Stragon

	Stragon

Artemisia dracunculus

Rummatadur Cronquist

Riezad :

Plantae

Isriezad :

Tracheophyta

Skourrad :

Angiospermæ

Kevrennad :

Eudicotidæ

Iskevrennad :

Asteranæ

Urzhad :

Asteraceæ

Kerentiad :

Artemisia

Genad :

A. dracunculus

D'ar vevoniezh

e tenn ar pennad-mañ.

Stragon, Artemisia dracunculus o anv skiantel (L., 1753), zo plant padus en urzhad Asteraceæ. Paot int en natur en darn vrasañ eus Eurazia^[1] hag eus Norzhamerika^[2], ha gounezet e vezont en abeg d'o ferzhioù er hag er vezegiezh.

Unan eus an isspesadoù, Artemisia dracunculus var. sativa, a vez gounezet evel geotennoù evit lakaat delioù frondus er c'heginerezh ; divlasoc'h eo delioù an isspesadoù all, daoust dezho bout mat evit ar vezegiezh.

Gerdarzh

Henc'hresianeg δρακόντιον drakóntion, "louzaouenn-an-naer" (Drecunculus vulgaris) > arabeg طَرْخُون tarkhoun > latin ar Grennamzer tragonia > krennc'halleg targon (1539), estragon (1564) > brezhoneg stragon (1732). En abeg da stumm gwrizioù ar plant e krede d'an dud e oa mat ar stragon enep flemmoù an naeron.

Deskrivadur

Bleunioù stragon

Betek 1,50 metr e kresk ur blantenn stragon, gant skourroù moan. Goafheñvel eo an delioù betek 8 cm o hirder hag 1 cm o zreuz, gwer lufrus o liv ha levn o lezoù. Bihan-bihan eo ar bleunioù (etre 2 ha 4 mm o zreuzkiz) ; e-barzh pep bleunienn e vez betek 40 bleuñvennig melen-gwer. Ral a wezh avat e teu bleuñv pe greun ouzh Artemisia dracunculus var. sativa ; lod isspesadoù a c'han greun difrouezh, lod all a ro greun strujus. Rizomoù eo gwrizioù ar stragon, a baota aes.

Gounezerezh

Artemisia dracunculus var. sativa eo an isspesad a vez gounezet evit ar c'heginerezh^[3]. Ne vez ket gounezet dre c'hreun, peogwir ez int difrouezh : dre rannañ ar gwirioù e reer neuze.

An isspesad Artemisia dracunculoides a c'heller gounit dre e c'hreun, en diabarzh kent bout plantet en douar. Kalz kaletoc'h ha nerzhusoc'h eget A. d. var. sativa eo, buan ec'h astenn e wrizioù hag e kresk betek 1,50 m. E douaroù paour en em blij kentoc'h, hep bout direnket gant ar sec'hor ha hep ma vefe graet war e dro. Divlasoc'h eget an ispesad all eo, hogen muioc'h a zelioù a zeu outañ, dous o blaz, a c'heller debriñ kriz pe boazh. Ar garennoù yaouank a c'heller debriñ e-lec'h asperjez.

Implijoù

Keginerezh

An delioù fresk, sec'h pe malet a lakaer e meuzioù ; e boued-mir dre winêgr e lakaer stragon ivez. Meur a lipig zo blazet-kreñv a-drugarez d'ar stragon.

E Provañs e vez fardet ul likor stragon ; ur soda anvet tarkhoun bet ijinet e Tbilisi e 1887 zo graet diwar stragon ivez^[4].

Medisinerezh

Eneboksiderioù zo er plant, a sikour da herzel ouzh gwalloberoù ar radikaloù dieub e korf an den. Sioulaat ar reizhiad nervel kreiz a ra ar stragon ivez.

Vitamin K, houarn ha manganez a gaver ivez er plant.

Ur c'hilogramm eoul esañs stragon a c'heller fardañ dre strilhañ dre vurezh 100 kg delioù fresk.