Pêr-Jakez Heliaz
Un danvez pennad eo ar pennad-mañ ha labour zo d'ober c'hoazh a-raok e beurechuiñ.
Gallout a rit skoazellañ Wikipedia dre glokaat anezhañ.
| Pêr-Jakez Heliaz | |
|---|---|
| |
| Anv ofisiel | Pierre Hélias |
| Anv pluenn | Pêr-Jakez Heliaz Pierre-Jakez Hélias |
| Obererezh | Romantour, daneveller, saver pezhioù-c'hoari, barzh, paotr ar radio hag an tele |
| Ganedigezh | e 1914 e Pouldreuzig,  Bro-Vigoudenn
|
| Marv | e 1995 e Kemper,  Kernev
|
| Yezh skrivañ | Brezhoneg, galleg |
| Enorioù | Kolier an Erminig |
| Oberennoù pennañ | |
| Marc'h al Lorc'h | |
kemmañ  |
|
Pierre-Jakez Hélias, pe Pêr-Jakez Heliaz e brezhoneg, Pierre Hélias e anv ofisiel, a zo bet ganet e Pouldreuzig, e Bro-Vigoudenn, (Penn-ar-Bed) e 1914. Ur skrivagner brezhonek ha gallek eo bet, puilh e oberennoù.
Savet en deus kerkoulz barzhonegoù, pezhioù-c'hoari, danevelloù, romantoù ha kontadennoù. Bet eo bet ivez ur c'hoarier sketchoù evit ar radio hag un aozer abadennoù evit ar skinwel. Brudet eo da gentañ penn evit e levr gallek Le Cheval d'Orgueil, oberenn bet savet da gentañ en e ziv yezh, a dammoù, ha bet embannet goude e brezhoneg gant an titl "Marc'h al Lorc'h". Marvet eo bet d'an 13 viz Eost 1995.
Buhez
kemmañGanet eo bet ha bet eo o chom e Pouldreuzig er Vro Vigoudenn, en un tiegezh a dud munud, labourerien-douar anezho, o labourat evel micherourien e ti ar re all. E yezh gentañ eo bet ar brezhoneg dre ma oa brezhonegerien e dud. Deskiñ a ra ar galleg er skol. Dont a ra sot gant ar yezh-se, nes ankouaat e yezh kentañ. Dre m'eo tuet er skol eo lakaet da vont pelloc'h gant e studioù : el lise, e Kemper, ha goude e Roazhon. Eus 1946 da 1975, bloaz ma ya war e leve, eo kelenner war al lennegezh e Skol ar Vistri Kemper.
D'an 21 a viz Kerzu 1946 e krog Pêr Helias (Jakez Kroc'hen) da aozañ abadennoù e brezhoneg evit ar radio (sketchoù ha pezhioù-c'hoari) e kompagnunezh Pêr Trepos (Gwilhou Vihan). Un tamm brud a sav neuze dezhañ, plijet kenañ ma veze an dud gant o fent, o selaou anezho er "post bihan", war gwagennoù Radio-Quimerc'h. Daou vloaz war-lerc'h eo e-mesk ar re a ro lañs en-dro da Gouelioù-meur Kerne e Kemper. Chom a ray e-touesk aozerien ar festival-se e-pad pell, hag an den karget da ginnig an abadennoù e brezhoneg d'an dud.
Un den er-maez eus an Emsav e chom e vuhez-pad, o klask ober gant e zaou sevenadur war un dro, o skrivañ kerkoulz e brezhoneg hag e galleg. Un den a-gleiz eo, tost-kar d'ar gomunisted : ezel eo deus ar strolladoù Ar Falz hag Emgleo Breiz. Embann a ra pennadoù er gelaouenn La Bretagne à Paris hag er gazetenn bemdeziek Ouest-France. Diwar ar gronikenn divyezhek embannet er gazetenn-se bep sizhun e sav e benn-oberenn Le Cheval d'orgueil, lakaet da zont er-maez doare ul levr e 1975. Ennañ e tispleg e yaouankiz ha buhez an dud anvet gantañ dre ar munud. Ar mod en deus da daolenniñ pep tra a laka e levr da vezañ kazimant ur studiadenn diwar-benn doare an dud da vevañ war ar maez e penn kentañ an XXt kantved er Vro Vigoudenn, evel ma vije bet savet gant un etnologour. Kerkent hag embannet e ra berzh spontus e levr. Troet eo e nouspet yezh hag anvet eo dre ar bed. Rebechet eo bet outañ koulskoude bezañ aozet un oberenn m'eo troet enni sevenadur Breizh hag ar brezhoneg war an amzer dremenet.
E 1977 eo embannet gantañ al levr Les Autres et les miens, un dastumadeg koñchennoù priziet mat. Goude e sav romantoù e galleg. E varzhoniezh vrezhonek a vez priziet kemend-all, evel el levrioù Maner kuz/Manoir secret hag Ar Men Du.
E 1971 e kemer perzh en abadennoù brezhonek Breizh o veva, skignet dre ar skinwel.
