Tudwal (sant)
Tudwal, pe Tugdual (dre fazi, abaoe an XIvet kantved) pe Tudgwal, zo ur sant brezhon eus ar VIvet kantved, hag unan eus ar seizh sant diazezer enoret e Breizh.
Stummoù ha deveradurioù
kemmañUr stumm kozh eo Tutgual, marteze diwar ur stumm orin Tudwal. Tugdual zo ur c'hammskrivadur degemeret gant an Iliz, ma n'eo ket gant ar yezhourien.
Ar richenn
kemmañWar a greder e voe ganet e oa Tudwal e Domnonea en Enez Vreizh. Mab e oa marteze da santez Koupaia ha da Hoel Veur, ur priñs brezhon eus Arvorig.
Breur e oa da Luner, savet eveltañ e manati Iltud, ha da santez Sev. Erruet e oa e Breizh war-dro 535.
Evel sant Budog, e oa diskibl da sant Vaodez en Enez Vaodez, e-kichen Enez-Vriad.
Buhez
kemmañHervez ar manac'h Gourdisten, a skrivas war-dro 880 goude Jezuz-Krist en abati Landevenneg, e oa Tugdual unan eus ar pevar feulvan a reas brasted Bro-Gerne : Gradlon, sant Kaourintin, sant Gwenole, hag uheloc'h c'hoazh egeto, Tudual. Diarvar eo ez eo bet unan eus avielerien veur Kerne er VIvet kantved, dreist-holl e Bro ar C'hab, en ul lodenn eus ar Vro Vigoudenn hag e bro Gemper.
Dre holl en douaroù-se emañ strewet e [[peniti|benitioù]. Marteze eo Tudual a savas ivez manati Lokmaria-Kemper a oa moarvat e penn-kentañ eskopti Kemper. E beniti e Lann-Pabu (Trebabu bremañ) hag e levezon war Dreger a ra anezhañ unan eus sent veur an eskopti a-vremañ.
Mervel a reas e Landreger d'an 30 a viz Du 564. Sant paeron Treger eo. Skeudennet e vez gant un aerouant.
Gouel
kemmañD'an 30 a viz Du e veze lidet sant Tudwal gwechall ; d'ar 1añ a viz Kerzu e vez bremañ.
Lec'hanvadurezh
kemmañE Kembre emañ e anv en inizi Sant Tudwal, tost da Abersoch, e Ledenez Llŷn.
Meur a anv a zo bet roet dezhañ e Breizh :
- Tudual, Tudal, Tual, alese an anvioù parrezioù Landudal e Kerne, Sant-Tual e Bro-Sant-Maloù ha Sant-Tudal, e Bro-Wened.
- Tudi, alese anvioù parrez Loktudi, hini Enez-Tudi, Porzh-Tudi, en enez Groe.
- Pabu ha Paban, hag alese parrezioù Pabu e Treger ha Sant-Pabu e Leon, ha Lababan e Pouldreuzig.
- Douarnenez a c'hellfe dont diwar Enez Tutuarn.
- En enez Haerme, e Gwernenez ez eus un iliz gouestlet da sant Tugual.
- Ur barrez Sant Tugual e oa e Laval gwechall.