Robert Louis Stevenson

Ur skrivagner skosat eo Robert Louis (Balfour) Stevenson bet ganet e Dinedin d'an 13 a viz Du 1850 ha marvet d'an 3 a viz Kerzu 1894 en inizi Samoa. Bet e oa o pourmen er menezioù Cévennes e kreiz Bro-C'hall gant un azen. Bet eo ivez o verdeiñ er meurvor Habask.

Robert Louis Stevenson

den

Reizh pe jener	paotr
Bro ar geodedouriezh	Rouaned Breizh-Veur hag Iwerzhon, Rouantelezh-Unanet
Anv e yezh-vamm an den	Robert Louis Stevenson
Anv ganedigezh	Robert Lewis Balfour Stevenson
Anv-bihan	Robert, Robert Louis
Anv-familh	Stevenson
Deiziad ganedigezh	13 Du 1850
Lec'h ganedigezh	Dinedin
Deiziad ar marv	3 Kzu 1894
Lec'h ar marv	Vailima
Doare mervel	abeg naturel
Abeg ar marv	cerebral hemorrhage
Lec'h douaridigezh	Mount Vaea, Grave of Robert Louis Stevenson
Tad	Thomas Stevenson
Mamm	Matilde Margaret Isabella Stevenson
Pried	Fanny Stevenson
Kar	D. E. Stevenson
Yezh vamm	saozneg
Yezhoù komzet pe skrivet	saozneg
Yezh implijet dre skrid	saozneg
Bet war ar studi e	Skol-veur Dunedin, University of Edinburgh School of Law
Lec'h annez	New Town, Bournemouth, Inizi Samoa
Deroù ar prantad labour	1866
Dibenn ar prantad labour	1894
Relijion	Presbyterianism
Contributed to creative work	Encyclopædia Britannica Ninth Edition
Oberenn heverk	Treasure Island, Kidnapped (Stevenson), Strange Case of Dr Jekyll and Mr Hyde, A Child's Garden of Verses, Prince Otto
Diellaouet gant	Leeds University Library, Stuart A. Rose Manuscript, Archives, and Rare Book Library, Harry Ransom Center, University of Victoria Special Collections and University Archives
Tachenn	adventure novel, Gothic literature
Levezonet gant	Guy de Maupassant, Charles Dickens, Edgar Allan Poe, Nathaniel Hawthorne
Deskrivet en URL	http://www.digiporta.net/index.php?id=979510280
Oberennoù zo en dastumad	Stedelijk Museum
Statud e wirioù aozer	Ar gwirioù aozer ne dalvezont ket ken

Robert Louis Stevenson e 1892
Poltred gant Girolamo Nerli (1860-1926)

"Treasure Island" eo anv e romant brudetañ, bet lakaet e brezhoneg gant Yeun ar Gow hag embannet gant Al Liamm dindan an anv Enez an Teñzor.

Buhez

Yaouankiz

Stevenson, eus e wir anv Robert Lewis Balfour Stevenson, a voe ganet e 1850 en 8, Howard Place e Dinedin ma oa e dud o chom abaoe o eured a oa bet lidet d'an 28 a viz Eost 1848. Thomas Stevenson e oa anv e dad, ha Robert Stevenson e dad-kozh. An daou a oa ijinourien war an tourioù-tan. A-drugarez d'ar c'hostez-se eus ar familh eo bet plijet kement-se Robert Louis gant an troioù-kaer, ar mor hag ar redek-bro. E dad, e dad-kozh ha daou eontr dezhañ, Alan ha David, o devoa kemeret perzh e diogelaat aodoù Bro-Skos. Tad Louis a oa kalvinour kredus. E vamm, Margaret Balfour, a oa merc'h da Lewis Balfour, unan eus familhoù ar Borders. Lewis Balfour a oa kelenner war ar brederouriezh ha pastor en Iliz Skos.
En e di e tremenas Robert-Louis al lodenn vrasañ eus e amzer vak. D'an 13 a viz Kerzu 1850 e voe badezet Robert Lewis gant e dad-kozh hervez an hengoun skosat. Buan-ha-buan e teuas diaes da Vargaret Stevenson magañ he bugel hec'h-unan abalamour d'he yec'hed bresk. Ouzhpenn ma oa yaouank (ne oa nemet 21 bloaz) he devoa kudennoù nervennel ivez. Setu perak e voe gopret ur vagerez. Teir a zeuas an eil war-lerc'h eben met an hini ziwezhañ eo a chomas e kalon R. L. Stevenson a-hed e vuhez. Alison Cunningham eo hec'h anv, lesanvet e voe Cummy gantañ.