Evit e enoriñ eo bet roet e anv da veur a straed ha da veur a skol e Breizh (Pouldreuzig, Kleder, Medrigneg, Sant-Maloù...), da lec'hiad Skol-veur Breizh-Izel e Kemper ha da vediaoueg-kêr Landerne. Erminiget eo bet e 1991.
E miz Gouere 2006 e voe digoret ur mirdi gouestlet dezhañ e Pouldreuzig, en ti m'eo bet o chom.
Paperioù Pêr-Jakez Helias a zo bet fiziet goude e varv d'ar CRBC e Brest.
Bannoù-treset
kemmañGoude embannet Le cheval d'orgueil e stumm bannoù treset, e oa bet graet heñvel gant Marc'h al lorc'h[1]. Savet eo bet ar skrid brezhonek gant Mannaig Thomas.
E oberenn
kemmañEvel aozer
kemmañE brezhoneg
kemmañ- Biskoaz kemend-all, 1947,
- Eun ano braz, 1953,
- War eun dachenn foball, 1955,
- Mojennou Breiz I, 1957,
- Tan ha ludu, 1957,
- Eun den maro ha ne goll ket e benn, 1958,
- Mojennou Breiz II, 1959,
- Mevel ar Gosker, 1959,
- Kanadenn Penn ar Bed, 1959,
- Peziou-c'hoari Jakez Krohen, 1977, 1980
- Marh al lorh, 1986,
- Bugale Berlobi I - Brud an Dreued, 1987,
- Marvaillou ar votez-tan. Contes bretons du sabot à feu, 1961, divyezhek
- Maner Kuz. Manoir secret, 1964, divyezhek
- Divizou eun amzer gollet. Devis d'un temps perdu, 1966, divyezhek
- An Izild a heul. Yseult seconde, 1969, divyezhek; An Isild a-heul, 1983, brezhonek.
- Ar men du. La pierre noire, 1974, divyezhek
- An tremen-buhez. Le passe-vie, 1979, divyezhek
E galleg
kemmañ- Danses de Bretagne, images de Bretagne, e ti Jos Le Doaré, 36 p., 1955.
- Comme on connaît ses saints, 1961,
- Contes bretons du pays bigouden, 1967,
- Bretagne aux légendes : la mer, 1967,
- Costumes de Bretagne, 1969,
- Contes bretons de la Chantepleure, 1971,
- Tradition bretonne : le savoir-vivre, 1973,
- Le Cheval d'Orgueil, 1975,
- Tradition bretonne : Logis et ménages, 1975,
- Comment un Breton devint roi d'Angleterre, 1976,
- Les autres et les miens : le trésor du Cheval d'orgueil, 1977,
- Penaoz e teuas eur Breizad da veza roue Bro-Zaoz, 1977,
- Le Grand valet, La Femme de paille, Le Tracteur - Théâtre I,
- Lettres de Bretagne - langues, culture et civilisations bretonnes, 1978,
- La sagesse de la terre, 1980,
- Quimper en Cornouaille, 1980,
- Au pays du Cheval d'orgueil, 1980,
- Piou e-neus lazet an hini koz ?, 1981, e brezhoneg
- L'esprit du rivage, 1981,
- L'Herbe d'or, 1982,
- Images de Bretagne, 1983,
- La colline des solitudes, 1984,
- Les contes du vrai et du semblant, 1984,
- Lisbonne, 1987, e galleg
- Bugale Berlobi II - Marvaillou da veva en ho sav, 1988, e brezhoneg
- Vent de soleil, 1988, e galleg
- Midi à ma porte, 1988, e galleg
- Amsked. Pobl an noz. Clair-obscur. Le peuple de la nuit, 1990, divyezhek
- Le quêteur de mémoire, 1990, e galleg
- La nuit singulière, 1990, e galleg
- D'un autre monde. A-berz eur bed all, 1991, divyezhek
- Katrina Lenn-zu, 1993, e brezhoneg
- Le diable à quatre, 1993, e galleg
- Le piéton de Quimper, 1993, e galleg
- Ventre-à-Terre, l'aventurier, e galleg
- Ruz-Kov ar foeterez-vro, e brezhoneg
- Un pays à deux langues, embannet goude e varv
Evel kenaozer
kemmañ- Gant ar mareoù-bloaz - Au fil des saisons, divyezhek
- La côte - Recueil de chants celtiques, 1983, e galleg
- Lod all a varv… / D'autres meurent, divyezhek
- Magies de la Bretagne, e galleg
- Toinou - le cri d'un enfant auvergnat (pays d'Ambert), e galleg
Kronikoù
kemmañ- Biskoaz kemend-all ! (10 levrenn), e brezhoneg
Levrlennadur
kemmañ- Pierre-Jakez Hélias, levrenn niv. 36, emb.Skol Vreizh, divyezhek
- Per-Jakez Hélias. Niverenn ispisial, kelaouenn Brud Nevez niv. 172, 1994. Niverenn dreist-ordinal da geñver e 80 vloaz, e brezhoneg
- Francis Favereau (Dindan ren), Pierre-Jakez Hélias, Bigouden universel, emb. Pluriel, divyezhek
- Pascal Rannou, Inventaire d'un héritage - Essai sur l'œuvre littéraire de Pierre-Jakez Hélias, emb. An Here, e galleg