René Cardaliaguet
René Claude Marie Cardaliaguet, ganet e Kemper d'ar 5 a viz Gwengolo 1875 hag aet d'an Anaon d'an 13 a viz Here 1950, a oa ur beleg katolik, ur pennkazetenner hag ur skrivagner gallek ha brezhonek. Goude bezañ bet kure e-pad 16 vloaz hag aluzenner kouent e Brest e renas kelaouennoù Eskopti Kemper adal 1925, e penn ar gazetenn Courrier du Finistère da gentañ, hag e penn an holl gelaouennoù e 1930. FR Breudeur ha Marie Kerlo eo bet e anvioù-pluenn[1].
| Reizh pe jener | paotr  |
|---|---|
| Bro ar geodedouriezh | Frañs |
| Anv-bihan | René |
| Anv-familh | Cardaliaguet |
| Deiziad ganedigezh | 1875 |
| Lec'h ganedigezh | Kemper |
| Deiziad ar marv | 1950 |
| Lec'h ar marv | Boc'harzh |
| Yezh vamm | galleg |
| Yezhoù komzet pe skrivet | galleg |
| Micher | kazetenner |
| Relijion | Katoligiezh |
Buhez kemmañ
Mab e oa da Félix Cardaliaguet ha da Félicité Stéphant. Studioù relijiel a reas e kloerdi bihan Santez-Anna-Wened hag e kloerdi bras Kemper. Daou vreur en doa, Antoine ha Félix, hag ur c'hoar. Hounnezh a zimezas gant Georges Branellec, perc'henn Leti ar C'henwerzh (Hôtel du Commerce) e Brest.
Pa oa un diagon e voe kaset, e 1898, da di Auguste Caroff, rener labouradeg ar bezhin e porzh Porsal, evel kelenner-ti[2].
Beleget e voe e 1899 hag anvet da gure e 1901 e Porsal, lodenn arvor Gwitalmeze. Eno e voe oberiant-kenañ pa roas buhez da obererezhioù troet ouzh ar re yaouank e patronaj Porsal. Mat en em gleve gant ar person-kanton, ar chaloni Michel Grall, hemañ ur beleg a levezon vras en eskopti[3]. Pennadoù evit Kannadig ar Galoun Sakr hag evit Kannadig parrez Gwitalmeze a c'hellas skrivañ, pa oa bet krouet ha meret ar c'hazetennoù-se gant e berson.
Ne voe ket anvet da berson biken, met kaset da Vrest gant ur garg aluzener evit Seurezed ar Retred e 1918. Kelenner er c'helenndi evit ar plac'hed e voe asambles gant kuzulier speredel ar Seurezed hag o diskiblezed a-fed ar relijion. Amzer a-walc'h en doe evit skrivañ pennadoù heñchañ ha levrioù kuzuliañ ha romantoù o doareoù kentelius ivez.
E 1925 e voe anvet da bennskridaozer ar C'hourrier du Finistère, a-raok mont da brezidant Kevredigezh ar Wask frankizour e Penn ar Bed (Société de la Presse libérale du Finistère)[4].
Eñ eo a zisplegas da Youenn Drezen perak e oa bet divizet skarzhañ anezhañ kuit eus e labour skridaozer brezhonek erC'hourier e 1934.
Obererezhioù beleg e Gwitalmeze kemmañ
Adkavet eo bet gant Yvon Tranvouez ar pemp kaier ma skrivas warno ar c'hure yaouank danevelloù skrivet a-frapadoù etre 1901 ha 1917. Evel kalz a veleien er mare-se e klaskas kinnig d'ar re yaouank obererezhioù ha diduamantoù talvoudus : [Arz ar c'hoariva|c'hoariva]], jiminas (krouidigezh An Arzelliz, kevredigezh jiminas ha sportoù all), levraoueg ar barrez ha c'hoarioù. Abadennoù sinema a zegasas e 1910. Berzh a reas ar patronaj dre vras, met na kannadig ar patronaj nag ar c'helc'h-studi ne voent padus. A-blom gant mennozhioù An Erv e voe, a-enep d'an eskob Dubillard a nac'has ma vefe savet gantañ, ha gant Yann-Vari Perrot, raktres ar gelaouenn Ar C'horn-bout a vije bet modernoc'h eget Feiz ha Breiz. Pa varvas Michel Grall e 1917 e voe anvet R. Cardaliaguet da berson Kameled un nebeud mizioù a-raok mont da aluzener e kouent Seurezed ar Retred e Brest.
