Teknetiom

Un elfenn gimiek eo an teknetiom ; Tc eo e arouez kimiek, 43 e niver atomek ha 98 e dolz atomek. Ur metal ardreuzat eo.

Teknetiom
Molibden – Teknetiom – Ruteniom
Mn Tc Re Taolenn beriodek
Niver atomek	43
Rummad kimiek	Metaloù ardreuzat
Strollad	7
Trovezh	5
Aozadur elektronek	[Kr] 4d5 5s2
Niver oksidadur	+4, +5, +7
Tredanleiegezh	2,1
Skin atomek	135,2
Tolz atomek	98

Louc'hennoùigoù hepken a deknetiom zo en Douar : war-dro 1 nanogramm (10^-9 g) a c'haller kavout en 1 kg kailh uraniom, dre ma teu eus skiriadur derc'hanel atomoù an uraniom. En abeg d'an orin-se neuze e kenderc'her kalz Tc diwar an uraniom a zo bet implijet er c'hreizennoù nukleel.
E kailh molibden e c'haller kavout teknetiom ivez, a zeu eus neutronoù a zo bet degerc'het.

Istor

Gant Dmitriy Mendeleyev e oa bet rakembannet e 1871 meur a hini eus perzhioù an elfenn a vanke en e Daolenn etre ar molibden ₄₂Mo hag ar ruteniom ₄₄Ru, a voe anvet ekamanganez gantañ da c'hortoz ma vije dizoloet. Adal neuze e klaskjod leuniañ an toull.

E 1828 e kredjod bezañ e gavet e kailh platin ; an anv poliniom a voe roet dezhi kent merzout ne oa nemet iridiom dampur. E 1846 e voe embannet dizoloadenn an elfenn ilmeniom, a oa niobiom dampur e gwirionez. Heñvel a c'hoarvezas e 1847 gant dizoloadenn ar pelopiom. E 1877, diwar un tamm kailh platin adarre e voe ur meskaj iridiom, rodiom ha houarn anvet davyom en enor d'ar c'himiour kerneveurat Humphrey Davy. E 1896 e voe an elfenn nevez anvet lukiom pa oa itriom e gwirionez. E 1908 e kredas ar Japanad Masataka Ogawa bezañ dizoloet an nipponiom (a voe diskouezet evel reniom e 2004 gant ar Japanad all H. HK. Yoshihara). E 1925 e voe dizoloet an elfenn 43 c'hoazh gant ur skipailh Alamaned hag anvet masuriom ; den ne c'hallas adober an arnodennoù gant an hevelep disoc'h avat, ha brudet e voent evel fazius. Betek 1933 e voe graet gant masuriom evit an elfenn 43 e lod skridoù, ha den ne oar c'hoazh hiziv an deiz ha fazius pe get e voe labour an Alamaned.
E 1937 e voe fardet an izotop ⁹⁷Tc gant daou Italian, ar maenoniour Carlo Perrier hag ar fizikour Emilio Gino Segrè, ha peogwir e voe an elfenn gentañ bet kevanaozet biskoazh e voe anvet teknetiom diwar an henc'hresianeg τεχνητός, "kevanaozet". Kendelc'her a rejont da labourat war izotopoù an elfenn nevez.
E 1952 e verzas ar steredoniour Stadoù-Unanet Amerika Paul Merril e oa linennoù teknetiom e skalfad ar gouloù kaset gant ar ramzezed ruz a oa oc'h arselliñ ; dre ma 'z eo berroc'h buhez holl izotopoù Tc eget oad ar stered dre vras — ha hini ar ramzezed ruz pergen, pa 'z int stered kozh war-nes mervel — e c'halled lavaret e vez Tc stummet er stered end-eeun, ar pezh a brouas ez eo ar stered a c'han an elfennoù kimiek.

Perzhioù

Ur metal skinoberiek liv an argant eo an teknetiom, damheñvel ouzh ar platin, ha liv gris eo ar poultr a farder peurliesañ.
Kewarellek eo, da lavaret eo e vez desachet hepken gant ur gwarellvaez hep bezañ argaset gantañ.
Dreistreüs e teu da vezañ pa vez lakaet yenoc'h eget -265,69 ° C.

Kimiek

Etre re ar metaloù ardreuzat a zo amezek dezhañ eo perzhioù kimiek an teknetiom, evel ma oa bet diouganet gant D. Mendeleyev, ha tostoc'h d'ar reniom eget d'ar manganez.
Dileizhus eo en dour real (HNO₃+3 HCl), en drenkenn nitrek (HNO₃) hag en un devec'hiad trenkenn sulfurek (H₂SO₄). Ne c'hall ket avat bezañ dileizhet en drenkenn glorhidrek (HCl), ha pa vije en he stumm devec'hiet.