D'ar 14 a viz Kerzu 1852, ar smout bihan, lesanvet giz-se gant e gerent, a dapas terzhienn a-daol-trumm. E dud e kavas dezho e teue ar c'hleñved diwar ar Water of Leith a rede tost d'an ti. Dilojañ a rejont neuze e miz Genver 1853 evit mont d'an 1, Inverleith Terrace, o krediñ e c'houzañvfe Robert Louis gwelloc'h an ti nevez. Siwazh, gleborekoc'h eget egile e oa an ti-se. Evit ur pennadig voe gwelloc'h stad ar bugel, met klañvaat a reas gwashoc'h eget en diagent. D'an 10 a viz Meurzh 1853 e lavaras ur mezeg e oa Robert Louis gant ur gwaskad garloc'hennel difterek. Adalek neuze e voe diaes ar vuhez evit ar paotrig: sifernioù, gwaskennoù, tanijennoù skevent, terzhiennoù ha bilimadurioù skevent a bakas anezhañ bep goañv ouzhpenn ar c'hleñvedoù-bugel boutin.
Ne voe nemet e miz C'hwevrer 1857 ma teuas splann d'ur mezeg al liamm etre an ti gleborek ha yec'hed ar bugel. Dre-se e tilojas ar re Stevenson e miz Mae er 17, Heriot Row. An ti-se, aes ha gwelloc'h evit ar yec'hed eget egile, a glotas mat gant dere Thomas, a oa deuet e 1854 da vezañ ijinour-titret en Northern Lights Board. Re ziwezhat e oa, siwazh, rivinet e oa yec'hed Robert Louis.

Robert Louis Stevenson pa oa 7 vloaz

Gant ur yec'hed ken bresk e chomas Robert Louis aliesoc'h er gêr, amzer fall Dinedin o vezañ dañjerus evitañ. Kalz amzer neuze a dremenas en ti war Heriot Row. Ne wele ket kalz e dad, dre ma laboure hemañ en Northern Lights oc'h ober troioù ensellout. Tamm-ha-tamm e tilezas Margaret he mab d'ar vagerez "Cummy", pa veze-hi klañv alies ivez. Abalamour da gement-se e teuas Cummy da vezañ evit Robert Louis « e eil mamm, e wreg kentañ, ael e vugaleaj ». Hi eo a veze e-kichen Louis pa rae-eñ gwallhunvreoù pe nozvezhioù diaes da vevañ, terzhiennek a-wechoù. An nozvezhioù-se a zeskrivas en e oberenn North-West Passage hag en e skrid Un chapitre sur les rêves. Cummy eo a veze aze evit c'hoari gantañ pa veze-eñ war e wele, lenn a rae-hi ar Bibl dezhañ, Le voyage du pèlerin skrivet gant Bunyan, buhezskrid ar pastor M'Cheyne, skridoù covenanters evel reoù Wodrow pe Peden. Kontañ a rae ivez dezhañ istor Bro-Skos ha dreist-holl hini ar govenanters gwallgaset e-pad ar Killing Time, kontadennoù brudet er vro diwar-benn tasmantoù ha tud savet a varv da vev. Plijet e veze ar bugel ivez gant istorioù troioù-kaer embannet er gelaouenn Cassel's Family.