Aluzenner e Kouent-Lise ar Retred e Brest kemmañ
Kazetenner ha rener kelaouennoù an eskopti kemmañ
Tamm-ha-tamm e voe karget gant traou liammet ouzh ar bruderezh relijiel. Atebeg e voe war ar Croisade eucharistique (1922) hag an Apostolat de la prière (1927), met dreist-holl ec'h eas kreñvoc'h e levezon pa'z eas da bennkazetenner ar C'hourrier du Finistère e 1925; ha kreñvoc'h c'hoazh pa voe anvet da rener e 1931. Hag enoret e voe gant an titl a chaloni-a-enor e 1923.
Saver sturlevrioù evit beleien ha romantoù kemmañ
Skrivañ a reas pennadoù e galleg evit an Almanach catholique.
Embannadennoù kemmañ
- Brezhoneg
- Job al lounker, c'hoariel farsuz e diou loden, Brest, Société de la Presse libérale, 1905
- Dre ar Bugel, 1 arvest, Brest, 1906, 83 f.
- Judas, 5 arvest, divyezhek, Brest, 1907
- Jeann d'Arc, tri arvest en seiz taolenn troet eus ar gallek, Brest, 1910
- Kaloun sakr Jezus tronet en tiegeziou, Brest,1918, 8 p.
- Ar Galon Zakr tronet e Famillou, Brest, 1918
- Galleg
- Mon Curé chez lui, 1926
- Mon Curé vingtième siècle, 1928
- Les Trois contre Moscou, Pariz, Spès, 1931. Romant.
- Yann Seitek, président de la République, 1932. Romant
- Le régicide brestois Claude Blad, 1938 - Prix Montyon de l’Académie française
- Cléder. prêtres et paysans sous la Révolution, 1939
- La Révolution à Brest. La vie religieuse, 1941 - Prix d’Académie 1942 de l’Académie française)
- Saint Jean Discalcéat, 1942.
- Quimper tragique, 1942
- Notre-Dame de Lesneven et Notre-Dame du Folgoët, 1946.
- Monseigneur Duparc, évêque de Quimper et Léon, 1857-1946
- Diembann
- Trois filles de salle, romant.
Levrlennadur kemmañ
- Lukian Raoul, Geriadur ar skrivagnerien hag ar yezhourien vrezhonek…, Al Liamm, 1992. Pennad: CARDALIAGUET, René Claude Marie
- Yvon Tranvouez, Chapitre I. Un prêtre d’influence : René Cardaliaguet (1875-1950). E-barzh Catholiques en Bretagne au xxe siècle, Roazhon, Presses universitaires de Rennes, 2006. (ISBN 9782753531499).
- Yvon Tranvouez, La puissance et l'effacement - Chapitre IV. Un vicaire à la Belle époque, Roazhon, PUR, 2022.
Notennoù ha daveennoù kemmañ
- ↑ FR Breudeur peogwir e save e skridoù brezhonek asambles gant e vreur Félix ; Marie Kerlo a oa arallanv un nizez dezhañ, Marie Branellec.
- ↑ Hervez Yvon Tranvouez, pa seblante ar c'hloareg gefredel e spered ha divarrek evit bezañ beleg parrez e voe prientet evit an deskadurezh.
- ↑ Savet en doa diwar urzh an eskob Kevredigezh ar Wask katolik e Penn ar Bed (Société de la Presse catholique du Finistère) e 1895.
- ↑ Cheñchet e voe an anv eus catholique da libéral war-dro 1930.