Verb-stagañ
Er yezhoniezh e vez implijet an termen verb-stagañ pe kouplenn (saoz: copula) evit ober dave da elfennoù nann-verbel gante an hevelep arc'hwel kevreadurezhel evit komz eus ur verb implijet evit liammañ rener ur frazenn ouzh prezegad ar frazenn. Verboù amreizh-tre eo ar verboù-stagañ e meur a yezh, en o zouez ar yezhoù indezeuropek.
Un arc'hwel hag a denn da framm kevreadurezhel eo hini ar verboù-stagañ neuze kentoc'h evit reiñ titour semantikel diwar-benn un ober pe ur stad, da skouer:
- "Bezañ": implijoù evel verb-stagañ
- "Kelennerez eo ma mamm"
- PREZEGAD eo RENER
- "Bras e oa ar c'hi"
- PREZEGAD eo RENER
Alies a-walc'h e implijer an tremen "verb-stagañ" en un doare ledan evit ober dave da verb-stagañ pennañ ar yezh bennak, da lâret eo "bezañ" e brezhoneg. Ha ret eo kompren e c'hell bezañ implijet verboù evel "bezañ" e degouezhioù ma ne dalvezont ket da verboù-stagañ dre ma ne liammont ket ar rener ouzh ar prezegad, da skouer:
- Pa vez implijet e evel ur verb-skoazell, d.s.:
- "Bezañ": implijoù evel nann verb-stagañ
- Implijet e evel verb-skoazell:
- "Lâret eo bet"
- "O kerzhet emañ"
- Implijet e evel verb-skoazell:
- "Bezañ": implijoù evel nann verb-stagañ
- Implijet evit merkañ ar bezañs:
- "Ganin emañ"
- "Bezañ pe get, setu an dalc'h"
- Implijet evit merkañ ar bezañs:
Verboù-stagañ all a c'hell bezañ implijet ivez avat ouzhpenn ar verb-stagañ pennañ-se pe verboù implijet gwezh ha gwezh all evel verboù-stagañ, da skouer "dont da vezañ", "erruout" e frazennoù evel:
- "Arruout": implijet evel verb-stagañ
- "Erru eo bras"
Yezhoù zo a ra hep verboù-stagañ ebet pe hep verboù-stagañ e degouezhioù yezhadurel resis (Sellit ouzh "Verb-stagañ mann").
Daoust ha ma vez implijet verboù pe elfennoù verbheñvel evit liammañ ar rener ouzh ar prezegad e c'hell yezhoù zo implijout rummadoù yezhadur all.
Bez' e c'heller isrannañ ar verboù-stagañ hervez o implij resis er frazenn:
- Kevatalader:
- "Me eo ar c'helenner"
- "Paotred o doa livet an ti"
- Rummata:
- "Dimezet e vo"
- "Bronneged eo ar chas"
- "Ur gêr vras eo Roazhon"
- Prezegadata (saoz. predication):
- "Ha bras a-walc'h e vo an ti?"