D'ar 7 a viz Here 1856 en em stalias e genderv Robert ("Bob") gantañ en Inverleith peogwir e oa klañv Alan, tad Bob. Tri bloaz koshoc'h eget Robert Louis e oa Bob. C'hoari a raent asambles oc'h ijinañ istorioù pe c'hoazh o livañ boulomoùigoù c'hoariva Skelt ennañ titloù hag a zedenne spered bugel Robert Louis. Abalamour d'e yec'hed bresk e tremenas ivez Robert Louis predadoù da glask pareañ e yec'hed e ti e dad-kozh, e presbital Colinton (Colinton Manse). Eno eo en devoe e « oad aour ». Nepell ouzh Dinedin ec'h adkavas Robert Louis un toullad kendirvi dezhañ hag aze ne voe nemet c'hoarioù ha dudi gant Jane Whyte Balfour ouzh o evezhiañ. Hi eo an Auntie a vez komzet anezhi en A Child's Garden of Verses ; merc'h henañ Lewis Balfour e oa Jane. Pa varvas Lewis Balfour d'an 30 a viz Ebrel 1860 e teuas ur pastor nevez da gemer ar garg, hag echu e voe gant Colinton. Auntie a zilojas eus ar bresbital da Spring Grove e-kichen Londrez.

Diaes e voe skoliata Robert Louis abalamour d'e yec'hed: e 1856, barradoù paz ha terzhienn a bakas ar paotrig. E 1857, goude div sizhunvezhiad kentelioù, e voe klañv adarre e-pad ar goañvezh a-bezh. Setu-eñ en e glasadig e miz Here 1861 en Dinedin Academy, met e-unan e chomas ar pep brasañ eus an amzer: dre ma oa-eñ bresk en devoa poan o kemer perzh e c'hoarioù ar vugale all. En nevezamzer 1862, Thomas a voe tapet gant paz d'e dro ha Louis a guitaas ar skol ur wech ouzhpenn evit heuliañ e gerent betek Su Bro-Saoz, a-raok tremen ur mizvezh en Hamburg e miz Gouhere.
Hiraet e voe ar vakañsoù betek an diskar-amzer, ha feurmet e voe ul lojeiz e North Berwick, ar pezh a voe ar wech kentañ da Robert Louis mont e darempred gant ar mor pa oa ur gêriadennig pesketaerien war ar Firth of Forth, tost da Zunbar.
Pa zeuas an distro-skol e klañvaas Margaret d'he zro, dav e voe dezhi kaout ur prantad-pareañ. D'an 2 a viz Genver 1863 e veajas ar familhig gant Cummy betek Bro-C'hall ; e Menton en em stalias adalek ar 4 a viz C'hwevrer. Goude daou vizvezh-pareañ ez eas gwelloc'h an traoù gant Maargaret ; e-pad ar prantad-se en devoa Robert Louis studiet gant ur c'helenner gall. D'an 31 a viz Meurzh 1863 ez eas arfamilh kuit eus Menton evit gweladenniñ Italia e-pad pelloc'h eget ur mizvezh, a-raok kemer hent an distro d'an 8 a viz Mae dre Aostria hag Alamagn. D'an 29 a viz Mae 1863, goude bezañ bet beajet kalz, e teuas Louis da Henriot Row en-dro hag e c'hortozas, prez ha levenez ennañ, an distro-skol en Academy. Dirak dibasianted e vab e kinnigas Thomas d'e vab mont gantañ d'ober troiadoù ensellañ tourioù-tan war aod Fife e-pad an hañvezh. Asantiñ a reas Robert Louis gant levenez ober e «  veaj kentañ evel gour, hep lostennoù da harpañ anezhañ. » Pa zistrojont e oa Maggie gant ur c'hleñved adarre, hag un droiad e Su Bro-C'hall a voe rekis evit he fareañ. Evit ma c'hellje Robert Louis heuliañ kentelioù e tivizas e gerent e lakaat en un ti-lojañ e Burlington Lodge Academy nepell diouzh ti Auntie e Spring Grove. Petra bennak ma voe diaes a-walc'h an darempredoù kentañ gant kevredigezh Bro-Saoz e krogas Robert Louis da skrivañ e istorioù troioù-kaer kentañ evit kelaouenn ar skol. Ne vourre ket kement-se bevañ pell diozh e dud, hag goulenn a reas digant e dad distreiñ d'ar gêr. Asantiñ a reas Thomas: dont a reas da gerc'hat e vab d'an 19 a viz Kerzu 1863 evit mont da Venton adarre davet Margaret ha Cummy.
Distreiñ a reas Thomas e Dinedin e dibenn miz Genver 1864, goude bezañ bet prometet d'e vab chom hep e lakaat en-dro e Spring Grove. Kuitaet e voe Menton e miz Mae 1864 evit tremen vakañsoù war glannoù ar stêr Tweed tost da Beebles. Pa ne c'hoarie ket Louis gant e gendirvi ez aoze raktresoù skridoù.

