Bear

Bégard d'hier à aujourd'hui, p. 26-2 : "Ma'z ez eus ar ger Begar en dielloù diwar an ti-se adalek kreiz an XII^vet kantved, ne oa deut ar ger Beggar e saozneg nemet e-kerzh an XIII^vet kantved hag ar XIV^vet kantved, hag e-se ne c'hall ket bet kemeret evit lesanv d'ur c'hlasker-boued bennak e vije bet marteze el lec'h se" (tr. JC Even)

Ardamezioù Aozañ

Palefarzhet : ouzh 1 ha 4 en argant, ouzh 2 ha 3 en glazur e rozenn en aour.^[2]

Istor Aozañ

Hervez René Couffon, ar plou diazez Plegauguern e oa enni : Bear, Gwenezan, Trezelan, Botlezan, Koadaskorn, Lanneven, Sant-Norvez.

Evit ar pezh a sell talvoudegezh an anv Plegauguern, Couffon o heuliañ R. Largillière, p. 188, a gomz eus ur vreuriezh eus 1750 eus Lomikael-an-Traezh, laret "de Guénoson", hag a vefe adkavet en anv Gwenezan.

Miz Mezheven e penn kentañ Gouere 1487, Yann Koadmen, gouarnour Gwengamp, a dapas aotrouien vreton eus tu Gall en abati Bear hag a lazhas meur a hini anezho.

Dispac'h Gall Aozañ

Krouet e voe ar gumun e 1790. E 1792 e voe bodet e parrez Bear parrezioù bihan a oa tro-dro da abati Itron-Varia Vear, Bodlezan, Trezelan, Sant-Norvez ha Gwenezan. D'ar 26 a viz Mae 1793 e voe bodet an holl gumunioù bihan-se da vont d'ober ur gumun vras ha nevez, Bear^[3].
3 a viz Du 1791, gwerzet eo an abati evel madoù ar stad d'ur c'henwerzher eus Pariz

XIX^vet kantved Aozañ

21 Here 1809, ar pemp iliz ar barrez zo lakaet en gwerzh gant un dekred eus an impalaeriezh. Gwerzhet int bet d'ar 16 Ebrel 1810
1868 : savet eo iliz Sant-Riwal Trezelan
4 Gouere 1880 : benniget eo ar maen kentañ e chapel ar Gwir-Salver
21 Kerzu 1896 : an tan a ra distruj e-barzh iliz an Itron-Varia

XX^vet kantved Aozañ

13 Gwengolo 1903 : benniget eo ar maen kentañ en iliz nevez an Itron-Varia
24 Kerzu 1905 : benniget eo iliz nevez an Itron-Varia
28 Du 1970 : digoret eo savadurioù nevez an ospital (kemmesk adalek se)^[4]

Brezel-bed kentañ

241 gwaz a gollas o buhez abalamour d'ar brezel hervez monumant ar re varv, d.le. 5,04 % ag ar boblañs hervez an niveradeg bet graet e 1911^[5].

Eil Brezel-bed

D'ar 1añ a viz Mae 1944 e voe manifestet er vourc’h betek monumant ar re varv gant ur 15 bennak a dud o kanal La Marseillaise^[6].
Kemeret e voe 7 590 Lur en ti-post, gant pevar ezel eus ar Rezistañs moarvat, d’an 23 a viz Mae 1944 tro 17 eur 15, un eil skipailh pevar den a zeuas un hanter-euriad goude, met gober a reas tro-wenn; 6 995 Lur a voe tapet d'ar 24 a viz Mae gant daou zen ha 32 000 Lur d'an 30 a viz Mae hervez danevelloù sizhuniek Titouroù Hollek Sant-Brieg^[7].
20 Mezheven 1944 : taget eo Kommandantur Bear gant pemp FTP eus makiz Plouizi (R de St Jouan)
3 Gouere 1944 : goude ur skarbouklenn etre tud an FTP hag an Alamanted, harzet e vez pemzek tud. (R de St Jouan)
31 Gouere 1944 : daou ti-feurm, enno Krec'h-Kaer, a zo devet gant an Alamanted (R de St Jouan)
8 Eost 1944 : tapet eo pemzek Alaman gant tud O.R.A.F ha F.T.P.E (R de St Jouan)
Mervel a reas 37 den eus ar gumun abalamour d'ar brezel^[5].

Trevadennoù

Brezel Aljeria: ur soudard a varvas.

