Gwidel

Gwidel e genoù al Laeta.

Anv gallek (ofisiel)

Guidel

Melestradurezh

Gwidel (pennlec'h)

56078

56620

Maer
Amzer gefridi

François Aubertin
2014-2020

Etrekumuniezh

An Oriant tolpad-kêrioù

Poblañsouriezh

11 743 ann. (2020)^[1]

Stankter

225 ann./km²

Douaroniezh

Daveennoù
lec'hiañ

47° 47′ 29″ Norzh
3° 29′ 14″ Kornôg / 47.7913888889, -3.48722222222

Uhelderioù

kreiz-kêr : 39 m
bihanañ 0 m — brasañ 70 m

Gorread

52,29 km²

Gwidel

Gwidel a zo ur gumun eus Breizh, pennlec'h kanton Gwidel e departamant ar Mor-Bihan.

BrezhonegAozañ

Panell divyezhek

Ya d'ar brezhonegAozañ

D’ar 27 a viz Meurzh 2007 e oa bet votet ar garta Ya d'ar brezhoneg gant kuzul-kêr ar gumun.

DeskadurezhAozañ

Skolioù divyezhek a zo eno abaoe 1991.
E distro-skol 2022 e oa enskrivet 153 skoliad er c'hlasoù divyezhek (13,9 % eus skolidi ar gumun evit a sell ouzh ar c'hentañ derez)^[2]

IstorAozañ

Dispac'h GallAozañ

Melestradurezh: krouet e voe kumun Gwidel e 1790^[3]. Gant al lezenn eus an 23 a viz Eost 1790 e voe lakaet Gwidel da benn ur c'hanton, hini Gwidel; teir c'humun a oa ennañ: Gwidel (pennlec'h), Kewenn ha Plañvour, e Bann Henbont^[4]. Diskaret e voe Kanton Gwidel gant lezenn an 8 pluviôse an IX (28 a viz Genver 1801), dezhi an titl loi portant réduction du nombre de justices de paix. Lakaet e voe kumun Gwidel e Kanton Pont-Skorf e 1801 gant an hevelep lezenn^[5]. Lakaet e oa bet en Arondisamant an Oriant krouet e 1800.
Feulster e 1793: skrapet e voe daou ofisour kumunel, ne voent ket adkavet, drouklazhet e voe ar barnour a beoc'h^[6].

XX^vet kantvedAozañ

Brezel-bed kentañAozañ

168 gwaz eus ar gumun a gollas o buhez abalamour d'ar brezel, d.l.e. 3,88 % eus he foblañs e 1911^[7].

Eil brezel-bedAozañ

Monumant ar soudarded c'hall bet lazhet en Emgann ar Pemp-Hent

D'ar 21añ a viz Mezheven 1940, er Pemp-Hent, e oa bet eus un emgann etre ar soudarded c'hall hag ur golonenn alaman o tont eus tu Kemper evit mont etrezek an Oriant; ar gêr-mañ a ranke bout difennet diwar urzh ar gouarnamant gall daoust d'an arsav-brezel da zont, dre ma oa ur porzh-brezel; padout a reas teir euriad, tri ofisour gall ha tri soudard eus ar 111vet Rejimant Kanolierezh Trevadennel hag eizh milour (daou is-ofisour ha pevar soudard) alaman o vezañ lazhet^[8].
Pevar c'harr-nij Typhoon Ib eus aerlu ar Rouantelezh-Unanet (Royal Air Force) a gouezhas e Gwidel e penn-kentañ 1944, unan d'ar 31añ a viz Genver, daou d'ar 15 a viz C'hwevrer hag unan d'an 22 a viz C'hwevrer; lazhet e voe an nijourion, tri anezhe a voe beziet e bered ar gumun, ne voe ket kavet korf an hini diwezhañ^[9];
D'ar 7 a viz Even 1944 e kouezhas ur c'harr-nij (Spitfire LFIX marilhet MJ554 ha kodet AU-?) eus ar Royal Air Force nepell eus Gwidel; mervel a reas e nijour ha douaret e voe e Bayeux War Cemetery^[10];
D'an 13 a viz Even 1944 e kouezhas un nijerez B-24 eus aerlu SUA (United States Army Air Forces) e Gwidel; lazhet e voe eizh nijour eus he faread, an daou nijour all a voe tapet gant an Alamaned^[11].
D'ar 27 a viz Gouere 1944 e kouezhas un nijerez (Mosquito NF XIII marilhet MM450 ha kodet DZ-?) eus ar Royal Air Force e Gwidel; an daou nijour a varvas^[12].
Mervel a reas 46 den abalamour d'ar brezel^[13];
E Sankenn an Oriant edo ar gumun^[14]; dieubet e voe Gwidel d'an 10 a viz Mae 1945 goude emzaskoridigezh an Alamaned^[15].

Brezelioù didrevadennañAozañ

Brezel Indez-Sina: eizh gwaz a varvas;
Brezel Aljeria: tri gwaz a varvas^[16].

XXIañ kantvedAozañ

E miz Here 2018 ez eus bet kaoz eus babigoù Gwidel ganet dizorn pe divrec'h^[17].

Monumantoù ha traoù heverkAozañ

Monumant ar re varv
Iliz katolik Sant Pêr ha Sant Paol, XIX^vet kantved
Chapel Ar Vadalen, XIX^vet kantved
Chapel Sant Laorañs, XVI^vet kantved
Chapel Sant Mikael, 1897, kloc'hdi eus 1774

Bezioù ar C'hommonwealth e bered GwidelAozañ

Bezioù ar C'hommonwealth e bered kumun Gwidel


Bro	Niver a soudarded
Aostralia	7
Kanada	14
Polonia	1
Rouantelezh-Unanet	79^[18] ^[19]
Zeland-Nevez	2
Dianav (kontet e niver o bro dija)	11
Hollad	103

Karrnijourion e oant holl, nemet daou vartolod eus Morlu ar Rouantelezh-Unanet. Marvet int e-pad an Eil Brezel Bed^[20].

DouaroniezhAozañ

Beg al Laeta er Pouldu

Ar stêr Laeta a ra ar vevenn etre Kloar-Karnoed ha Gwidel (a-gleiz)

War aod ar Meurvor Atlantel ha war lez ar stêr Laeta emañ Gwidel.

Emdroadur ar boblañs abaoe 1793Aozañ

^[21]

MelestradurezhAozañ

Ti-kêr Gwidel

Mare		Anv	Strollad	Karg
Roll maered ar gumun
1995	→ bremañ	François Aubertin	Bodadeg evit ar Republik da gentañ, Unvaniezh evit ul Luskad Poblel war-lerc'h ha MoDem bremañ
1983	1995	André Kerihuel	CDS
?	1983	Louis Le Montagner	CNIP	Kannad, Senedour
?	?	Jean de Polignac
N'eo ket anavezet c'hoazh an holl fedoù.

GevelliñAozañ

Bro	Kêr	Abaoe
Alamagn	Pulheim	1969
Iwerzhon	Carraig Uí Leighin	1987
Roumania	Negrești-Oaș	1996

TudAozañ

Tud bet marvet enoAozañ

Jean de Polignac

Jean de Polignac, bet maer ar gumun.
Jean Jaffré, den-a-iliz ha politikour gall, d'an 11 a viz Ebrel 1896.

Liammoù diavaezAozañ

Muioc'h a restroù diwar-benn