Lýðveldið Ísland
Banniel Island
(Banniel Island) (Ardamezioù Island)
Ger-stur broadel: hini ebet
Lec’hiadur Island
Yezh ofisiel Islandeg
Kêr-benn Reykjavík
Prezidant Guðni Thorlacius Jóhannesson
Kentañ Ministr Katrín Jakobsdóttir
Gorread
-En holl
-% dour

103 125 km²
2,70%
Poblañs
-Hollad
-Stankter ar boblañs

329 100 (01.01.2015)[1]
3,2/km²
Dizalc’h (diouzh Danmark)
-Emveli
-Republik

1 Kerzu 1918
17 Mezheven 1944
Moneiz kurunenn Island (króna) (ISK)
Kan broadel Lofsöngur
Kod war ar Genrouedad .is
Kod pellgomz +354

Island (islandeg: Ísland) zo ur stad eus Europa hag un enezenn pell a-walc’h diouzh ar c’hevandir-se eo ivez, etre Greunland, Bro-Skos ha Norvegia. Reykjavík eo kêr-benn ar vro.

E brezhoneg e ra lod gant Enez ar Skorn[2], un anv heñvel a-walc'h ouzh an hini kembraek, Gwlad yr Iâ.

Istor kemmañ

Pennad dre ar munud: s.o. Istor Island

Eus Norvegia e teuas Lec'hlenniz da ober o annez en Island, adalek an IXvet kantved. Degas a rejont ganto sklaved eus Bro-Skos hag Iwerzhon. En Island e voe savet ar Parlamant koshañ a anavezer er bed, an Althing, er bloavezh 930.

Ur wech trevadennet gant Vikinged e chomas dizalc’h a-walc’h Island e-pad 300 vloaz. Met goude-se e voe staget ouzh Norvegia hag ouzh Danmark pa voe unanet an eil bro ouzh eben. Pa voe disrannet Norvegia diouzh Danmark e 1814 e chomas stag Island ouzh ar rouantelezh danat tra ma oa staget Norvegia ouzh Sveden. Tamm-ha-tamm e teuas da vezañ emren a-walc’h diouzh Danmark avat hag e 1918 e teuas da vezañ ur vro dizalc’h, en ur chom stag ouzh ar rouantelezh. Roue Danmark a gendalc’he da vezañ roue war Island. E-pad an Eil brezel bed e voe troc’het al liammoù gant Danmark a oa bet aloubet gant an Alamaned. E 1944 e voe savet ur republik.

Politikerezh kemmañ

En Althing ez eus 63 a izili, dilennet bep pevar bloaz. Gant ar Prezidant e vez anvet ar C’hentañ Ministr ha gant hemañ e vez renet ar gouarnamant.

Merc'hed kemmañ

Vigdís Finnbogadóttir, pedervet prezidant ar vro, a oa kentañ maouez er bed o vezañ dilennet d'ar garg-se eus 1980 betek 1996. Jóhanna Sigurðardóttir a oa bet kentañ ministr etre miz C'hwevrer 2009 ha miz Mae 2013.

Kêrioù kemmañ

Douaroniezh kemmañ

 
Kartenn Island

Emañ Island war ur gribenn, e-kreiz ar Meurvor Atlantel, ma vez fiñvadennoù dibaouez gant ar plakennoù tektonik. Gant se ez eus kalz menezioù-tan, an hini anavezetañ anvet Hekla. Hiziv an deiz e talc’h menezioù-tan da grouiñ (enez Surtsey, war aod ar c’hreisteiz, a voe krouet gant tarzhadenn ar 14 a viz Du 1963). War-dro 10% eus an enez zo goloet gant ar skorn. Brudet eo geyserioù Island dre ar bed a-bezh : tennet e vez implij eus an dour tomm zo dindan douar evit tommañ, marc’hadmat, ar savadurioù er vro.

A-hed an aod emañ an darn vrasañ eus ar c’hêrioù. Reykjavík, Keflavík (m’emañ aerborzh ar vro) hag Akureyri eo ar re vrasañ anezho.

Armerzh kemmañ

Pouezus-bras eo ar pesketa evit ar vro. Diwar-bouez an obererezh-se emañ ar braz eus gounidoù ar c’henwerzh gant an estrenvro (60%) hag un dregantad uhelik eus ar postoù labouro (8%) zo dalc’het gantañ. Estreget pesked e vez ezporzhiet ivez aluminiom.

Abaoe dibenn an ugentved kantved e klask ar gouarnamant lakaat armerzh ar vro da vezañ dizalc’hoc’h diouzh ar pesketa, en ur liesseurtaat an obererezhioù : gounezerezh (e tiez-gwer), stlennegezh… Dont a ra gennad an touristerezh da vezañ pouezus ivez.

Sevenadur kemmañ

Ur yezh skandinavek eo an islandeg, ha chomet eo an islandeg modern tost a-walc’h d’an henyezh, an norseg. Ha lorc'h zo en dud gant o hêrezh viking. Brudet eo Island evit ar sagaoù zo bet savet eno ha lakaet dre skrid er Grennamzer.

Eus Island e teu ar ganerez Björk hag ar skrivagner Halldór Laxness, a oa aet gantañ Priz Nobel al lennegezh e 1955.

Sportoù kemmañ

Pouezus-kenañ ez eo plas ar sport e buhez Islandiz ha daoust da zoareoù hin start a-walc'h e ra berzh an atleterezh, ar basketball, ar golf, an neuñverezh, ar vell-dorn, ar vell-droad, ar volley-ball hag ar glíma eno.
Evit ar wech kentañ en e istor e kemeras perzh skipailh mell-droad ar vro e Kampionad mell-droad Europa 2016 dalc'het e Frañs ; tizhout a reas ar c'hardgourfennoù ma voe trec'het 5-2 gant skipailh Frañs d'an 3 a viz Gouere.
Dont a ras a-benn d'en em berzheganñ ivez a-benn prantad diwezhañ Kib vell-droad ar bed 2018 e Rusia.

Liammoù diavaez kemmañ

Daveoù ha notennoù kemmañ

  1. Stadegoù Island
  2. Gwelet, da skouer, al levr Pesketer Enez ar Skorn, troet gant Alan an Diuzet diwar Pêcheur d'Islande gant Pierre Loti, Collège Breton des Côtes-du-Nord, 1980