Roll abaded Bear Aozañ

	Vincent de Kerléau (1443) Ivez abad des Prières e 1467 ; kañseller Breizh, hag eskop Leon e 1472. Marvet e 1476. En glazur e c'harv en aour.
	Philippe de Coëtquis En argant e lammell en gul, heuliet ouzh lezioù hag ouzh beg gant teir fempdiliaouenn, hag ouz kab gant ur ruilhenn, an holl ivez en gul.
	Pierre de Kerléau (†1526) Bet ivez abad ar Releg ; marvet e 1526. En glazur e garv en aour.

Monumantoù ha traoù heverk Aozañ

Peulvan Kergezhenneg

(Enrollet 1887)

Peulven Paskiou
Abati Bear

Gwir-Salver. Ardamez

Iliz Itron-Varia, Bear
Iliz santez Tumel, Bodlezan

XVI^vet kantved, 1702, 1728. Enrollet d'ar 5 Here 1981 ha d'an 19 C'hwevrer 1964.

Ar garnel

Iliz santez Jenovefa, Gwenezan

XVI^vet kantved,XVII^vet kantved ; enrollet d'an 19 C'hwevrer 1964; kalvar (XVIvet – XVIIvet) enrollet d'an 8 Ebrel 1964.

Iliz sant Rivoal, Trezelan

Talbenn en aer vat
Talbenn en aer enep
Maen diazez ar groaz

Chapel sant Meven, Lanneven

XVIvet ; enrollet d'an 19 C'hwevrer 1964.

Chapel sant Nikolaz

Dibenn an XVIIIvet ; kempennet e 1985.

Maner ar Rechoù

Dibenn ar XVIvet ; e stad fall.

Maner Koadgourae

XVvet ; enrollet d'ar 24 Kerzu 1943.

Maner ar Roc'h-Huon

Deroù ar XVIIvet kantved.

Maner Park-Lann

1716.

Maner Trevoureg

1727.

Maner Kervolken

XVIIvet kantved.

Ti ar Rest

Savet gant mein eus 1615 o tont diouzh iliz Sant-Norvez.

Kouldri Maner Kernaudour
Kroazioù

Kervolken (XVIIvet) ; Sant-Nikolaz (XVIIvet), e stad fall ; Run-ar-Groaz (1659) ; Kenkiz (1726) ; Poulloger (1753) ; Gwern-Nevez (1758) ; Rukro(k?), XVIIvet ?

Brezhoneg Aozañ

Ya d'ar brezhoneg

D’ar 26 a viz Here 2004 e oa bet votet ar garta Ya d'ar brezhoneg gant kuzul-kêr ar gumun.

Deskadurezh

Ur skol zivyezhek kentañ (skol bublik) zo bet digoret e 2007.
E distro-skol 2022 e oa 131 skoliad enskrivet er c'hlasoù divyezhek (17,1 % eus skolidi ar gumun evit a sell ouzh ar c'hentañ derez)^[8]

Bugaligoù

E 2007 atav he deus divizet magouri Bear sinañ karta Divskouarn evit diorren implij ar yezh er vagouri (ar vagouri gentañ en Aodoù-an-Arvor).
D'an 23 a viz C'hwevrer 2008 eo bet sinet live 1 karta Divskouarn gant "Ti Poupigoù", an ti liesdegemer.

Emdroadur ar boblañs Aozañ

adalek 1962 betek bremañ Aozañ

Niver a annezidi

abaoe 1793 Aozañ

^[9]

Melestradurezh Aozañ

Mare		Anv	Strollad	Karg
Roll maered ar gumun
Meurzh 2008	→ bremañ	Gérard Le Caer	Strollad Komunour Gall	Kuzulier Kanton Bear abaoe 2008
Meurzh 1983	Meurzh 2008	Noël Bernard	Strollad Komunour Gall	Mezeg-loened, Kuzulier Kanton Bear 1976-2001
1973	1983	Yves Le Pichouron^[10]
1944	1973	François Clec'h
1941	1944	Pierre Person
1910	1940	Pierre Person
1904	1910	Louis Le Ravazet
1888	1904	Louis Person
1881	1888	Jean Louis Tassel
1878	1881	Yves Le Calvez
1875	1877	Marc Jézéquel
1875	1875	Yves Le Calvez
1865	1875	Yves Marie Le Guyader
1848	1865	Guillaume Tassel
1848	1848	Vincent LeTiec
1840	1848	Antoine Person
1833	1840	François Penanhoat
1832	1833	Henry Le Calvez
1812	1832	Jean Louis Le Gac
1808	1812	Yves Scolan
1800	1808	Vincent LeTiec
1793	1800	François Le Bonniec		Maer da c'hortoz, bet maer Sant-Norvez adalek 1790 betek 1793
N'eo ket anavezet c'hoazh an holl fedoù.