- "E-kichen ar c'hi emañ ar c'hazh"
- "Sot eo"
Kemmañ kalz a ra implijoù ha mont-en-dro ar verboù-stagañ haga an elfennoù stagañ all (da skouer lostgerioù-stagañ evel e turkeg) a yezh da yezh. Setu un nebeud skouerioù:
- Turkeg
E turkeg e reer gant ur verb-skoazell i-mek implijet evel ul lostger staget ouzh prezegadoù reis, da lâret eo anvioù, anvioù-gwan hag a-wezhoù ivez ouzh kelfoù verboù displeget. Pa denn d'an trede gour unander e reer gant ar verb-stagañ mann evel e ruseg pe en hungareg, da skouer:
- Lostger-stagañ
- Ben maviyim
- "me" "glas"+"-on"
- "Glas on"
Verb-stagañ mann
- Deniz mavi
- "Mor" + "glas"
- "Glas eo ar mor"
- Sinaeg
E yezhoù sinaek e implijer verboù ispisial anvet verboù-stad (saoz. stative verb) hep rankout ober gant verb-stagañ all ebet, da skouer e sinaeg mandarinek:
- 累 (lèi): "bezañ skuizh"
- 饿 (è): "kaout naon"
- 在 (zài): "bezañ en ul lec'h"
- 笨 (bèn): "bezañ sot"
Ne implijer ar verb-stagañ 是 (shì) nemet evit liammañ ur verb ouzh ur renadenn anv pe un anv-gwan mui ar rannig 的 de, da skouer:
- 我是老师 "Me 'zo kelenner"
- 这是红的 "An dra-mañ 'zo ruz"
- Yezhoù romanek
Unan eus perzhioù darn vrasañ ar yezhoù romanek eo ar fed ma vez implijet gante daou verb-stagañ kevatal da "bezañ" e brezhoneg evit gallout ober an diforc'h etre perzhioù pennañ pe peurbadus ha stadoù, da skouer:
| "Bob 'zo kozh" | "Bob 'zo mat (e yec'hed)" | |
|---|---|---|
| Italianeg | Bob è vecchio. | Bob sta bene. |
| Spagnoleg | Bob es viejo. | Bob está bien. |
| Portugaleg | O Bob é velho. | O Bob está bem. |
Un tammig disheñvel eo ar stummoù-mañ diouzh ar stummoù damheñvel "eo" hag "emañ" e brezhoneg dre ma c'hell bezañ displeget ar verboù "ser" hag "estar" e spagnoleg da skouer en holl amzerioù evel n'eus forzh peseurt verb all keit ha m'eo "eo" hag "emañ" stummoù an hevelep verb "bezañ".
Kemmañ a c'hell ivez ster resis un anv-gwan resis hervez ma vez implijet gant an eil verb pe egile, da skouer e portugaleg:
| ser | estar |
|---|---|
| O Bob é velho. | O Bob está velho. |
| "Bob 'zo kozh." | "Bob 'zo arru kozh." |
| O Bob é parvo. | O Bob está parvo. |
| "Bob 'zo sot." | "Bob 'zo evel unan sot." |
| O Bob é bom. | O Bob está bom. |
| "Bob 'zo un den mat." | "Bob 'zo mat e yec'hed." |
E brezhoneg ez eus ouzhpenn ur stumm ispisial evit merkañ ar boaz "vez/veze" (implijet ivez gant ar veb "kaout") hag evel ar stummoù "emañ/edo" n'hall bezañ implijet nemet en amzer-vremañ hag en amzer-dremenet.
Er yezhoù slavek e verker un diforc'h heñvel ouzh hini "ser" hag "estar" er yezhoù romanek dre implijout an troad benvegel pe instrumentel evit diskwel stadoù keit ha ma verker perzhioù gant an nominativel.
- Jorjieg
Amreizh-tre eo ar verb-stagañ pennañ qopna e jorjieg hag implijet e vez gwriziennoù hervez ar mts'k'rivioù (pe amzerioù), da skouer:
- Masc'avlebeli var ("Kelenner on")
- Masc'avlebeli viknebi ("Kelenner e vin")
- Masc'avlebeli viqavi (""Kelenner e oan"")
- Masc'avlebeli vqopilvar (""Kelenner on bet"")
- Masc'avlebeli vqopiliqavi (""Kelenner e oan bet"")
- Yezhoù siouek
Er yezhoù siouek e c'hell bezañ implñijet hozogik n'eus forzh peseurt ger evel ur verb ha neuze e c'hallont bezañ implijet war-eeun hep ober gant verboù-stagañ, da skouer e lakoteg:
- "_wicasa_"
- "gour/ozarc'h"; "bezañ gour/ozarc'h"
- -> "Wimacasa/winicasa/he wicasa"
- "Me/Te/Eñ 'zo un ozarc'h"
Ur ver-stagañ ispisial _heca_ ez eus ivez, implijet evit resisaat ar fed m'emeur o kaozeal diwar-benn ur perzh, da skouer:
- "Wicasa hemaca/henica/heca"
- "Un ozarc'h 'zo ac'hanon/ac'hanout/anezhañ"
Implijet e vez ar verb-stagañ-mañ evit micheroù da skouer:
- "Pezuta wicasa hemaca"
- "Mezeg on"
Pa implijer un anv strizh avat e ranker implijout ur verb-stagañ all _(i)ye_, da skouer:
- "Pezuta wicasa (kin) miye lo"
- "Me eo ar mezeg".
