Ruteniom
Un elfenn gimiek eo ar ruteniom ; Ru eo e arouez kimiek, 44 e niver atomek ha 101,7 e dolz atomek. Ur metal ardreuzat eo.
| ||||
---|---|---|---|---|
Teknetiom – Ruteniom – Rodiom | ||||
| ||||
Niver atomek | 44 | |||
Rummad kimiek | Metaloù ardreuzat | |||
Strollad | 8 | |||
Trovezh | 5 | |||
Aozadur elektronek | [Kr] 4d7 5s1 | |||
Niver oksidadur | +3 | |||
Tredanleiegezh | 2,2 | |||
Skin atomek | 132,5 | |||
Tolz atomek | 101,7 | |||
| ||||
| ||||
Teskad ar palladiom (TaP) a reer eus ar metaloù ardreuzat 44Ru, 45Rh, 46Pd, 76Os, 77Ir ha 78Pt. Ral-tre eo ar ruteniom, ha ne vez kavet nemet kevret gant unan eus metaloù TaP — ar platin, an osmiom hag an iridiom peurliesañ. E mengleuzioù nikel dreist-holl e kaver TaP, ha ruteniom neuze.
Nebeut-tre ag elfennoù eus TaP a vez tennet eus an douar, war-dro 400 tonennad hepken e 2011, enno un 12 tonennad rutenium hepken a vloaz da vloaz. Eus Suafrika e teu TaP dreist-holl, heuliet gant Rusia, Kanada, Stadoù-Unanet Amerika ha Zimbabwe kent Kolombia hag ar broioù all.[1]
Istor
kemmañKent donedigezh Kristol Goulm da Amerika e veze metaloù teskad ar platin arveret gant ar sevenadurioù a oa eno, hag anavezet e oant gant kimiourien Europa adalek kreiz ar XVIvet kantved.
Gant ar c'himiour polonat Jędrzej Śniadecki e voe embannet dizoloadenn an elfenn e 1808, dindan an anv vestiom, hogen mont a reas war e c'hiz diwezhatoc'h.
E 1844 e voe hiniennekaet an elfenn 44 gant ar Rusat Karl Karlovitch Klaus, dre zielfennañ restadoù ur bloc'had platin. Eus Ruthenia, anv latin Rusia, e teu an anv ruteniom a roas d'an elfenn nevez.
Perzhioù
kemmañUr metal kalet liv an argant eo ar ruteniom, 12,37 g/cm3 e zouester. Da 2 334°C e teuz, ha da 4 150 °C e verv.
Kimiek
kemmañOksidet e vez da ≈800 °C, ne vez taget gant trenkenn ebet. Gant halogenoù avat e vez taget e gwrezverkoù uhel, ha dileizhañ a ra e bazennoù teuz. Da zreistreüs e tro pa vez kendeuzet gant molibden e gwrezvekoù izeloc'h eget -262,55 °C.
Izotopoù
kemmañ102Ru zo unan unan ar seizh izotop a gaver en natur, ha 34 izotop all zo bet dizoloet. Pemzek skinizotop zo ivez, eus 90Ru betek 115Ru, gant un hanter-vuhez berroc'h eget 4,44 eurvezh.
Arver
kemmañ- Greanterezh : kaletaet e vez ar platin hag ar palladiom gant ur filmad ruteniom evit fardañ kenstokoù tredanel, ar pezh eo arver paotañ Ru peogwir e vez marc'hadmatoc'h eget rodiom. En tredanerezh ivez ez implijer ruteniom evit fardañ harzelloù. An hanter eus ar ruteniom a vez kenderc'het a ya gant an daou implij-se[2].
Ouzhpennet e vez ruteniom d'ar c'hendeuzadoù titaniom a-benn stourm ouzh an oksiderezh.
Gouest eo lod kenaozadoù ruteniom da lonkañ ar gouloù, ar pezh a vez implijet er c'henderc'hañ gremm dre vannoù an Heol.
- Kimiezh : arveret e vez evel trelusker.
- Stlenneg : filmadoù ruteniom a vez arveret da fardañ korrgrugoù ha kantennoù kalet a-benn brasaat o endalc'h.
Notennoù
kemmañ- ↑ United States Geological Survey (en) Liamm oberiant 18 HER 12
- ↑ EMSLEY John, Nature's Building Blocks — An A-Z Guide to the Elements
Daveennoù
kemmañ- American Chemical Society (en) Liamm oberiant 25 DU 12
- AN NOALLEG Yann-Baol, Geriadur ar Gimiezh, Preder, Plomelin, 2008 ISBN 978-2-901383-69-7 Preder
- AN NOALLEG Yann-Baol, Geriadur ar Fizik, Preder, Plomelin, 2006 ISBN 978-2-901383-64-2
- Annales de chimie et de physique, Gallica / Bibliothèque nationale de France (fr) Liamm oberiant 26 HER 12
- Atomic weights of the elements 2007 (IUPAC Technical Report) Pure an Applied Chemistry (en) Liamm oberiant 26 HER 12
- Atomic Weights and Isotopic Compositions for All Elements National Institute of Standards and Technology (en) Liamm oberiant 18 HER 12
- Bureau de Recherche Géologique et Minière (BRGM) (fr) Liamm oberiant 26 HER 12
- CONSIDINE Glenn D., Van Nostrand's Encyclopedia of Chemistry, Wiley-Interscience, 2005 ISBN 978-0-471-61525-5 (en)
- DEPOVERE Paul, La classification périodique des éléments — La merveille fondamentale de l'Univers, De Boeck, Brussels, Belgia, 2002 ISBN 978-2-8041-4107-3 (fr)
- EMSLEY John, Nature's Building Blocks — An A-Z Guide to the Elements, Oxford University Press, 2001 ISBN 978-0-19-850341-5 (en)
- Geriadur brezhoneg An Here, Plougastell-Daoulaz, 2001 ISBN 978-2-86843-236-0
- ÉTIENNE Guy, Geriadur ar Stlenneg, Preder, 1996 ISBN 978-2-901383-14-7
- HOLDEN Norman, History of the Origin of the Chemical elements and Their Discoverers, New York, 2001 Brookhaven National Laboratory (en) Liamm oberiant 26 HER 12
- International Union of Pure and Applied Chemistry (IUPAC) (en) Liamm oberiant 26 HER 12
- Joint Institute for Nuclear Research (ОИЯИ e Dubna) (en) Liamm oberiant 25 DU 2012
- LIDE David R., CRC Handbook of Chemistry and Physics - 88th Edition, CRC Press, 2007 ISBN 978-0-8493-0488-0 (en)
- National Nuclear Data Center (en) Liamm oberiant 09 KZU 12
- Royal Society of Chemistry (en) Liamm oberiant 03 KZU 2012
- STWERTKA Albert, A Guide to the Elements, Oxford University Press, 1996 ISBN 978-0-19-508083-4 (en)
- Webelements (en) Liamm oberiant 26 HER 2012
Kimiezh | Elfennoù kimiek |
---|
Rolloù hervez an arouez ~ hervez an anv •
Taolenn beriodek |