^[11].

Tud brudet Aozañ

Tud bet ganet eno Aozañ

Adrien Hamon : livour. Bear, 16 Gwengolo 1876 / 15 Meurzh 1963

Tud bet marvet eno

Marsel Klerg, beleg katolik ha skrivagner brezhonek, 28 a viz Gouere 1984.
Goulven Mazéas, stourmer kevredadelour breton hag europat, 9 a viz Genver 1981

Tud bet beziet enno

Alan an Du, pried Berta, hêrez kontelezh Breizh
- e vab Konan IV, Dug Breizh

Gevelliñ Aozañ

Ardamez Llanelwy

Kembre : Llanelwy (1993).

Levrlennadur Aozañ

René Couffon : Recherche sur les églises primitives. Bulletins et Mémoires. Société d'Émulation des Côtes du Nord. 1945-1946
Hervé Le Goff : Bégard ou le petit Citeaux de l'Armorique. De l'abbaye à la commune(1130-1793)
Pol Potier de Courcy : Nobiliaire et armorial de Bretagne
Régis de Saint-Jouan : Dictionnaire des communes du département des Côtes d'Armor. Éléments d'histoire et d'archéologie. Conseil Général des Côtes d'Armor 1990

Liammoù diavaez Aozañ

Commons

Muioc'h a restroù diwar-benn

Bear

a vo kavet e Wikimedia Commons.

Notennoù ha daveoù Aozañ

↑ Roadennoù ofisiel e lec'hienn an EBSSA
↑ Diwar tu-kein ardamezioù manati sistersian Bear, XIIvet kantved.
↑ Régis de Saint-Jouan, Dictionnaire des communes du département des Côtes d'Armor. Eléments d'histoire et d'archéologie, 1990
↑ R. de Saint-Jouan, Dictionnaire des communes du département des Côtes d'Armor, 1990
↑ ^5,0 ha^5,1 Monumant ar re varv - Memorial Genweb
↑ Éric Rondel, En attendant le Débarquement en Bretagne du 15 août 1943 au 6 juin 1944, pajenn 217, Dastumadenn Guerre et Conflits, Embannadurioù Astoure, Pleherel, 2011
↑ Éric Rondel, En attendant le Débarquement en Bretagne du 15 août 1943 au 6 juin 1944, pajennoù 256, 257, 258 ha 269, Dastumadenn Guerre et Conflits, Embannadurioù Astoure, Pleherel, 2011.
↑ Distro-skol ar c’helenn divyezhek e 2022
↑ Cassini-EHESS hag EBSSA
↑ Le Télégramme
↑ Bégard d'hier à aujourd'hui, pajennoù 222 ha 223

[1] Roadennoù ofisiel e lec'hienn an EBSSA

[2] Diwar tu-kein ardamezioù manati sistersian Bear, XIIvet kantved.

[3] Régis de Saint-Jouan, Dictionnaire des communes du département des Côtes d'Armor. Eléments d'histoire et d'archéologie, 1990

[4] R. de Saint-Jouan, Dictionnaire des communes du département des Côtes d'Armor, 1990

[memorialgenweb.org-5] 5,0 ha^5,1 Monumant ar re varv - Memorial Genweb

[6] Éric Rondel, En attendant le Débarquement en Bretagne du 15 août 1943 au 6 juin 1944, pajenn 217, Dastumadenn Guerre et Conflits, Embannadurioù Astoure, Pleherel, 2011

[7] Éric Rondel, En attendant le Débarquement en Bretagne du 15 août 1943 au 6 juin 1944, pajennoù 256, 257, 258 ha 269, Dastumadenn Guerre et Conflits, Embannadurioù Astoure, Pleherel, 2011.

[8] Distro-skol ar c’helenn divyezhek e 2022

[9] Cassini-EHESS hag EBSSA

[10] Le Télégramme

[11] Bégard d'hier à aujourd'hui, pajennoù 222 ha 223

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]