Ouzbekeg
An ouzbekeg (O'zbek tili pe Ўзбек) a zo ur is a yezh turkek komzet gant an Ouzbeked kement e Ouzbekistan hag e lec'hioù all eus Kreiz Azia. Tost a-walc'h eo yezhadur ha geriaoueg an ouzbekeg ouzh re an Uigoureg. Levezonet-don eo bet ar yezh ivez gant ar perseg hag ar rusianeg. Meur a c'her a-orin arabek a vez kavet en ouzbekeg ivez, deuet ennañ dre ar perseg.
Ouzbekeg (O'zbek, Ўзбек, أۇزبېك) | |
---|---|
Perzhioù | |
Komzet e : | Ouzbekistan, Turkmenistan, Kirgizstan, Afghanistan, Kazakstan, Tadjikistan, Rusia, Sina |
Rannved : | Kreiz Azia |
Komzet gant : | ~ 18 500 000 |
Renkadur : | 54 |
Familh-yezh : | Yezhoù turkek
|
Statud ofisiel | |
Yezh ofisiel e : | Ouzbekistan |
Akademiezh : | hini ebet |
Kodoù ar yezh | |
ISO 639-1 | uz |
ISO 639-2 | uzb |
ISO 639-3 | |
Kod SIL | UZB |
Sellit ivez ouzh ar pennad Yezh. |
Yezh ofisiel Ouzbekistan eo an ouzbekeg ha tro-dro da 18,5 milion a dud a ra gantañ evel yezh-vamm.
Doare-skrivañ ha distagadur
kemmañBetek 1928 e veze implijet al lizherenneg arabek (anvet yana imla) evit skrivañ an ouzbekeg. Etre 1928 ha 1940 e oa bet kaset da-benn ur program evit ledanaat deskadurezh an Ouzbeked, hag e framm ar program-se e oa bet lakaet e pleustr al lizherenneg latin (anvet Yanalif;. E 1940 e oa bet lakaet da ofisiel al lizherenneg kirillek ha kenderc’hel a raed da skrivañ an ouzbekeg gant al lizherenneg-se betek 1992 ma oa bet adlakaet da ofisiel adarre al lizherenneg latin ma teuas Ouzbekistan da vezañ distag diouzh an Unvaniezh Soviedel. Hiziv c’hoazh, avat, e kaver an ouzbekeg skrivet gant al lizherennek kirillek. Diouzh an tu all, e Proviñs Xinjiang (Sina) n’eus doare-skrivañ ofisiel ebet avit an ouzbekeg, skrivet gant al lizherenneg kirillek pe c’hoazh gant lizhereneg arabek an ouigoureg.
Latin | Kirillek | Distagadur (LFE) |
---|---|---|
A a | А а | /a, æ/ |
B b | Б б | /b/ |
D d | Д д | /d̪/ |
E e | Е е / Э э | /e/ |
F f | Ф ф | /ɸ/ |
G g | Г г | /ɡ/ |
H h | Ҳ ҳ | /h/ |
I i | И и | /i, ɨ/ |
J j | Ж ж | /dʒ/ |
K k | К к | /k/ |
L l | Л л | /l/ |
M m | М м | /m/ |
N n | Н н | /n/ |
O o | О о | /ɒ, o/ |
P p | П п | /p/ |
Q q | Қ қ | /q/ |
R r | Р р | /r/ |
S s | С с | /s/ |
T t | Т т | /t̪/ |
U u | У у | /u, y/ |
V v | В в | /w/ |
X x | Х х | /χ/ |
Y y | Й й | /j/ |
Z z | З з | /z/ |
Oʻ oʻ | Ў ў | /ø/ |
Gʻ gʻ | Ғ ғ | /ʁ/ |
Sh sh | Ш ш | /ʃ/ |
Ch ch | Ч ч | /tʃ/ |
ʼ | ъ | /ʔ/ |
Yo yo | Ё ё | /jo/ |
Yu yu | Ю ю | /ju/ |
Ya ya | Я я | /ja/ |
Ts ts | Ц ц | /ts/ |
Yezhadur
kemmañPerzhioù hollek
kemmañEvel en holl yezhoù turkek:
- Yezh daspegel, reizh-tre he yezhadur
- Jener yezhadurel ebet
- Ger-mell ebet, daoust ha ma c’heller implijour an niverenn ‘’bir’’ (‘unan’) evit merkañ an unander amstrizh
- Digemm eo an anv-gwan, lakaet dirak an anv
- Implijet lerc’hennoù, d.s.: Ali bilan ('gant Ali')
Hesonerezh vogalennek
kemmañDisheñvel eo an ouzbekeg diouzh an darn vrasañ eus ar yezhoù turkek all rak kollet eo bet gantañ an hesonerezh vogalennek dre vras ha ne vez ket merket gwezh ebet dre skrid er yezh unvan, daoust ha ma kaver roudoù outi er yezh komzet a-wezhoù.
