Brezhoneg beleg

Ar brezhoneg beleg eo an anv roet dre zismegañs d'an doare brezhoneg a veze komzet gant ar veleien en o sarmonioù (eus brezhoneg kador e veze kaoz ivez) ha skrivet en o levrioù a relijion en XVIII^vet kantved dreist-holl, hag a zo brudet da vezañ alies leun a c'herioù gallek hag a droiennoù pounner.

Koulskoude, ma oa niverus ar veleien a skrive brezhoneg e oa brezhoneg mat gant ar pep brasañ : Gabriel Morvan, Lan Inizan, pe Yann-Vari Perrot da skouer, ha n'eo ket ken niverus-se ar skridoù tamallet da vezañ brezhoneg beleg.

Menegoù eus ar brezhoneg beleg

E 2002 e oa bet aozet un diskouezadeg e Mirdi Breizh diwar-benn ar brezhoneg, ha meneg eus ar brezhoneg beleg er gazetenn gatolik c'hallek La Croix. E 2014 e oa bet meneget ivez gant Martial Ménard e Ouest-France^{(Daveoù a vank)}.

Yann Gerven : "Ha pesort brezhoneg skrivet a veze kavet er bloavezhioù 1910 ma n’eo ket brezhoneg beleg ?".

Peurunvan

E 1996 eo bet implijet an droienn c'hallek breton de curé gant daou skolveuriad breizhat, Jean Le Dû hag Yves Le Berre : Le standard dit « breton de curé » est-il une langue de contact ? » .

Skouerioù eus ar brezhoneg beleg

XV^vet kantved

• 1450 : An Dialog etre Arzur Roe d'an Bretouned ha Guynglaff, gwerzennoù 240-244 :

Pan vezo Guengamp disquaret,
Ez forzhor groaguez ha merchet,
Hac ez lazher ezech ha groaguez,
Ha Doe dan fet a permetto,
Hon punissa evit em revengaff.

XVI^vet kantved

• 1557 : Buhez sante Barba, deroù  :

An Introduction
Entroch, pobl guyrion, deboner,
Gruet silancc ha maz commancer
Antier dre myster disclaeryet
Clouar ystoar sante Barba

XVII^vet kantved

• 1644 :Juluan Maner, Canticou spirituel hac instrutionou profitabl evit disqui an hent da vont d'ar Barados. Composet gant an Tat Julian Maner Religius eus ar Compagnunez Iesus. Corriget, hag augmentet gant à nevez en Edition diveza-man, BnF Gallica :

Trawalc'h eo an titl ; brezhoneg beleg a-hed ar skrid.

• 1658 :Juluan Maner, Quentelioù Jesus d'an oll dud fidel, p. 59 :

Eus an esperanç hag eus an oræson

Petra reom-ni dre ar vertuz a esperanç ? — Laquat hon esperanç e Doue.

Petra rencom-ni esperout digant Doue ? — Ar c'hloar cœlestiel.

Na c'hoaz ? — Ar pardon eus hor pec'hedoù.

Na c'hoaz ? — Ar c'hraç da ober pinigen hag œuvriou mat.

Pe dre voyen esperit-hu an traou-se ? — Dre voyen ar c'hraç Doue.

Perac ? — Dre maz eo mat ha puissant d'hor sicour.

Na c'hoaz ? — Abalamour maz eo maro hon Salver evit meritout deomb ar c'hraç da vont er Barados ha pratiqua an œuvriou mat.

XVIII^vet kantved

• 1722 : Reflexionou profitabl var ar finvezou diveza eus an den, gant ar preparationou d'ar maro , lakaet e brezhoneg gant Charlez ar Brizh (1660?-1737), ma c'haller lenn :

«  toudememes ar vadelez divin n'e deveus quet tennet an den eus an neant »

XIX^vet kantved

• 1829 : Aleksandr Ledan, Conferançou curius, util hac interessant, evit amusamant an dud divar ar meaz, p. 8 :

G. Perac eo sall ha c’hoëro an dour môr ?

R. Dre gombinêson meur a vatier, eus a bere e zeo an haulen al loden principal, hac a deu a fonç ar môr memes, gant re-all digasset gant ar rivierou vras en em dol ebars, hac ives c’hoas ar re a zorti eus a exalêson an douar.

• 1877 : Lan Inizan, Emgann Kergidu  :

Ofromp da Zoue ar sakrifis,
Ne zo netra a ger kaer priz
Eget Jezuz krusifiet
En oferenn reprezentet

Brezhoneg beleg a oa gant ar Republikaned ivez, evel m'en diskouez Lan Inisan e pennad 26 e levr, pa embamm skrid-barnedigezh Jan-Mari Branellec : He rei a ran d’eoc’h ger evit ger, gant he brezounek fall, evit diskouez em beuz c’hoant da gounta ar virionez ; hag embannet gantañ Barnediguez rentet dre an Tribunal revolusioner.

XXI^vet kantved

• 2005-2022 : Mikroprosesor

Daveoù

• (fr) Cairn Info
• (fr) Ar brezhoneg beleg meneget gant Martial Ménard e Ouest-France