Izotopoù

An teknetiom eo an elfenn skañvañ n'he deus izotop stabil ebet, ha skinoberiek eo kement izotop a zo dezhi.
⁹⁸Tc eo an izotop a vev ar pellañ, met 4 milion a vloavezhioù hepken eo e hanter-vuhez — setu perak ne gaver Tc ebet war an Douar, a zo mil gwezh koshoc'h.
Daou izotop stabil all zo, ⁹⁷Tc (2,6 milion) ha ⁹⁹Tc (211 000 bloavezh).
Tregont izotop all zo bet kavet, eus ⁸⁵Tc betek ¹¹⁸Tc, an darn vuiañ anezho gant un hanter-vuhez a zo berroc'h eget un eurvezh — ⁹⁶Tc avat en deus un hanter-vuhez a 4.3 devezh.

Arver

• Mezegiezh nukleel : da zinoiñ skinoù e korf un den ha da studiañ an organoù (empenn, kalon, skevent hag all).
• Greanterezh : andonioù rannigoù β (beta), evit stalonañ ardivinkoù elektronek luc'hek ha fardañ daspugnerioù nukleel en ur ober gant nanoteknologiezhioù ; mirout ouzh an dir a verglañ, hogen kudennoù a sav diwar e skinoberiegezh.
• Kimiezh : un trelusker gwelloc'h eget ar reniom pe ar palladiom eo an teknotiom (evit dihidrogenaat an alkool, da skouer), hogen kudennoù a sav ivez diwar e skinoberiegezh.

Notennoù

Daveennoù

• American Chemical Society (en) Liamm oberiant 25 DU 12
• AN NOALLEG Yann-Baol, Geriadur ar Gimiezh, Preder, Plomelin, 2008 ISBN 978-2-901383-69-7 Preder
• AN NOALLEG Yann-Baol, Geriadur ar Fizik, Preder, Plomelin, 2006 ISBN 978-2-901383-64-2
• Annales de chimie et de physique, Gallica / Bibliothèque nationale de France (fr) Liamm oberiant 26 HER 12
• Atomic weights of the elements 2007 (IUPAC Technical Report) Pure an Applied Chemistry (en) Liamm oberiant 26 HER 12
• Atomic Weights and Isotopic Compositions for All Elements National Institute of Standards and Technology (en) Liamm oberiant 18 HER 12
• Bureau de Recherche Géologique et Minière (BRGM) (fr) Liamm oberiant 26 HER 12
• CONSIDINE Glenn D., Van Nostrand's Encyclopedia of Chemistry, Wiley-Interscience, 2005 ISBN 978-0-471-61525-5 (en)
• DEPOVERE Paul, La classification périodique des éléments — La merveille fondamentale de l'Univers, De Boeck, Brussels, Belgia, 2002 ISBN 978-2-8041-4107-3 (fr)
• EMSLEY John, Nature's Building Blocks — An A-Z Guide to the Elements, Oxford University Press, 2001 ISBN 978-0-19-850341-5 (en)
• Geriadur brezhoneg An Here, Plougastell-Daoulaz, 2001 ISBN 978-2-86843-236-0
• ÉTIENNE Guy, Geriadur ar Stlenneg, Preder, 1996 ISBN 978-2-901383-14-7
• HOLDEN Norman, History of the Origin of the Chemical elements and Their Discoverers, New York, 2001 Brookhaven National Laboratory (en) Liamm oberiant 26 HER 12
• International Union of Pure and Applied Chemistry (IUPAC) (en) Liamm oberiant 26 HER 12
• Joint Institute for Nuclear Research (ОИЯИ e Dubna) (en) Liamm oberiant 25 DU 2012
• LIDE David R., CRC Handbook of Chemistry and Physics - 88th Edition, CRC Press, 2007 ISBN 978-0-8493-0488-0 (en)
• National Nuclear Data Center (en) Liamm oberiant 09 KZU 12
• Royal Society of Chemistry (en) Liamm oberiant 03 KZU 2012
• STWERTKA Albert, A Guide to the Elements, Oxford University Press, 1996 ISBN 978-0-19-508083-4 (en)
• Webelements (en) Liamm oberiant 26 HER 2012

Kimiezh | Elfennoù kimiek
Rolloù hervez an arouez ~ hervez an anv • Taolenn beriodek Taolennoù an izotopoù rannet ~ klok
Dmitriy Mendeleyev • Ernest Rutherford