Reizhiad vogalennek a-serzh
Er yezhoniezh e vez implijet ar gerioù reizhiad vogalennek a-serzh (saoz.: vertical vowel system) war dachenn ar fonetik hag ar fonologiezh evit komz diwar-benn ur reizhiad vogalennek implijet gantañ ur ment hepken evit diforc'hañ ez-fonemek etre vogalennoù disheñvel.
Gallout a rafed implijout pevar ferzh pe ment disheñvel evit lakaat kemm etre vogalennoù, da lâret eo ar rontder, an araokder, an adreñvder hag an uhelder, met ez-resis e ra dave ar reizhiadoù vogalennek a-serzh d'ar fed ma talvez an diforc'h uhelder evit lakaat kemm etre vogalennoù fonemek, da lâret eo liveoù serrder ha digorder ar vogalennoù.
Ral a wezh eo seurt reizhiadoù bezañ a-serzh dre ret war al live fonetikel avat, da skouer gant ar witchiteg e vez implijet ur reizhiad vogalennek a-serzh ennañ div vogalenn a-raok (/e/ hag /i/) hag ur vogalenn a-dreñv (/a/) ha kavet e vez ivez un [o] dre enteuzadur ur vogalenn verr mui an hantervogalenn /w/ mui ur vogalenn verr all.
Luziet-tre e c'hell bezañ seurt reizhiadoù enne meur a vogalenn disheñvel daoust ha ma vez implijet gante ur ment nemeti evel en oubic'heg, ma talvez ar friadur da lakaat kemm etre meur a vogfalenn ouzhpenn.
Hervez dielfennadurioù 'zo e c'hellfe bout reizhiadoù vogalennoù a vent mann, da lâret eo enne ur vogalenn fonemek nemeti, evit rannyezhoù abc'hazek 'zo hag evit ar c'habardeg met ar goulakadur-se n'eo ket bet degemeret gant an darn vrasañ eus ar glaskourion.
Kavet e vez reizhiadoù vogalennek a-serzh er yezhoù-mañ:
- Yezhoù kaokazek ar gwalarn
- Yezhoù kadoek
- Witchiteg (tri derez)
- Yezhoù Aostraolia
- Arrernteg (daou zerez)
- Yezhoù aostronezek
- Marchalleg (pevar derez)
Kavet e vez ivez ur seurt reizhiad vogalennek a-serzh evit a sell ouzh vogalennoù berr an iwerzhoneg dre ma vez diforc'het kenetreze hervez o live digoradur/serrder nemetken daosut ha ma vez enebiet vogalennoù a-raok ha vogalennoù a-dreñv evit a sell ouzh ar vogalennoù hir.
Gwelit ivez:
kemmañ
|
Porched ar yezhoù hag ar skriturioù Adkavit pennadoù Wikipedia a denn d'ar yezhoù. |