Kod etrebroadel ar sinalioù

Kod etrebroadel ar sinalioù (KES) a reer eus ur reizhiad etrebroadel arouezioù ha kodoù a vez arveret gant al listri evit eskemm kemennoù pouezus a-fed surentez ar moraerezh ha dodennoù stag outañ. Gorren bannieloù ouzh ur wern a ra pep lestr evit kehentiñ gant ul lestr all.

K = *Fellout a ra din kehentiñ ganeoc'h* e 9 yezh

Istor

Doare nevesañ meur a reizhiad bannieloù eo Kod etrebroadel ar sinalioù.

Gant ar C'hod Marryat, bet ijinet gant ar c'habiten saoz Frederick Marryat (1792-1848) hep vogalennoù, e veze graet a-raok 1857, ar bloaz ma voe embannet KES, bet aozet gant Board of Trade (Poellgor ar C'henwerzh) ar Rouantelezh-Unanet e 1855. Adwelet e voe KES e 1887 ha kemmet da-geñver ur Vodadeg etrebroadel e Washington, D.C. e 1889^[1]

D'ar 1añ a viz Genver 1901 e voe lakaet KES e pleustr er bed a-bezh, hogen a-gevret gant ar reizhiad kozh e voe implijet betek ar 1añ a viz Genver 1902. Da get ec'h eas Kod Marryat pa voe embannet un gentel nevez eus KES d'ar 1añ a viz Genver 1903 : 26 banniel hag ur pennon-kod e-lec'h 18 banniel hag ur pennon-kod ; ar vogalennoù A, E, I, O, U hag ar c'hensonennoù X, Y, Z e oa an 8 banniel ouzhpenn^[2].

Kalz e voe lakaet KES e pleustr a-hed ar Brezel-bed kentañ, hep bezañ gwall efedus. Ur gentel nevez a voe e 18vet embannadur ar sturlevr Brown's Signalling e miz C'hwevrer 1916 : ar bannieloù C, D, E, F, G a oa ivez 1, 2, 3, 4, 5^[3]. E miz Here 1920 en em vodas pemp Stad e Washington : Bro-C'hall, Italia, Japan, ar Rouantelezh-Unanet ha Stadoù-Unanet Amerika evit staliañ an Universal Electrical Communications Union (UECU) hag erbediñ kemmoù d'ar C'hod ; biskoazh avat ne voe staliet an UECU da vat.

Ur vodadeg all a voe e 1927 e Washington, ma voe adwelet KES ha prientet troidigezhioù e 7 yezh : alamaneg, galleg, italianeg, japaneg, norvegeg, saozneg ha spagnoleg. E 1930 e voe echuet al labour, ha degemeret gant Bodadeg Etrebroadel ar Skinbellskriverezh e Madrid e 1932. Eno e voe staliet ur poellgor pad karget da adwelout KES dizehan. E kentel 1932 ez eus ur c'heriaoueg evit an nijerezh, hag ur rann gouestlet d'ar vezegiezh diwar alioù an Office international d'hygiène publique (OIHP) e Pariz^[4]. Arouezioù all a voe degaset evit ar c'hehentiñ etre al listri hag ar baramantourien, ar wazerien, ar chanterioù ha labourerien all er verdeadurezh. Trizek banniel nevez a voe ouzhpennet ; bannieloù karrezek a voe erlec'hiet ouzh ar re dric'hornek evit C, D, E, F, G, a droas d'ar sifroù 1, 2, 3, 4, 5 ; pemp banniel nevez a voe evit 6, 7, 8, 9, 0, ha tri banniel erlec'hier a voe ouzhpennet. D'ar 1añ a viz Genver 1934 e voe lakaet ar C'hod nevez da ofisiel^[5].

Goude an Eil Brezel-bed, e 1947, an ITU a lakaas KES dindan atebegezh an Inter-Governmental Maritime Consultative Organization, (IMCO) e Londrez, a droas d'an International Maritime Organisation (OMI) e 1958^[6]. E 1959 e voe treuzkaset kefridioù poellgor pad KES d'an IMO da-geñver kentañ bodadeg an aozadur nevez. Gant eil bodadeg an IMO e 1961 e voe degemeret ur raktres evit nevesaat KES, en ur ouzhpennañ ar gresianeg hag ar ruseg, 9 yezh en holl eta. Adnevesaet e voe e 1964 : kreñvaet e voe an arouezioù a denn d'ar surentez, dilezet e voe an adembann ar c'hemennoù ger-ha-ger, azasaet e voe KES da gement doare kehentiñ a oa d'ar mare ; e 1965 e voe lakaet kement-se holl e pleustr.

