Abati Sant-Gwenole Landevenneg

abati, aozadur
Urzh relijiel	urzh Sant Benead
Stad	Frañs
E tiriad	Landevenneg
Daveennoù douaroniel	48°17′26″N 4°16′0″W
Sez sokial	Landevenneg
Prizioù resevet	musée de France
Giz savouriezh	Romanesque architecture
Statud gladel	monumant istorel rummet
State of conservation	demolished or destroyed

Abati Sant-Gwenole Landevenneg zo un abati lec'hiet e Landevenneg e gourenez Kraozon war lez aber ar stêr Aon e Kerne e departamant Penn-ar-Bed.

Hervez ar vrud e oa bet diazezet er VI^vet kantved gant sant Gwenole, hag unan eus manatioù koshañ Breizh a vije neuze. Doujet e vez ur reolenn a orin keltiek betek 818 ma voe gourc'hemennet gant an impalaer Loeiz an Devod tremen da reolenn sant Benead goude e aloubidigezh war Breizh. Dilezet e voe an abati e 913 abalamour da Baotred an Norzh a-raok ma tistroas ar venec'h war o kiz. E 1793 e voe skarzhet ar venec'h ziwezhañ gant an Dispac'h Gall. Kouezhet e oa ar savadurioù en o foull kerkent hag ar bloavezhioù 1810.

Adsavet e voe an abati e 1958 gant ur gumuniezh liammet ouzh Kengregadur Subiaco Menez Cassin e-barzh savadurioù nevez. Renket e voe rivinoù an abati kozh e-touez ar monumantoù istorel d'ar 26 a viz Mae 1992. Pep hini a c'hell gweladenniñ ar rivinoù a zo displeget gant ur mirdi savet war al lec'h.

Etimologiezh

"Landevenneg" (Lantouuinnoc en henvrezhoneg) a dalvez kement ha "manti Sant Gwenole", diwar anv e ziazezer.

Ennañ e kaver an elfennoù Lann a veze roet d'ar manatioù ha d'al lec'hioù sakr, diwar ur ger proto-keltiek *landa a oa evit un dachenn da zifraostañ.^[1]

An eil elfenn a zeu eus un droienn henvrezhoneg a roe to - winnoc, an eil elfenn o vezañ ul lesanv d'an anv-den Uinualoe (/winwaloi/) en deus roet "Gwenole" e brezhoneg modern. Uinualoe zo savet diwar ar wrizienn uinn (gwenn e brezhoneg modern, med a dalvez glann hag hael ivez) ha diwar ar wrizienn-se e oa bet savet al lesanv Uinnoc a gaver e Lantouuinnoc ha diwar-neuze e Landevenneg.^[2].

Lec'hiadur

Emañ an abati en ur gourenezig distro etre kildroenn ziwezhañ ar stêr Aon ha Lenn-vor Brest, ul lec'h par da lec'hioù choazet gant menec'h ar Grennamzer Uhelañ da staliañ ur peniti pe ur manati bihan.

Gourdisten, abad Landevenneg en IX^vet kantved, en doa skrivet e-barzh e Vita et miracula sancti Winwaloei ("Buhez Sant Gwenole")^[3]^[4] :

Ul lec'h sekred zo
E komm ar frankizenn
Paradoz sklêrijennet
Pa sav un heol splann
A glever ennañ frond
Mil bleunienn an Nevez-amzer
Amañ, gant e gompagnuned
En em stalias Sant Gwenole

Istor

Abati kozh

Orin

Deskard Sant Beuzeg eus Dol e oa Sant Gwenole. Beuzeg e oa staliet war enez Lavred, en enezeg Enez Vriad, e lec'h m'en doa savet ur manati gant un nebeud menec'h en eil hanterenn ar V^vet kantved. E dibenn ar c'hantved-se peotramant e penn-kentañ ar VI^vet kantved^[5] ez eas Gwenole gant 11 keneil da sevel ur manati en aber ar stêr Aon, da gentañ en Enez Tibidi a-raok e zilec'hiañ en tu all d'an aber, e-barzh e Landevenneg diwar goulenn e geneiled un nebeud bloavezhioù war-lerc'h. Hervez buhezioù Sant Gwenole en dije gounezet mignonaj ar roue Gradlon, priñs Kerne, betek mont da vevañ e Kêr Is, hervez ar vojenn. Bevet en dije e memes koulz ha sant Kaourintin, kentañ eskob Kemper.

