Speied
kumun Penn-ar-Bed
(Adkaset eus Spezed)
Speied a zo ur gumun eus Bro-Gerne e kanton Karaez-Plougêr, e departamant Penn-ar-Bed, e kornôg Kreiz Breizh.
| Speied | ||
|---|---|---|
_Mairie.jpg) An ti-kêr. | ||
.svg)
| ||
| Anv gallek (ofisiel) | Spézet | |
| Bro istorel |  Kernev
| |
| Melestradurezh | ||
| Departamant | Penn-ar-Bed | |
| Arondisamant | Kastellin | |
| Kanton | Karaez | |
| Kod kumun | 29278 | |
| Kod post | 29540 | |
| Maer Amzer gefridi | Guy Citérin 2020-2026 | |
| Etrekumuniezh | KK Kerne-Uhel | |
| Bro velestradurel | Bro Kornôg Kreiz-Breizh | |
| Lec'hienn Web | Ti-kêr | |
| Poblañsouriezh | ||
| Poblañs | 1 743 ann. (2022)[1] | |
| Stankter | 29 ann./km² | |
| Douaroniezh | ||
| Daveennoù lec'hiañ | ||
| Uhelderioù | bihanañ 45 m — brasañ 315 m | |
| Gorread | 60,67 km² | |
|
||
kemmañ  |
||
Douaroniezh
kemmañBrezhoneg
kemmañAr Brezoneg er Skol
kemmañ- 1934-1936: ar c'huzul-kêr a savas a-du gant ar mennad skignet gant al luskad Ar Brezoneg er Skol (ABES) evit kelennadurezh ar brezhoneg er skol[2].
Gouel ar Brezhoneg
kemmañ- Meur a wezh e voe graet Gouel ar Brezhoneg e Speied.
Ya d'ar Brezhoneg
kemmañ- D'an 20 a viz Meurzh 2007 e oa bet votet ar garta Ya d’ar brezhoneg gant Kuzul-kêr ar gumun.
Istor
kemmañ- Emsavadeg ar Bonedoù ruz:
- trubuilhoù a voe er barrez d'ar 7 ha d'an 11 a viz Gouere 1675[4];
- un digoll a 5 000 lur a voe paeet gant ar barrez d'an aotrou Le Moyne de Trevigny goude tagadenn e gastell e Sant-Hern d'an 11 a viz Gouere 1675 e-pad an emsavadeg[5];
- nac'het e voe an distaoliadeg roueel eus miz C'hwevrer 1676 ouzh pevar den eus Speied, Le Flamand, Jean Grail, Guillaume Morvan ha Hervé Claudic, miliner, goude an emsavadeg[6].
- D'ur sulvezh a viz Gwengolo 1789 e voe taget maner Boisgarin gant kouerion Speied; eno edo an intron de Roquefeuil o vevañ. Dezhi oa a leve hogozik holl douaroù parrez Speied hag ar parrezioù tro-war-dro. Ar paperioù, skrivet warne he gwirioù, o doa c'hoant da gaout. Staget e voe-hi ouzh ur gordenn ha diskennet e-barzh ar puñs. Nac'h a rae o reiñ. Tost hanter veuzet ec'h asantas reiñ alc'hwez an armel a-benn ar fin. Neuze e voe tennet ag ar puñs. Devet e voe an holl baperioù dirazi er porzhdir, hag an dud a zañse hag a gane en-dro d'an tan[7].
- Mervel a reas 186 gwaz eus ar gumun a gollas o buhez abalamour d'ar brezel[8], da lâret eo 4,55% eus ar boblañs e 1911[9].
- Mervel a reas 33 den ag ar gumun abalamour d'ar brezel[10].
-
Monumant ar re fuzuilhet e Roz ar C'had.
- 10 gwaz a Speied hag a gemere perzh ar Rezistañs a voe fuzuilhet e Roz ar C'had (Lannejenn) d'ar 24 a viz Even 1944; barnet e oant bet d'ar marv gant lez-varn al lu alaman a oa he sez er Faoued[11].
Brezelioù didrevadennañ
kemmañ- Lazhet e voe un isofisour eus ar gumun d’an 12 a viz Genver 1947 e Lan Thoum el Laos[12].
- Lazhet e voe ur soudard eus ar gumun d’ar 17 a viz Mae 1959 e Bordj Bou Arreridj (departamant Setif)[13].
Monumantoù ha traoù heverk
kemmañ-
Ar maner. -
An iliz katolik hag ar garnel. -
An iliz katolik. -
Ar chapel. -
Gwerenn-livet eus ar XVIvet kantved e Chapel ar C'hrann
_%C3%89glise_06.jpg)
_%C3%89glise_01.jpg)
_Chapelle_ND_du_Crann.jpg)
- Maner Boisgarin.
- Iliz katolik Sant Pêr.
- Ar garnel.
- Chapel Itron-Varia ar C'hrann.
- Monumant ar re varv, luc’hskeudenn[14],[15].
Emdroadur ar boblañs abaoe 1793
kemmañ
Melestradurezh
kemmañTud
kemmañKelc'h keltiek
kemmañ- Brug ar Menez.
Gouelioù
kemmañ- Gouel ar Menezioù Du.
- Pardon ar C'hrann.
Gevelliñ
kemmañ| Bro | Kêr | Abaoe |
|---|---|---|
 Iwerzhon
|
An Tochar | 1986 |
Liammoù diavaez
kemmañ
Dave ha notennoù
kemmañ- ↑ Roadennoù ofisiel e lec'hienn an EBSSA
- ↑ Marsel Guieysse, La langue bretonne : ce qu'elle fut, ce qu'elle est, ce qui se fait pour elle et contre elle, pajenn 265, Kemper, Nouvelles Éditions Bretonnes, 1936
- ↑ Henri Guiriec, La Région de l'Ellé - bas et haut Ellé, e ti an aozer, 1939, (e galleg), pajenn 17
- ↑ Yvon Garlan ha Claude Nières, Les Révoltes bretonnes de 1675 - papier timbré et bonnets rouges, Éditions Sociales, Pariz, 1975 (e galleg), pajenn 113
- ↑ Arthur Le Moyne de La Borderie, La Révolte du Papier Timbré advenue en Bretagne en 1675, adembannet e Les Bonnets Rouges, Union Générale d'Éditions (dastumadeg 10/18), Pariz, 1975 (e galleg), pajennoù 106-109
- ↑ Arthur Le Moyne de La Borderie, La Révolte du Papier Timbré advenue en Bretagne en 1675, adembannet e Les Bonnets Rouges, Union Générale d'Éditions (dastumadeg 10/18), Pariz, 1975 (e galleg), pajennoù 152-154
- ↑ Kristof Jezegoù, Hor Bro e-pad ar Revolusion (p.11), Ti-moullañ Ar Bobl, Karaez, 1915
- ↑ Monumant ar re varv e bourc'h Karaez
- ↑ Memorial Genweb
- ↑ Memorial Genweb
- ↑ Association Mémoire du canton du Faouët, 39-45 en Centre-Bretagne, Embannadurioù Liv' éditions, Le Faouët, ISBN-10: 2844970966 ISBN-13: 978-2844970961 (e galleg)
- ↑ Fichenn hiniennel - Memorial Genweb
- ↑ Fichenn hiniennel - Memorial Genweb
- ↑ Memorial Genweb
- ↑ Université de Lille
- ↑ EBSSA