Ur gentel nevez eus KES zo bet embannet e 2005 gant an IMO ; ur 5vet embannadur a voe e miz Genver 2022 hag un errata e miz Meurzh 2022.

Reoladoù

« Pourchas hentoù ha doareoù kehentiñ e degouezhioù liammet dreist-holl ouzh surentez ar merdeiñ hag an dud, pa vez diaesterioù a-fed yezh pergen, eo pal Kod etrebroadel ar sinalioù »^[7].

En abeg da gement-se ez eo bet aozet ar C'hod gant ul lizherenneg (latin) skoueriekaet : al lizherennoù A-Z, ar sifroù 0-9, tri fennon erlec'hiañ (evit talvezout da addiskouez ul lizherenn a zo bet gorreet uheloc'h), hag ur pennon "kod" ; ur stumm komzet zo bet ouzhpennet da bep arouez evit mirout a zroukveskañ lizherennoù damheñvel (B, P ha V, da skouer) ; heñvel ouzh re al lizherenneg etrebroadel AFNA eo ar stummoù-se. Pep elfenn eus KES zo liammet ouzh ur banniel (lizherennoù) pe ur pennon (sifroù) resis : ne c'hall ket un arouez bezañ droukvesket gant unan all.

Kenstrolloù bannieloù zo bet savet evit embann kemennoù skoueriekaet en 9 yezh : gorren ar banniel K a dalvez kement ha Fellout a ra din kehentiñ ganeoc'h, sevel ar bannieloù G ha N a dalvez Kasit ganeoc'h an dud a zo e bourzh. Pep lestr, ne vern yezh e skipailh, a c'hall implijout KES a-drugarez d'ul levr m'emañ troet ar c'hemennoù : gant lizherenneg AFNA a reer dre skinbellgomzerezh, gant bannieloù KES e reer a-hed-gwel, ha gant an distagadur etrebroadel pa ne vez ket re bell daou lestr ur c'halvadenn an eil diouzh egile — huchit india-tango d'ul lestr sinaat ha komprenet e vo ez eus un tan-gwall en ho lestr.

E KES emañ displeget ivez an doareoù da ober gantañ : penaos kas ur gemennadenn, he stumm, penaos diskouez un deiziad hag un eur, hag all. Displeget eo ivez penaos kehentiñ etre ul lestr, un nijerez hag ul lestr-spluj.

Arouezioù

**Tri banniel gorreet**
	M
	A
	A
Goulenn a ran un ali mezegel mallus

Adalek eeunadur 1964 e voe lakaet ar pouez war ar surentez hag ar yec'hed. Tri strollad arouezioù zo :

1 lizerenn : kemennoù mallus-kenañ, pouezus pe voas ;
2 lizherenn : kemennoù all, a c'hall bezañ heuliet gant sifroù evit klokaat pe gemmañ ar gemennadenn ;
3 lizherenn : kemennoù a denn d'ar vezegiezh.

Mezegiezh

Fonnus ha resis a-walc'h eo KES a-fed mezegiezh, koulz dre skinbellgomzerezh pe vannieloù, pa ne vez mezeg ebet e bourzh^[8] : ul lestr a c'hall deskrivañ stad un den klañv, ur mezeg a c'hall reiñ kuzulioù, ul listennad louzeier zo. Atav e krog ar c'hemennoù dre M ; 2 lizherenn zo war-lerc'h ; a-wezhioù ec'h ouzhpenner lizherennoù pe sifroù evit resisaat ar gemennadenn.

Kod Etrebroadel ar Sinalioù

Merkit e vez lennet ar bannieloù a laez an driñs d'he zraoñ, peogwir e vez gorreet ar banniel kentañ betek al laez hag ar re all d'e heul.

