Chassepot (fuzuilh)
Ar Chassepot pe hervez hec'h anv ofisiel Fusil d'infanterie modèle 1866 a oa ar fuzuilh gentañ karget dre he c'hulasenn implijet gant arme Bro-C'hall.
| Fusil d'Infanterie Modèle 1866 | |
|---|---|
 Ur fuzuilh "Modèle 1866" pe Chassepot gant he baionetez
| |
| Kinnig | |
| Bro |  Eil Impalaeriezh c'hall
|
| Mont en-dro | Fuzuilh tennata dre zorn, dre vorailh, spilhenn |
| Munisionoù | Kartouchennoù paper 11 mm Chassepot |
| Produerien | Manufacture d'Armes de Châtellerault, Manufacture d'Armes de Saint-Étienne, Manufacture d'Armes de Tulle, Manufacture d'Armes de Mutzig |
| Mare implij | 1866–1874 (Bro-C'hall) |
| Pouez ha muzulioù | |
| Mas | 4,100 kg (4,700 kg gant he baionetez) |
| Hirder | 1.310 mm (1.880 mm gant he baionetez) |
| Hirder ar c'hanol | 795 mm |
| Perzhioù all | |
| Hed-tenn pleustrek | Etre 300 ha 500 m |
| Tizh mont e-maez ar boledoù | 375 m/s |
| Lusk-tennañ | 8 tenn/mn |
| Lezenn | |
| Rummad e Bro-C'hall | D |
Istor ha mont en-dro kemmañ
Adalek 1840 e voe implijet gant an armeoù prusian an Dreyse, ur fuzuilh nevez he gwikefre. Enni e veze treuzet ar c'hartouchennoù paper gant ur spilhenn a lakae un emors da darzhañ. Ur pezh araokadenn e oa e-keñver ar fuzuilhoù implijet betek-neuze : ar c'hartouchennoù a oa aesoc'h da zougen ha da zornata evit ar boledoù hag ar poultr. Gellet a rae an arm nevez bezañ karget dre he c'hulasenn, setu e c'halle ar soudarded chom gourvezet pe pennglinet d'ar mare ma adkargent, ar pezh a oa gwelloc'h evit o surentez.
Evit respont d'ar fuzuilh Dreyse e c'houlennas Napoleon III e 1864 e vije pourvezet an arme gant ur fuzuilh karget dre he c'hulasenn ha dezhi ur c'halibr izeloc'h. Alphonse Antoine Chassepot, kontroller er Manufacture d'Armes de Châtellerault ha goude e hini Saint-Étienne, a wellaas kulasenn fuzuilhoù kent en ur ouzphennañ dezhi ur junt kaoutchoug evit ma vije didreuz d'an aer penn-da-benn. Roet e voe e anv d'ar fuzuilh nevez, a voe dibabet gant an arme ha produet adalek 1866.
Daou jestr a ranked ober da zigeriñ kulasenn ar fuzuilh Chassepot. Kement-se ne oa ket evit abegoù teknikel met abalamour e soñje da bennoù bras 'zo en arme c'hall e vije foeltret re a vunisionoù gant ar soudarded ma c'hallent kargañ ur munision re vuan.[1]
Diskouez a reas ar fuzuilh Chassepot bezañ resisoc'h evit an hini Dreyse, met lousaet e veze buan gant ar poultr du implijet enni.[2] Daoust d'he ferzhioù mat ne sikouras ket Frañs da c'hounit brezel 1870 a-enep da Brusia.
Kemeret e voe he flas en arme c'hall gant ar fuzuilh Gras adalek 1874.
Er sevenadur kemmañ
E sevenadur gall dibenn an XIXvet kantved e oa stag ar fuzuilh Chassepot ouzh gwaskerezh ar bobl gant an arme. Meneg a gaver eus an arm e meur a oberenn, en o zouez :
- kanaouennoù ar barzh dispac'hour Eugène Pottier : "Maigres salaires et nul repos, / Il faut qu'on s'y fasse ou qu'on crève, / Bonnets carrés et chassepots / Ne se mettent jamais en grève." (e Jean Misère), pe "On l'a tuée à coups d'chassepots, / À coups de mitrailleuses, / Et roulée avec son drapeau / Dans la terre argileuse" e Elle n'est pas morte ! (1886), diwar-benn Kumun Pariz
- er ganaouenn La Semaine Sanglante skrivet gant Jean Baptiste Clément e 1871 : "Demain les manons, les lorettes / Et les dames des beaux faubourgs / Porteront sur leurs collerettes / Des chassepots et des tambours / On mettra tout au tricolore / Les plats du jour et les rubans / Pendant que le héros Pandore / Fera fusiller nos enfants"
Meneget eo ar Chassepot meur a wech en oberenn beoc'helour La Débâcle gant Émile Zola (1892).
Daveennoù kemmañ
- ↑ (fr) Le fusil Chassepot (1866) et sa cartouche, fichenn da bellgargañ embannet gant Mirdi an Arme, Pariz (lennet d'ar 01/05/2024)
- ↑ (fr) McNAB Chris, Armes à feu Encyclopédie visuelle, L'Imprévu, 2022, pp. 120-121