Gant Sant Gwenael e voe renet an abati war-lerc'h Sant Gwenole.

Lavaret e vez emañ bez ar roue Gradlon en abati kozh, met ur vojenn eo hep mar ; e gwirionez e tle bezañ krentoc'h bez un abad Gradlon bennak en dije bevet eno en X^vet kantved.

Brudet e oa bet an abati evit heberzhded e scriptorium ma veze adskrivet dornskridoù relijiel.

Freuzet hag entanet e voe an abati evit ar wech kentañ e 913 gant un strollad Vikinged, ha ret e voe d'ar venec'h tec'hel kuit gant ar relegoù da abati Montreuil-sur-Mer e norzh Bro C'hall.

Dilezet eo bet an abati a-c'houde an Dispac'h Gall.

Un abati nevez a voe savet e-kichen an hini kozh diwar 1953, krouet gant Dom Louis Felix Colliot^[6], goude Bleun-Brug ar Sent, un emvod eus ar Bleun Brug, e Kastell-Paol, da 4, 5 ha 6 a viz Eost 1950.

Roll abaded Landevenneg

	Maurice de Commacre 1548	hag e vo ivez abab Boken

Notennoù

↑ (fr) Victor Henry, Lexique étymologique des termes les plus usuels du breton moderne, Rennes, Plihon & Hervé, 1900, p. 179.
↑ (fr) Glad
↑ (la)(fr) Wrdistenus Landevenecensis (skrivagner), Laura Albiero (notis BNF), « Vita et miracula sancti Winwaloei (Latin 5610 A) », Bibliothèque Nationale de France, IX^vet kantved. Lennet d'an 23 a viz Ebrel 2023
↑ (fr) Erwan Chartier-Le Floch, « Landévennec, haut lieu de la spiritualité bretonne » e Histoires de Bretagne [blog], 25.07.2010. Lennet d'an 23 a viz Gouere 2023
↑ (fr) Mirdi Abati kozh Landeveneg, « Site & musée ». Lennet d'an 8 a viz Mae 2023
↑ (fr) Abbé Poisson, Histoire de Bretagne, Coop Breizh, 2000, (ISBN 978-2-84346-091-3).

Pennadoù kar

Liammoù

Commons

Muioc'h a restroù diwar-benn

Abati Sant-Gwenole Landevenneg

a vo kavet e Wikimedia Commons.

Lec'hienn an abati (fr)

[1] (fr) Victor Henry, Lexique étymologique des termes les plus usuels du breton moderne, Rennes, Plihon & Hervé, 1900, p. 179.

[2] (fr) Glad

[3] (la)(fr) Wrdistenus Landevenecensis (skrivagner), Laura Albiero (notis BNF), « Vita et miracula sancti Winwaloei (Latin 5610 A) », Bibliothèque Nationale de France, IX^vet kantved. Lennet d'an 23 a viz Ebrel 2023

[4] (fr) Erwan Chartier-Le Floch, « Landévennec, haut lieu de la spiritualité bretonne » e Histoires de Bretagne [blog], 25.07.2010. Lennet d'an 23 a viz Gouere 2023

[5] (fr) Mirdi Abati kozh Landeveneg, « Site & musée ». Lennet d'an 8 a viz Mae 2023

[6] (fr) Abbé Poisson, Histoire de Bretagne, Coop Breizh, 2000, (ISBN 978-2-84346-091-3).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]