Implijet e vez verboù-stagañ all evit al lec'hiañ evel _yankA_ ("azezañ") pa reer dave da dud ha _han/he_ ("bezañ en e sav") evit traoù gante ur furm hir, da skouer:
- "Robert timahel yanke (yelo)"
- "Robert 'zo en ti" / "En ti emañ Robert"
- "Owotetipi wigli-oinazin kin hel isakib wanzi he".
- "N'eus ti-debriñ ebet e-kichen an ti-esañs""
- Japaneg
Meur a verb-stagañ disheñvel ez eus e japaneg implijet hervez o arc'hwel resis er frazenn, da skouer だ (da) ha です (desu) evit prezegata keit ha ma vez implijet な (na) and で (de) e diabarzh ar frazennoù evit kenliammañ ha spisaat.
Alies e talvez ar verboù-stagañ e japaneg evit ober dave da gevatalderioù, da lâret eo "X 'zo kevatal da Y", da skouer:
- 私は学生だ (Watashi wa gakusei da)
- I TOPIC student COPULA
- "Studier/ez on" / "Me 'zo studier/ez
- これはペンです (Kore wa pen desu)
- "dra-mañ" MERK TEM"kreion" VERB-STAGAÑ SEVEN)
- "Ur c'herion eo hemañ" / "Hemañ 'zo ur c'hreion"
Ne dalvez ar stummoù da ha desu nemet evit merkañ al live sevended e-keñver an hini m'emeur o komz outi/añ, da skouer:
- あれはホテルだ。(Are wa hoteru da)
- "dra-se" TOPIC "leti" VERB-STAGAÑ
- "Ul leti eo hennezh" / "Setu ul leti"
- あれはホテルです。(Are wa hoteru desu)
- "dra-se" TOPIC leti VERB-STAGAÑ SEVEN
- "Ul leti eo hennezh" / "Setu ul leti"
Daou ver-stagañ all ez eus e japaneg evit merkañ ar bezañs: ある (aru) implijet gant traoù ha plant hag 'いる (iru) implijet gant tud ha loened dre vras, da skouer:
- 本はテーブルにある。(Hon wa tēburu ni aru)
- "Al levr 'zo war an taol" / "War an taol emañ al levr"
- キムさんはここにいる。(Kimu-san wa koko ni iru)
- "Kim 'zo amañ" / "Amañ emañ Kim"
Daoust ha ma talvez ar verboù-stagañ en un doare rik da stagañ pe da liammañ div elfenn (da lâret eo ar rener ouzh ar prezegad), e meur a yezh e vez implijet ar seurt verboù gante un arc'hwel liammañ pennañ evit merkañ ar bezañs. Liammet eo an daou geal-se (ar bezañ hag al liammañ) met ken tost an eil ouzh egile e meur a yezh evit ma vefe implijet an hevelep verboù "bezañ" evite o-daou hep ober tamm diforc'h ebet. E yezhoù all, avat, e implijer verboù disheñvel evit pep arc'hwel, da skouer e svedeg e implijet vara ("bezañ") nemet evel verb-stagañ rik keit ha ma implijer bli ("dont da vezañ") ha finnas ("bezañ") evit ar bezañs, da skouer:
- "Vem vill bli miljonär?"
- "Piv en deus c'hoant bezañ (=dont da vezañ) milionaer?"
- "Varför bestiga Mt. Everest? Därfor att det finns där."
- "Perak pignat war an Everest? Peogwir emañ aze".