Lizherenn Ger Distagadur	Arouez Morse	Ster
Lizherenn Ger Distagadur	Arouez Morse	En e unan	Gant sifroù da-heul
A Alfa [ˈal.fa]	• –	Ur splujer din zo en dour ; chomit a-vaez ha gorrek.	Azimut pe roudenn.
B Bravo [ˈbrɑː.voʊ]	– •••	Emaon o kargañ, o tiskargañ pe o tougen danvezioù dañjerus.^[9]
C Charlie [ˈtʃɑː.li]	– • – •	Ya. ^{[NB 1]}^{[NB 2]}	Kerzhed e derezioù an distroenn warellek (3 sifr ; zeroioù dirak pa vez nebeutoc'h eget 100).
D Delta [ˈdɛl.tə]	– ••	Chomit a-vaez ; diaes eo din leviata.^{[NB 2]}	Deiziad (DDMMBB, e.g. 190424 = 19 Ebrel 24).
E Echo [ˈɛk.oʊ]	•	Emaon o vont war-du stribourzh.^{[NB 2]}
F Foxtrot [ˈfɔks.trɔt]	•• – •	Emaon diret ; kehentit ganin.
G Golf [gɔlf]	– – •	Goulenn a ran ul loman. • Digant ur vag-pesketa : Emaon o sevel ma rouedoù.	Hedred ; 2 sifr pe 3 evit an derezioù, an 2 sifr da-heul evit ar munutennoù.
H Hotel [hoʊˈtɛl]	••••	Ul loman zo e bourzh.^{[NB 2]}
I India [ˈɪn.dɪə]	••	Emaon o vont war-du babourzh.^{[NB 2]}
J Juliett [ˈdʒuː.ljɛt]	• – – –	Un tan-gwall hag ur c'hargad dañjerus zo e bourzh : chomit a-vaez din. — pe : Ur c'hargad dañjerus zo o fuañ e bourzh.
K Kilo [ˈki.loʊ]	– • –	Fellout a ra din kehentiñ ganeoc'h.	1 = lizherenneg Morse, dre vannieloù-brec'h pe dre vrec'hioù. 2 = megafon. 3 = Morse dre lamp Aldis. 4 = sinalioù son.
L Lima [ˈli.mə]	• – ••	Harzit ho lestr diouzhtu.	Ledred ; 2 sifr pe 3 evit an derezioù, an 2 sifr da-heul evit ar munutennoù.
M Mike [maɪk]	– –	Harzet eo ma lestr ha herr ebet gantañ.^{[NB 2]}
N November [noʊˈvɛm.bə]	– •	Nann. ^{[NB 1]}
O Oscar [ˈɔs.kə]	– – –	Un den er mor. ^{[NB 2]}^,^[10]
P Papa [ˈpa.pə]	• – – •	Er porzh : An holl dud war vourzh ; emañ al lestr o vont war vor. War vor, digant ur vag-pesketa : Gennet eo ma rouedoù gant ur skoilh. War vor, dre son : Ezhomm ul loman am eus.
Q Québec [kəˈbɛk]	– – • –	"Yac'h" eo ma lestr ha goulenn a ran frankiz an douar.^[11]
R Romeo [ˈroʊ.mjoʊ]		Ster ebet pa vez gorreet en e unan ; a-hend-all : Bet em eus ho kemenn diwezhañ.	Hed e milmorioù (1 milmor = 1 852 metr).
S Sierra [siˈɛrə]	•••	Emaon o vont war-gil.^{[NB 2]}	Tizh e skoulmoù (1 skoulm = 1 milmor dre eur).
T Tango [ˈtaŋ.goʊ]	–	Bag-pesketa : Chomit a-vaez din ^{[NB 2]} ; emaon o chaluiñ a-gevret.^[12]	Eur lec'hel ; 2 sifr evit an eur, an 2 sifr da-heul evit ar munutennoù.
U Uniform [ˈjuː.nɪ.fɔːm]	•• –	Emaoc'h o skeiñ war-du un dañjer.
V Victor [ˈvɪk.tə]	••• –	Goulenn a ran skoazell.	Tizh e kilometroù dre eur.
W Whiskey [ˈwɪs.ki]	• – –	Goulenn a ran skoazell vezegel.
X Xray [ˈɛks.reɪ]	– •• –	Paouezit gant ho oberoù ha gortozit ma c'hemennoù.
Y Yankee [ˈjaŋ.ki]	– • – –	Emaon o stlejañ ma eorioù.
Z Zulu [ˈzuː.luː]	– – ••	Goulenn a ran ur ramoker. Bag-pesketa : Emaon o teurel rouedoù.	Eur UTC ; 2 sifr evit an eur, an 2 sifr da-heul evit ar munutennoù.
Sifroù, arveret evit resisaat kemennoù all
0 Nadazero [ˌna.daˈzɪə.roʊ]	– – – – –
1 Unaone [ˌuː.nəˈwʌn]	• – – – –
2 Bissotwo [ˌbɪs.oʊˈtuː]	•• – – –
3 Terrathree [ˌtɛr.əˈtri]^{[NB 3]}	••• – –
4 Kartefour [ˌkɑː.təˈfɔː.wə]	•••• –
5 Pantafive [ˌpan.təˈfaɪf]^{[NB 4]}	•••••
6 Soxisix [ˌsɔk.siˈsɪks]	– ••••
7 Setteseven [ˌsɛ.təˈsɛv.ən]	– – •••
8 Oktoeight [ˌɔk.toʊˈeɪt]	– – – ••
9 Novenine [ˌnoʊ.veˈnaɪ.nə]	– – – – •
Pennonoù all
Arveret evit erlec'hiañ bannieloù ; a-drugarez dezho e c'heller embann forzh pe vomm 4 lizherenn pe 4 sifr gant 1 strobad bannieloù hepken.
1añ erlec'hiad		Kevatal da vanniel kentañ ur gemennadenn.
2vet erlec'hiad		Kevatal da eil banniel ur gemennadenn.
3vet erlec'hiad		Kevatal da drede banniel ur gemennadenn.
Kod / Respont
	War-dro a-hanter ouzh an driñs : Prest da zegemer ur gemennadenn. El laez : Kemennadenn resevet ha komprenet (diskennet e vez ar pennon da greiz an driñs a-raok degemer an driñsad all) En traoñ : Diwezh ar gemennadenn. Gant sifroù : pik degel. Gant ul lestr-brezel : gorreet e vez el laez da ziskouez e rank ar gemennadenn bezañ lennet hervez KEZ ; lezet e vez el laez e-pad ar c'hehentiñ.
Notennoù
↑ ^1,0 ha^1,1 C ha N a-gevret (Ya ha Nann) a dalvez da sinal argoll. ↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 ^2,5 ^2,6 ^2,7 ha^2,8 A c'hall bezañ kaset e lizherenneg Morse dre c'hwitell al lestr. ↑ « TH » a zistager [t] evit ma vefe sklaeroc'h. ↑ « V » a zistager [f] evit ma vefe sklaeroc'h.