An anv
kemmañAn troadoù
kemmañC’hwezh troad ec’h implijer en ouzbekeg:
- Nominativel: merk ebet, d.s.:
- uy (‘ti’, ‘un ti’, ‘an ti’)
- ota (‘tad’, ‘un tad’, ‘an tad’)
- Genitivel: merket gant al lostger -ning, d.s.:
- otaning kitobi (‘levr an tad’)
- Akuzativel: merket gant al lostger -ni, d.s.:
- Xatni yozayapti (‘ o skrivañ ul lizher emañ’)
- Dativel: merket gant al lostger -ga, d.s.:
- chapga (‘d’an tu-kleiz’)
- menga (‘din’, d.l.e ‘me-da’)
- Lokativel: merket gant al lostger -da, d.s.:
- Yerda (‘amañ’)
- Toshkentda (‘e Tochkent’)
- soat uchda (‘da deir eur’)
- ablativel: merket gant al lostger -dan, d.s.:
- O’zbekistandan (‘eus Ouzbekistan’)
Al liester
kemmañ- uy (‘ti’) > uylar (‘tiez’’)
- ko’z (‘lagad’) > ko’zlar (‘daoulagad’’)
- ot (‘marc’h) > otlar (‘kezeg’)
- A-wezhoù ec’h implijer stumm al liester torr evit gerioù tennet eus an arabeg, da skouer:
- taraf (‘tu’) > taraflar pe atrof (‘tuioù’)
Evel e brezhoneg ec’h implijet an unander da heul un niverenn, da skouer:
- iki daraxt (‘div wezenn’)
Ar verb
kemmañAnv-verb
kemmañAl lostger –moq eo merk an anv-verb, da skouer:
- burmoq (‘mont’)
- bermoq (‘reiñ’)
Ar raganvioù
kemmañMe Men
Te Sen
Eñ /Hi U
Ni Biz
C'hwi Siz
Int Ular
Dibennoù personel boas
kemmañ- - man (kentañ gour unander)
- -san (eil gour unander)
- -di/-ti (trede gour unander, hervez m’eo mouezhiet pe get lizherenn diwezhañ ar wrizienn)
- -miz (kentañ gour liester)
- -siz (eil gour liester)
- -dilar (trede gour liester)
Al lostger –yap eo merk an amzer/arvez-mañ, da skouer:
- Men yozayapman (‘O skrivañ emaon’)
- Stumm nac’h, merket gant an enger –ma-, da skouer:
- Men yozmadim (‘N’emaon ket o skrivan’)
- Stumm goulennata, merket gant al lostger –mi, da skouer:
- Yozamanmi? (‘O skrivañ emaon?’)
Al lostger –a eo merk an amzer-mañ, da skouer:
- San yozasan (‘skrivez/skrivi’)
- Stumm nac’h, merket gant an enger –ma-, da skouer:
- San yozamasan (‘Ne skrivez/skrivi ket’)
- Stumm goulennata, merket gant al lostger –mi, da skouer:
- San yozasanmi (‘Skrivañ a rez/ri?)
Al lostger –(y)ajak eo merk an amzer-mañ, da skouer:
- Biz borajakmiz (‘Mont a rimp’)
- Stumm nac’h, merket gant an enger –ma-, da skouer:
- Biz borajakmamiz (‘N’imp ket)
- Stumm goulennata, merket gant al lostger –mi, da skouer:
- Biz borajakmizmi (‘Ha mont a rimp? )
Al lostger –(y)di eo merk an amzer-mañ, da skouer:
Disheñvel eo an dibennoù personel evita n amzer-mañ:
- - m (kentañ gour unander)
- -ng (eil gour unander)
- -i (trede gour unander, hervez m’eo mouezhiet pe get lizherenn diwezhañ ar wrizienn)
- -k (kentañ gour liester)
- -ngiz (eil gour liester)
- -lar (trede gour liester)
Da skouer:
- Biz berdik (‘Reiñ hon eus graet/Roet hon eus’)
- Stumm nac’h, merket gant an enger –ma-, da skouer:
- Biz bermadim (‘Ne roimp ket’)
- Stumm goulennata, merket gant al lostger –mi, da skouer:
- Biz berdikmi (‘Ha reiñ a rimp?)
