Tamm eus heuliad a bennadoù a-zivout ar
Gristeniezh
Christianity

Istor ar Gristeniezh
Kronologiezh ar Gristeniezh
An ebestel
Ar Senedoù-Iliz
An Disivoud Meur
Brezelioù ar Groaz
An Adreizhadur

An Dreinded
Doue an Tad
Doue ar Mab . Doue ar Spered Santel

Ar Bibl
Testamant Kozh
Testamant Nevez . Ar pevar aviel

Doueoniezh kristen
Kouezhadenn an Den · Gras Doue
Salud · Didamalladur
Azeul kristen
Ilizoniezh · Esc'hatologiezh

Iliz Kentañ

Kristeniezh ar C'hornôg
Iliz katolik roman
Protestantiezh . Iliz Bro-Saoz

Kristeniezh ar Reter
Iliz Ortodoks ar Reter
Ilizoù ar Reter . Iliz Asirian ar Reter

Anvadurioù kristen
Emsavioù kristen

Iliz Bro-Saoz, Church of England, a zo un iliz kristen krouet er c'hwezekvet kantved gant ar roue saoz Herri VIII a-c'houde e volontez da zispartiañ diouzh Roma hag ar Pab. Ilizoù heñvel zo e kement bro a veze melestret gant Bro-Saoz, kenkoulz en Amerika hag en Afrika.

Iliz-veur Canterbury a zo kreizig-kreiz Iliz bro-Saoz hag an ilizoù anglikan all

"Ilizoù anglikan" a reer ouzh an holl ilizoù-se ha pep hini anezho a ra war-dro he aferioù dezhi hec'h-unan. Bodet int, avat, er Gumuniezh Anglikan e kemer perzh enni Iliz bro-Saoz hag ar primad anezhi, eskob Canterbury. An eskob-se en deus ur bouez ispisial o vezañ m'emañ ur primad, met n'eo ket penn an Ilizoù evel m'emañ ar Pab evit an Iliz Katolik Roman. Muioc'h-mui e vez graet un diforc'h etre Iliz Bro-Saoz hag an Iliz Anglikan pa vez anv eus reiñ un termenadur resis. An holl ilizoù anglikan a vez a-gerzh e komunion an eil gant eben evit ar pezh a sell an doktrin hag ar sakramantoù. Ur 77 milion bennak a dud a zo enno hiziv an deiz.

An ilizoù anglikan a vez en o fenn un eskob. Sellet a reont outo evel ilizoù "katolik" ha "disrannet", evel ur seurt iliz etre an Iliz Katolik hag ar Brotestantiezh. En em ginnig a reont evel katolik abalamour d'an Hengoun hag hêrezh an Ebestel. Nac'het eo ar perzh-se dezho gant an Iliz Katolik avat : al lizher Apostolicae Curae, embannet gant ar Pab Leon XIII, a nagenn gwiriegezh belegiñ an eskibien anglikan.

"Disrannet" a reont outo abalamour da mennozhioù nevez kinniget gant an ilizoù protestant, e-keñver frankiz an dud hag ar ritual da skouer, hag a zo bet jaojet gant Iliz bro-Saoz.

Daoust ma veze sellet ouzh an div vammenn-se e-giz ar pezh a ra dibarelezh an ilizioù anglikan, ar gomunion a zo lakaet diaes gant traoù 'zo liammet da Belegiñ ar Maouezed, an doare da welet an heñvelreizh pe an divors abaoe fin an ugentvet kantved.

Istor kemmañ

Krouet oa bet Iliz Bro-Saoz gant Act of Supremacy (e c'hellfed treiñ "Skrid Dreistbeli") embannet gant roue Bro-Saoz Herri VIII e 1534, da heul nac'hadenn ar pab Klemañs VII da derriñ e briedelezh gant Katell Aragon. Ar skrid-se a embann disrann Iliz Bro-Saoz diouzh an Iliz. Da vare ren Herri VIII ne voe diforc'h ebet a-fet aozadur ha kelennadurezh gant honnezh. An urzhaz katolik a zeuas da vezañ re Iliz Bro-Saoz, e-keñver an eskopti, ar parrezioù.

E-pad pell, Iliz Bro-Saoz he deus klasket en em lec'hiañ e-keñver an Iliz Katolik. E-pad ren warlerc'hiad Herri VIII, Edouarzh VI (1547-1553) e krogas Iliz Bro-Saoz d'en em ziforc'hañ diouzh an Iliz Roma a-fet kelennadurezh. Adstagas a reas Iliz Bro-Saoz outi e-pad ren Mari I Tudur (1553-1558) avat. Dispartiañ a reas adarre adalek ren Elesbed Iañ (1558-1603). An disparti-mañ a voe graet da vat. Hiziv an deiz e chom dispartiet iliz Bro-Saoz ouzh an Iliz a Roma.

E-pad diktatouriezh Oliver Cromwell (1649-1658) ha dreistbeli an digemplegourion puritan e voe freuzet an urzhaz anglikan, adsavet gant Adsavidigezh an Unpenniezh ha Charlez II e 1660. Gant Skrid Gougemerusted 1689 e voe aotreet an disrannidi da bleustriñ didrabas o relijion. An Anglikaned hepken a chome ar gwir geodedidi nemeto avat. E 1828 e tizhas a-benn ar fin an disrannidi o rezidigezh. War o heul ez eas an Iliz katolik e 1829.

 
Iliz Bro-Saoz

E 1833 e voe savet, e diabarzh luskad saoz-katolik. Ar pal anezhi a oa heñvelaat ar muiañ ma c'halled an Iliz Anglikan ouzh an Iliz Katolik. En-dro da Edward Pusey pergen, ur strollad anglikan saoz a oa o fal neveziñ Iliz Bro-Saoz. Unan eus renerion ar strollad-se, John Newman, a zeuas betek ebarzhiñ an Iliz katolik e Bro-Saoz ha Kembre zoken.

Adalek eil lodenn an naontekvet kantved e savas ar goulenn da embann digefrieladur an Iliz Anglikan el lodenn-mañ-lodenn eus ar Rouantelezh Unanet, pezh a voe sevenet e Iwerzhon e 1869 hag e Kembre etre 1914 ha 1920, ha a c'houlenn hiziv an deiz, e Kernev-Veur, al luskad Fry an Spyrys (Dieub ar Spered), o sevel evel-se, gant Iliz eskoptiel Skos, ar Gumuniezh anglikan.

Pennadoù kar kemmañ

Iliz anglikan