Skouerioù : meur a vanniel

A C	Dilezel ma lestr a ran.
A D	Dilezel ma lestr a ran, p'en deus bet ur gwallzarvoud nukleel ha pa c'hall bezañ ur vammenn skinadoù.
A E	Ret eo din dilezel ma lestr.
A N	Ezhomm am eus ur mezeg.
A N 1	Ezhomm am eus ur mezeg ; tud gwallzevet am eus.
A N 2	Ezhomm am eus ur mezeg ; tud gloazet gant skinadoù am eus.
D X	Gouelediñ a ran (+ hedred ha ledred diouzh ezhomm).
E L	Adlavarit lec'hiadur an argoll.
E L 1	Petra eo lec'hiadur al lestr a zo en argoll ?
G M	Ne c'hallan ket saveteiñ ma lestr.
G N	Kasit ganeoc'h an dud a zo e bourzh.
G N 1	Fellout a ra din e vefe dilestret un niver a dud ; ur skipailh krennet a chomo e bourzh.
G N 2	Emaon o vont da gas ganin an dud a zo e bourzh.
G N 3	Ha gouest oc'h da gas ganeoc'h an dud a zo e bourzh ?
I T	Un tangwall zo e bourzh.
J A	Ret eo din kaout ardivinkoù da lazhañ an tan.
J A 4	Ezhomm am eus dafar da vougañ an tan dre spoum.
M A A	Goulenn a ran un ali mezegel mallus.
M A B	Goulenn a ran un emgav el lec'h a zo meneget.
M A C	Goulenn a ran diganeoc'h aozañ un ospitaladur.
M A D	Emaon [niver] eurvezh pell diouzh ar porzh tostañ.
M S 1	Aet eo ma lestr d'ur vammenn skinadoù dañjerus ; tostaat din dre stribourzh a c'hallit.
N C	Emaon en argoll ha skoazell am eus ezhomm diouzhtu.
R Y	Merdeit gorrek hebiou din.
U S 4	Netra da ober a-raok ma sioulafe an amzer.
V G	Koumoul izel zo o c'holeiñ [niver a oktantoù pe eizhevedennoù].