Keñveriadenn gant ar yezhoù turkek all
kemmañAr sifroù 0-10
kemmañTost a-walc'h eo stumm ar gerioù a orin turkek rik implijet gant an eil yezh turkek hag eben alies, da skouer:
Yezh | 0 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Hendurkeg | bir | iki | üç | tört | biş | altı | yidi | sekiz | tokuz | on | |
Altaieg | ноль nol' |
бир bir |
эки eki |
ÿч üç |
тöрт tört |
бeш beş |
алты altı |
jeти ceti |
сегис segis |
тогуc togus |
oн on |
Azeri | sıfır | bir | iki | üç | dörd | beş | altı | yeddi | səkkiz | doqquz | on |
Bachkireg | ноль nol |
бер ber |
ике ike |
өс ös |
дүрт dürt |
биш biş |
алты altı |
ете yete |
һигеҙ higeź |
туғыҙ tuğıź |
ун un |
Barabaeg | bir | iki | üts | tört | pəş | alttı | yədi | səkiz | toğiz | on | |
C'hakaseg | пip pir |
ікi iki |
үc üs |
төpт tört |
пиc pis |
алты altı |
читi çiti |
cигic sigis |
тoғыc toğıs |
oн on | |
C'halajeg | bii | äkki | üüç | töört | beeş | alta | yeetti | säkkiz | toqquz | oon | |
Dolganeg | биир biir |
икки ikki |
үс üs |
түөрт tüört |
биэс bies |
алта alta |
hэттэ hette |
агыс agıs |
тогус togus |
уон uon | |
Gagaouzeg | sıfır | bir | iki |
üç |
dört |
beş |
altı |
yedi |
sekiz |
dokuz |
on |
Kachkaeg | bir | iki | üç | dört | beş | altı | yedi | sekiz | dokuz | on | |
Karachayeg-balkareg | ноль nol |
бер ber |
эки eki |
юч üç |
тёрт tört |
беш beş |
алты altı |
джети djeti |
сегиз segiz |
тогьуз toğuz |
он on |
Karakalpakeg | нол nol |
бир bir |
эки eki |
үш u'sh |
төрт to'rt |
бес bes |
алти alti |
жети jeti |
сегиз segiz |
тоғиз tog'iz |
он on |
Kazakeg | нөл nöl |
бір bir |
екі eki |
үш üş |
төрт tört |
бес bes |
алты altı |
жеті jeti |
сегіз segiz |
тоғыз toğız |
он on |
Kirgizeg | нөль nöl' |
бир bir |
эки eki |
үч üç |
төрт tört |
беш beş |
алты altı |
жети jeti |
сегиз segiz |
тогуз toguz |
он on |
Kirgizeg Fuyü | bir | igi | üş | durt | biş | altı | çiti | sigis | doğus | on | |
Koumikeg | ноль nol |
бир bir |
эки iki |
уьч üç |
доьрт dört |
беш beş |
алты altı |
етти yetti |
сегиз segiz |
тогъуз toğuz |
он on |
Krimtchakeg | bir | eki | üç | dort | beş | altı | yedi | sekiz | tokuz | on | |
Ouigoureg | نۆل нөль nöl |
بىر бир bir |
ىككى икки ikki |
ئۈچ үч üq üç üch |
تۆت төт töt |
بەش bex beş bésh |
ئالتە алте alte alté |
يەتتە йетте yette yétté |
سەككىز секиз sekkiz |
توققۇز тоққуз toķķuz toqquz |
ون он on |
Ouzbekeg | нол, сифр nol, sifr |
бир bir |
икки ikki |
уч uch |
тўрт to'rt |
беш besh |
олти olti |
етти yetti |
саккиз sakkiz |
тўққиз to'qqiz |
ўн o'n |
Tatareg | ноль nol |
бер bir |
ике ike |
өч öç |
дүрт dürt |
биш biş |
алты altı |
җиде cide |
сигез sigez |
тугыз tuğız |
он on |
Tatareg Krimea | bir | eki | üç | dört | beş | altı | yedi | sekiz | doquz | on | |
