik, er svedeg lik hag er goteg leik. Kement ha "stumm" e oa ar ster orin hep mar, ha kar eo d'ar ger like er saozneg a-vremañ.

Er saozneg a-vremañ e kaver un aspadenn eus lich en anv lichgate, ar porched ma veze lakaet an archedoù a-raok o douarañ er vered.

• Wake : an arc'houest, an arkuz, ar veilhadeg a vez dalc'het kent an obidoù.
• Dirge : ur c'han-arkuz. Dirige e oa e deroù an XIII^vet kantved, diwar al latin dirige "stur !" a zo doare-gourc'hemenn ar verb dirigere, "sturiañ", a gaver en antifonenn Dirige, Domine, Deus meus, in conspectu tuo viam meam "Stur, Aotrou, ma Doue, ma hent ez kweled" a veze kanet da geñver Oferenn an Anaon.

Lenn

Setu amañ ar c'han, en doare ma voe dastumet ha treuzskrivet gant John Aubrey er XVII^vet kantved.

1 This ae nighte, this ae nighte – Every nighte and alle Fire and fleet and candle-lighte – And Christe receive thy saule 2 When thou from hence away art past – Every nighte and alle To Whinny-muir thou com'st at last – And Christe receive thy saule 3 If ever thou gavest hosen and shoon – Every nighte and alle Sit thee down and put them on – And Christe receive thy saule 4 If hosen and shoon thou ne'er gav'st nane – Every nighte and alle The whinnes sall prick thee to the bare bane – And Christe receive thy saule 5 From Whinny-muir when thou may'st pass – Every nighte and alle To Brig o' Dread thou com'st at last – And Christe receive thy saule 6 From Brig o' Dread when thou may'st pass – Every nighte and alle To Purgatory fire thou com'st at last – And Christe receive thy saule 7 If ever thou gavest meat or drink – Every nighte and alle The fire sall never make thee shrink – And Christe receive thy saule 8 If meat or drink thou ne'er gav'st nane – Every nighte and alle The fire will burn thee to the bare bane – And Christe receive thy saule 9 This ae nighte, this ae nighte – Every nighte and alle Fire and fleet and candle-lighte – And Christe receive thy saule

0 En noz-mañ, en noz-mañ – Bemnoz hag an holl Tantad ha leur ha gouloù ar gantol – Ha ra zegemero Krist da ene 0 Pa'z out aet kuit alemañ – Bemnoz hag an holl En em gavez e Lanneg an Drein erziwezh – Ha ra zegemero Krist da ene 0 Mard ec'h eus biskoazh roet loeroù ha botoù – Bemnoz hag an holl Azez ha gwisk-i – Ha ra zegemero Krist da ene 0 Mar ne'z poa biskoazh roet na loer na botez da zen – Bemnoz hag an holl Piket e vi gant an drein betek an askorn noazh – Ha ra zegemero Krist da ene 0 A Lanneg an Drein pa'z po aotre da dremen – Bemnoz hag an holl E Pont an Efreizh en em gavi erziwezh – Ha ra zegemero Krist da ene 0 A Bont an Efreizh pa'z po aotre da dremen – Bemnoz hag an holl E tan ar Purgator en em gavi en diwezh – Ha ra zegemero Krist da ene 0 Mard ec'h eus roet biskoazh kig pe zied – Bemnoz hag an holl Biken ne vi koazhet gant an tan – Ha ra zegemero Krist da ene 0 Mar ne'c'h eus biskoazh roet kig pe zied da zen – Bemnoz hag an holl Devet e vi gant an tan betek an askorn noazh – Ha ra zegemero Krist da ene 0 En noz-mañ, en noz-mañ – Bemnoz hag an holl Tantad ha leur ha gouloù ar gantol – Ha ra zegemero Krist da ene

Kompren

Poz 1

En noz-mañ / Bemnoz hag an holl : hiviziken e vo noz evit ene an hini marv a-hed e veaj.
Tantad ha leur ha gouloù ar gantol a zave da gletadurezh an den en e vuhez war an Douar a-raok e varv ; da gletadurezh an dud a zo ouzh e veilhañ e tave ivez : tra ma chomont-i er goudor hag er surentez emañ ene an hini tremenet o voulc'hañ ur veaj dañjerus.

Pozioù 2 – 5

Kentañ skoilh ar veaj : ul lanneg. Hag aluzenus pe get e voe an ene war an Douar ? Mar boe e c'hallo kuitaat Lanneg an Drein ha kenderc'hel betek Pont an Efreizh.

Poz 6

Ur mank zo etre ar pozioù 5 ha 6, pa ne c'hoarvez netra e Pont an Efreizh hervez ar c'han a zo bet embannet gant John Aubrey.
Gant ar barzh saoz Richard Blakeborough (1850-1918) e voe dastumet daou boz a veze kanet e deroù an XIX^vet kantved hag a hañval bezañ gwiriek :

If ivver thoo gav o' thy siller an' gowd – Ivvery neet an' all At t' Brig o' Dreead thoo'll finnd foothod – An' Christ tak up thy saul Bud if siller an' gowd thoo nivver gav nean – Ivvery neet an' all Thoo'll doan, doon tum'le towards Hell fleames – An' Christ tak up thy saul

Mard ec'h eus biskoazh roet da argant ha da aour – Bemnoz hag an holl E Pont an Efreizh e vi degemeret – Ha ra gemero Krist da ene Mar ne'c'h eus biskoazh roet nag argant nag aour avat – Bemnoz hag an holl Ez izelai, e kouezhi war-du flammennoù an Ifern – Ha ra gemero Krist da ene

E Pont an Efreizh neuze emañ an dalc'h : ret eo d'an ene bezañ bet aluzenus adarre evit kenderc'hel ha sevel war-du ar Baradoz, anez e kouezho en Ifern.
Mar tremen an ene e ranko tizho ar Purgator, an arnodenn diwezhañ kent ar Baradoz.

Pozioù 7 – 8

Ur wech c'hoazh e rank an ene diskouez ez eo bet aluzenus, rak evel en Ifern ez eus tan er Purgator evit deviñ eneoù an dud fallakr.

• Kement-se holl a zegas soñj eus Barn ar Broadoù, a zo en Testamant Nevez (Aviel Mazhev, '25:31–46).

Selaou

• Lyke Wake Dirge, kanet gant Pentangle.
• Ar bladenn : Pentangle (1969), Basket of Light, Castle Music Records, 2001 (CMRCD207).

Liammoù diavaez

• (en) Early Music Muse

Gwelit ivez

• Roll kanaouennoù-pobl saoznek Roud Folk Song Index