Manufacture d'Armes de Saint-Étienne

Ar Manufacture d'Armes de Saint-Étienne, anvet alies MAS, a oa un embregerezh gall diazezet e Saint-Étienne. Armoù en doa produet eus 1764 betek 2000. Brudet eo evit bezañ produet armoù hiniennel e-touez ar re implijetañ e istor Bro-C'hall en XXvet kantved.

Manufacture d'Armes de Saint-Étienne
uzin, Royal Manufactory (France), weapons manufacturing company
Tachenn obererezhioùgreanterezh armoù Kemmañ
Deiziad krouiñ1764, 1864 Kemmañ
StadFrañs Kemmañ
E tiriadSaint-Étienne Kemmañ
Daveennoù douaroniel45°27′1″N 4°23′5″E Kemmañ
Furm lezennelembregerezh Stad Kemmañ
Sez sokialSaint-Étienne Kemmañ
Heuliet gantKNDS France Kemmañ
Produarm-tan Kemmañ
Deiziad divodañ2001 Kemmañ
Statud gladelmonumant istorel enskrivet Kemmañ
Chomlec'h18, rue Bergson Kemmañ
Map
Savadur an Horolaj, bet burevioù al labouradeg.

Deroù al labouradeg

kemmañ

Kêr Saint-Étienne a oa brudet abaoe ar Grennamzer evit hec'h artizaned kontellerien. Ouzhpenn 80 milin a brodue armoù brezel pe chase. E 1665 e voe savet ur vagajenn roueel armoù e Pariz, pourvezet gant labouradegoù Saint-Étienne, betek-gouzout e vije ur brezel.

E 1764 en em vodas armeurerien ar gêr[1], hag e 1765 e resevas o bodadeg an anv Manufacture royale d'armes (Labouradeg Roueel Armoù)[2] gant asant Loeiz XV ha dindan renerezh an Ao. De Montbéliard. A-c'hras d'an titl « Manufacture royale » e c'halljont gwerzhañ armoù d'an armeoù gall pe estrañjour.

A-raok an Dispac'h Gall e kreskas ar produerezh tamm-ha-tamm hag ouzhpenn 12.000 arm a veze graet bep bloaz. E-pad an Dispac'h e oa uheloc'h c'hoazh an niver a armoù produet hag e voe lesanvet Saint-Étienne Armeville (Kêr an Armoù).

E 1838 e voe gwerzhet al labouradeg d'ar gouarnamant gant ar vreudeur Jovin. D'ar mare-se e veze produet war-dro 15.000 arm eno bep bloaz.

Al labouradeg nevez

kemmañ

E-pad an Eil Impalaeriezh c'hall e oa uhel ar goulenn war an armoù-tan ha re strizh e oa deuet an uzin da vezañ. Divizet e vo sevel ul labouradeg nevez adalek 1864 evit tennañ gounid eus implij nerzh ar vapeur. 200.000 arm a c'hellas bezañ produet bep bloaz abalamour d'an araokadenn-se. Er bloavezhioù 1890 e oa ouzhpenn 10.000 micherour(ez) ha 9.000 mekanik en uzin, ha tro 1.600 fuzuilh a veze produet eno bemdez, ouzhpenn da revolverioù, pistolennoù, karabinennoù hag armoù all.

 
Ur fuzuilh Lebel (1886), produet er MAS hag implijet gant an arme c'hall e-pad ar Brezel-bed Kentañ.

An diskar

kemmañ

En XXvet kantved e heulias ar produerezh ar mareoù brezelioù-bed, peoc'h, aloubiñ ha brezelioù didrevadenniñ. E 1963 e voe choazet sevel dafar liesseurt : tourelloù kirri-houarnet, armoù a-enep tankoù ha dafar gwareziñ a-enep ar riskloù kimiek pe nukleel. Met war-ziskar ez eas ar urzhiadoù ha digreskiñ a reas tamm-ha-tamm a niver a implijidi (11.000 e 1940, 2.200 e 1981). GIAT Industries a renas war al labouradeg adalek 1898. E 2000 e voe serret al labouradeg da vat.[1]

Treuzfurmadur al lec'h

kemmañ

Lod eus ar savadurioù zo bet distrujet e 2001. Skolioù-uhel ha burevioù ar chadennoù France Bleu ha France 3 a gaver bremañ war al lec'h. Anavezet eo evel monumantoù istorel abaoe 2006. Un nebeud savadurioù a zo chomet eno.

Armoù produet

kemmañ
 
Ur fuzuilh-arsailh FAMAS (Fusil d'Assaut - Manufacture d'Armes de Saint-Étienne) ur vaionetez montet warni. Fuzuilh-arsailh standart arme Frañs e voe betek 2016.

Ijinet e oa bet er MAS ar c'halibr kartouchennoù 7,5 × 54 mm 1929C a voe implijet en arme c'hall eus 1930 betek ar bloavezhioù 1990.

Daveennoù

kemmañ
  1. 1,0 ha1,1 (fr) Découvrez la Manufacture Nationale d'Armes war lec'hienn kêr Saint-Étienne (lennet d'ar 04/02/2024)
  2. Jérôme-Luther Viret. L'industrie des armes portatives à Saint-Étienne,1777-1810. L'inévitable mécanisation ?
    (fr)
    .
   Stag eo ar bajenn-mañ ouzh Porched an Armoù-tan