Tchagataieg | bir | iki | üç | tört | beş | altı | yeti | sekiz | toquz | on | |
Tchouvacheg | ноль nol' |
пӗр pĕr |
ик ik |
виҫ viś |
тӑват tăvat |
пилӗк pilĕk |
улт ult |
ҫич śiç |
сакӑр sakăr |
тӑхӑр tăxăr |
вун vun |
Tofaeg | бipәә birәә |
иъhи ìhi |
үш üş |
дөрт dört |
бeш beş |
aълты àltı |
чедi çedi |
ceъhec sèhes |
тоъhoc tòhos |
он on | |
Turkeg | sıfır | bir | iki | üç | dört | beş | altı | yedi | sekiz | dokuz | on |
Turkeg otomanek | bir | eki | üç | tört | bəş | altı | jəti | səqiz | toquz | on | |
Turkmeneg | нол nol |
бир bir |
ики iki |
үч üç |
дөрт dört |
бәш bäş |
алты alty |
еди ýedi |
секиз sekiz |
докуз dokuz |
он on |
Tuvaeg | ноль / тик nol' / tik |
бир bir |
ийи iyi |
үш üş |
дөрт dört |
бeш beş |
алды aldı |
чеди çedi |
сес ses |
тос tos |
он on |
Yakouteg | ноль nol |
биир biir |
икки ikki |
үс üs |
түөрт tüört |
биэс bies |
алта alta |
сэттэ sette |
аҕыс ağıs |
тоҕус toğus |
уон uon |
Un tañva eus ar yezh
kemmañFrazennoù talvoudus
kemmañDemat Assalom / Xayrli kun
Mont a ra?Ahvollar qalay?
Noz vat Xayrli tun
Mar plij Marhamat / Iltmos
Kenavo
Ya Ha
Nann Yo’q
Mat eo Albatta
Trugarez Rahmat / Tashakkur
Petra eo hoc'h anv? Ismingiz nima?
… eo ma anv Ismim…
Goulennoù
kemmañPiv? Kim?
Petra? Nima?
Pelec'h? Qayerga? / Qayerda?
Penaos?Qanday?
Pegoulz? Qachon?
Pegement? Qancha? / Necha?
Pe(hini)? Qaysi? / Nechanchi?
Devezhioù ar sizhun
kemmañDilun Dushanba
Dimeurzh Seshanba
Dimerc'her Chorshanba
Diriaou Payshanba
Digwener Juma
Disadorn Shanba
Disul Yakshanba
Ar mizioù
kemmañMiz Genver Yanvar Miz C'wevrer Fevral Miz Meurzh Mart Miz Ebrel Aprel Miz Mae May Miz Mezheven Iyun Miz Gouere Iyul Mizt Eost Avgust Miz Gwengolo Sentabr Miz Here Oktabr Miz Du Noyabr Miz Kerzu Dekabr
An niveroù
kemmañUnan Bir
Daou Ikki
Tri Uch
Pevar To’rt
Pemp Besh
C'hwec'h Olti
Seizh Yetti
Eizh Sakkiz
Nav To’qqiz
Dek O’n
Unnek O’n bir
Daouzek O’n ikki
Trizek O’n uch
Pevarzek O’n to’rt
Pempzek O’n besh
C'hwezhek O’n olti
Seitek O’n yetti
Tric'hwec'h O’n sakkiz
Naontek O’n to’qqiz
Ugent Yigirma
Unan-warn'n-ugent Yigirma bir
Tregont O’ttiz
Daou-ha-tregont O’ttiz ikki
Daou-ugent Qirq
Tri-ha-daou-ugent Qirq uch
Hanterkant Ellik
Tri-ugent Oltmish
Dek-ha-tri-ugent Etmish
Pevar-ugent Sakson
Dek-ha-pevar-ugent To’qson
Kant Yuz
Mil Ming
Kentañ Birinchi
Eil Ikkinchi
Trede Uchinchi
Pevare To’rtinchi
Pempvet Beshinchi
C'hwec'hvet Oltinchi
Seizhvet Ettinchi
Eizhvet Sakkizinchi
Naovet To’qqizinchi
Dekvet O’ninchi
Disklêriadur gwirioù mab-den
kemmañMellad 1: Barcha odamlar erkin, qadr-qimmat va huquqlarda teng bo'lib tug'iladilar. Ular aql va vijdon sohibidirlar va bir-birlari ila birodarlarcha muomala qilishlari zarur.
Gwelet ivez:
kemmañLiammoù diavaez
kemmañPorched ar yezhoù hag ar skriturioù Adkavit pennadoù Wikipedia a denn d'ar yezhoù. |