Levrlennadur

(en) IB994E International Code of Signals (5vet embannadur). London : IMO, 2022 (ISBN 978-92-801-1738-7)

Liammoù diavaez

Commons

Muioc'h a restroù diwar-benn

Kod etrebroadel ar sinalioù

a vo kavet e Wikimedia Commons.

(en) 'International Code of Signals for Visual, Sound, and Radio Communications – United States Edition – 1969 Edition (Revised 2020) @ NGIA. Kavet : 19 Ebrel 24.

Pennadoù kar

Notennoù

↑ NGIA 1969, Preface.
↑ (en) The New Signal Code. In : The Sydney Morning Herald, 13/02/1901, p. 8. Kavet : 19 Ebr 24.
↑ (en) Brown's Signalling, 02/1916, pp. 9-28.. Kavet : 19 Ebrel 24.
↑ E 1947 e voe kendeuzet OIHP gant Aozadur Bedel ar Yec'hed.
↑ (en) New Sea Language – International Code From January 1, 1934. In : The Mercury, 27/12/1933, p. 4. Kavet : 19 Ebr 24.
↑ (en) (fr) 'Brief History of IMO @ IMO. Kavet : 19 Ebr 24.
↑ NGIA 1969, p. 2.
↑ NGIA 1969, pp. 104-132.
↑ Arveret gant ar Royal Navy gwezhall a-zivout danvez-tarzh milourel.
↑ Gorreet alies ouzh "gwern an den er mor" war lod listri ; banniel ar semafor eo pa vez un drouklamm e bourzh.
↑ Frankiz an douar [(en) pratique, (fr) libre-pratique] : ar frankiz da zaremprediñ an douar – mont tre en ur porzh, da skouer – goude endevout bet an aotre digant ar pennadurezhioù yec'hedel, pe goude endevout echuet an dale-porzhiañ bet gourc'hemennet ganto ; gwelit : (fr) Gruss, Robert. Dictionnaire Gruss de marine. Paris : Éditions maritimes et d'Outre-Mer, 1978, p. 182-b.
↑ Chaluiñ a-gevret [(en) pair trawling, (fr) chalutage jumelé] : ar roued zo stegnet etre div vag hag a ya a-stur an eil gant heben.

[CN-10] 1,0 ha^1,1 C ha N a-gevret (Ya ha Nann) a dalvez da sinal argoll.

[LM-11] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 ^2,5 ^2,6 ^2,7 ha^2,8 A c'hall bezañ kaset e lizherenneg Morse dre c'hwitell al lestr.

[15] « TH » a zistager [t] evit ma vefe sklaeroc'h.

[16] « V » a zistager [f] evit ma vefe sklaeroc'h.

[1] NGIA 1969, Preface.

[2] (en) The New Signal Code. In : The Sydney Morning Herald, 13/02/1901, p. 8. Kavet : 19 Ebr 24.

[3] (en) Brown's Signalling, 02/1916, pp. 9-28.. Kavet : 19 Ebrel 24.

[4] E 1947 e voe kendeuzet OIHP gant Aozadur Bedel ar Yec'hed.

[5] (en) New Sea Language – International Code From January 1, 1934. In : The Mercury, 27/12/1933, p. 4. Kavet : 19 Ebr 24.

[6] (en) (fr) 'Brief History of IMO @ IMO. Kavet : 19 Ebr 24.

[7] NGIA 1969, p. 2.

[8] NGIA 1969, pp. 104-132.

[9] Arveret gant ar Royal Navy gwezhall a-zivout danvez-tarzh milourel.

[12] Gorreet alies ouzh "gwern an den er mor" war lod listri ; banniel ar semafor eo pa vez un drouklamm e bourzh.

[13] Frankiz an douar [(en) pratique, (fr) libre-pratique] : ar frankiz da zaremprediñ an douar – mont tre en ur porzh, da skouer – goude endevout bet an aotre digant ar pennadurezhioù yec'hedel, pe goude endevout echuet an dale-porzhiañ bet gourc'hemennet ganto ; gwelit : (fr) Gruss, Robert. Dictionnaire Gruss de marine. Paris : Éditions maritimes et d'Outre-Mer, 1978, p. 182-b.

[14] Chaluiñ a-gevret [(en) pair trawling, (fr) chalutage jumelé] : ar roued zo stegnet etre div vag hag a ya a-stur an eil gant heben.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[NB 1]

[NB 2]

[10]

[11]

[12]

[NB 3]

[NB 4]