E miz Here 1864 e voe enskrivet Robert Louis en ur skol a-ratozh evit ar vugale kudennoù dezho. Gwelloc'h e voe an darempredoù gant ar skolidi all, met ne seblante ket ar paotr 14 vloaz bezañ dedennet gant ar studioù. E bal dezhañ e oa deskiñ skrivañ e-lec'h studiañ. Labourat a reas war ur pezh-c'hoari awenet gant buhez Deacon Brodie, paotr a afer war an deiz ha laer d'an noz. Gant ur studier all eus ar skol, gantañ ar memes karantez e-keñver al lennegezh, e kenlabouras Robert Louis evit embann ur gelaouenn. Kejañ a reas gant unan eus e idoloù, Robert Michael Ballantyne, en devoa skrivet The Coral Island.
E miz C'hwevrer 1865 e paouezas c'hoazh ar skol evit heuliañ Margaret evit ur prantad-pareañ betek miz Here e Torquay. E-kerzh ar bloavezh-skol nevez e roas Robert Louis lañs d'ur gelaouenn all, savet gantañ e-unan ar wech-mañ. Teir niverenn a voe e deroù ar bloavezh 1866. Da get ez eas ar gelaouenn pa'z eas Robert Louis da Dorquay endro adalek miz Ebrel betek miz Mae gant e vamm. En hañvezh da heul e krogas Stevenson da skrivañ ur romant ennañ an emsavadeg covenanters eus ar bloavezh 1666 er Pentland Hills: emsavadeg ar Pentland. Ha pa lennas e dad ar skrid-se e kavas dezhañ e oa c'hwitet: hervezañ e vije gwelloc'h da Robert Louis leuskel al lodenn faltaziek a-gostez evit sevel ur skrid istorel. Evit plijout d'e dad e tremenas an diskaramzervezh a-bezh oc'h adskrivañ Pentland Rising. Evit goprañ e vab e lakaas Thomas ti ul levraoueger e Dinedin da voullañ 100 skouerenn eus oberenn ar c'hrennard kent o frenañ.
Pa oa tonket da heuliañ tachenn ar re Stevenson, ez eas Robert Louis e miz Here 1867, d'an oad a 17 vloaz, da Skol-Veur Dinedin evit prientiñ un diplom ijinour.

Oberennoù

• An Inland Voyage (1878)
• Travels with a Donkey in the Cévennes (1879)
• The New Arabian Nights (1882)
• Silverado Squatters (1883)
• Treasure Island (1883)
• The Black Arrow (1884)
• The Body Snatcher (1885)
• A Child's Garden of Verses (1885) (barzhoniezh)
• Kidnapped (1886)
• The Strange Case of Dr. Jekyll and Mr. Hyde (1886)
• The Merry Men and Other Tales and Fables (1887)
• The Master of Ballantrae (1888)
• The Wrong Box (1892) (gant Lloyd Osbourne)
• Catriona (1893)
• Wier of Hermiston (1896)
• The Beach at Falesa
• An Island Night's Entertainment
• The Wrecker (gant Lloyd Osbourne)
• The Ebb Tide (gant Lloyd Osbourne)