Taolennoù ar misionoù

Taolennoù ar misionoù a zo kartennoù livet pe taolennoù implijet gant an Iliz katolik e Breizh abaoe ar 17vet kantved betek kreiz an 20vet kantved.

An taolennoù a zo bet ijinet er 17vet kantved, gant Mikael an Noblez, ha goude-se an Tad Maner ha dreist-holl an Tad jezuist Visant Huby, d’ar mare m’eo bet renevezet an Iliz gant sened Trenta, e-pad ar pezh a anver an Adkempenn katolik. Un doare nevez e oa da ginnig an Aviel da dud Breizh-Izel.

Istor

Imago mundi pe Melezour ar bed, ur gartenn livet pe taolenn digomprenus ijinet gant Mikael an Noblez

E Landerne, e 1613, e-kerzh unan eus e visionoù kentañ, un hentenn katekizañ nevez a oa bet ijinet gant Mikael an Noblez, hag a liamme ar skeudennoù ouzh ar gomz. War grec’hin deñved e lakeas tresañ taolennoù, da skeudenniñ dogmoù ar relijion gatolik.

Evel ma lavare Mikael an Noblez : « O vezañ ma ne c’hell ar re n’ouzont ket lenn deskiñ kerkoulz dindan eñvor nemet dre livadurioù e vefe, eo talvouduz, a gav din, diskouez dre livadurioù ar poentoù a ranker derc’hel an tostañ dezho ».

Evit reiñ brud d’e brezegennoù e ra diouzh ur c’hiz savet gantañ : livañ taolennoù ma’z eus treset warno a beb seurt skeudennoù eus ar vuhez.

Da heul taolennoù Mikael an Noblez, e oa testennoù-displegañ, an "disklêriadurioù", d’al laiked da implijout an ostilh-avielañ-se gant strolladoù bihan e Douarnenez pe e Konk-Leon. Evit doare e vije bet lakaet sevel dek kartenn ha tri-ugent gant Mikael an Noblez. Daouzek a zo anezho hiziv c'hoaz (teir anezho zo sinet Allain Lestobec, paotr ar marilhoù e porzh Konk-Leon), koulz ha div eilskouerenn eus ar memes mare. An holl anezho a zo bet lakaet war roll ar monumantoù istorel, ha miret e vezont en eskopti Kemper ha Leon.

Diwar ar skouer-se e voe savet diwezhatoc’h gant an Tad jezuist Visant Huby, ha gant kalz beleien all goude-se, meur ha meur a daolenn evit ar misionoù. Adalek ar bloavezhioù 1670 e tispleg misionerien eskopti Kerne d’an dud fidel taolennoù hag a zo disheñvel diouzh re an Noblez, heñvel avat ouzh ar re a implij an Tad Visant Huby hag ar Jezuisted e retrejoù Gwened « evit ar re hag a zo o heuliañ ar retred ha n’ouzont ket lenn ».

Diwezhatoc’h, goude an Dispac'h Gall, e servijo an taolennoù da skignañ ur gelennadurezh strishoc’h deus ar relijion gatolik, techet e vo da bouezañ muioc’h war ar pec’hedoù ha war an ifern, kentoc’h eget war garantez Doue.

E dibenn an 19vet kantved, hag e penn-kentañ an 20vet, e voe ret kreskiñ niver an taolennoù da vezañ kinniget dirak selaouerien ar misionoù, peogwir e oant niverusoc’h-niverusañ. An taolennoù modern zo bet livet war ur pezh lien solut, mat da vezañ rollet alies en-dro d’ur vazh staget war lein al livadurioù, hag a servije war ar memes tro, sur-a-walc’h, da lakaat anezho e pign.

Un nebeud skouerioù

• Taolennoù ar misionoù, livet gant ar chaloni Paul Peyron, sekretour ha goude-se kañseller-diellour eskopti Kemper ha Leon (1842-1920), e dibenn an XIX^vet kantved, pe e penn-kentañ an XX^vet kantved.

• 
  Ar stad a bec’hed
  (ar 7 pec’hed kapital)
• 
  An atrision
• 
  An adfeilh
• 
  Trec’h an diaoul
• 
  Marv ar pec’her
• 
  An ifern
• 
  An devosion

• Levrig bet embannet e 1899 gant an Aotrou F. Balanant, beleg, skrivagner ha taolenner (1861-1930), a zo bep a bajennad skrid e brezhoneg ha bep a skeudenn anezhañ.

• 
  Golo Taolennou ar mission
• 
  Ar stad a bec’hed

Levrlennadur

• Roudaut (Fañch), Croix (Alain), Broudic (Fañch). Les chemins du paradis / Taolennou ar baradoz. Poltrejoù gant Padrig Sicard. Douarnenez : Le Chasse-Marée / ed. de l'Estran, 1988. 188 p., divyezhek, skeud. (ISBN 2-903708-15-0)
• Anne Sauvy, Le miroir du cœur. Quatre siècles d’images savantes et populaires, Paris : Cerf, 1989.
• An Taolennou. Le ciel et l’enfer. Des tableaux de mission à la bande dessinée 1630-1950, catalogue d'exposition du château de Kerjean, 1990.
• Taolennoù. Michel Le Nobletz. Tableaux de mission. Yann Celton (dir), Hervé Queinnec, Yann-Kelig Cotto, Kristell Loussouarn. Kastellin : éditions Locus Solus, 2018, 72 p., skeud. (ISBN 978-2-36833-186-6) [1]