Kawan

An iliz katolik ha monumant ar re varv.

Anv gallek (ofisiel)

Cavan

Melestradurezh

ar Roc'h-Derrien (betek 2015)
Bear (abaoe 2015)

Kod kumun

22034

Kod post

22140

Maer
Amzer gefridi

Maurice Offret
2014-2020

Etrekumuniezh

Lannuon-Treger Kumuniezh

Poblañsouriezh

1 516 ann. (2020)^[1]

Stankter

92 ann./km²

Douaroniezh

Daveennoù
lec'hiañ

48° 40′ 22″ Norzh
3° 20′ 35″ Kornôg / 48.6727777778, -3.34305555556

Uhelderioù

kreiz-kêr : 97 m
bihanañ 53 m — brasañ 111 m

Gorread

16,40 km²

Kawan

Kawan (distaget [ˈka.wãn]) zo ur gumun eus Bro-Dreger e kanton Bear, e departamant Aodoù-an-Arvor, e norzh Breizh.

DouaroniezhAozañ

Ar stêr Gindi a dreuz Kawan.
Kumunioù amezeg ː Kaouenneg-Lanvezeeg; Kemperven; Berc'hed; Prad; Plûnet; Tonkedeg

AnvAozañ

Berard Tanguy ː Ecclesia de Cavan, 1170; Kaguan, 1283; Cavan, c. 1330; fin XIV^vet kvd
Erwan Vallerie ː Kaguan, 1283; Cavarn ?, 1298; Cavan, 1371, 1516; Caven, 1592; Cahoen, 1630

GerdarzhAozañ

Distaget e vez ['kawèn] anv ar barrouz gant tud ar vro ha n'eo ket [ka'wann] evel ma vez klevet re alies gant nevez-vrezhonegerien 'zo. Dont a rafe an anv-se eus un adanv da sant c'hGaran, Kadvan, moarvat, hag a zo testeniekaet e Kembre.

Div skol a zo diwar talvoudegezh anv ar Gumun :

ar re hag a zo stag gant un anv den :

Ne deu ket anv ar gumun-mañ diwar ar ger kaouenn.

- B. Tanguy : diouzh henbrezhoneg Catman. (dislaret er bajenn Kaouenneg)

ar re a zo kentoc'h a du gant : kaouenn, an evn

- Marteville & Varin (1843);

- Jean-Yves Le Moing (2007); pajennoù 24 & 72. gwelout er bajenn kaozeadenn.

- Hervez Froger ha Pressensé, teir gaouenn a zo en ardamezioù (kanus) familh Cavan, XIII^vet kantved

(lodenn war ar stern)

ArdamezioùAozañ

En aour e deir c'haouenn en sabel, 2, 1.^[2]

IstorAozañ

Nevezoadvezh ar maen hag ar mare gall-ha-romanAozañ

Abaoe nevezoadvezh ar maen e tle bezañ tud o vevañ e-lec'h m'emañ ar barrez.

Er mare galian-ha-roman e tremene an hent eus Landreger da g-Karaez hag an hini eus ar Roc'h da Louergad e-kichen ar bourk.

Kartenn. La Messelière 1933
Kartenn. Alan An Diuzet. 1960]]

Restr:Ar Gaouenn, arouez Kawan.JPG

Dre m'eo damheñvelson an daou anv ez eo bet lakaet ar gaouenn da vezañ arouez Kawan

Ar grennamzerAozañ

E 1030 e oa bet renablet ar barrez er "Pouillé de Tours". D'ar veskontez Royanteline e oa en XI^vet kantved. Pa varvas ar veskontez e voe roet he douaroù da Zuk Breizh. War-lerc'h e kouezhas Kawan etre daouarn tud Pentevr ha goude re tud Avaogour. E kentañ lodenn an XII^vet kantved perc'henn aotrouniezh Kawan ha Kaouenneg a oa anvet Aymeri, bev e oa c'hoazh e 1280. Klask a reas e vab, Yann, stourm a-enep Dug Breizh, Yann Iañ, da sikour konted Pentevr. Koll a reas hag e tapas dug Breizh aotrouniezh Kawan digantañ, da reiñ da Yann a Kersaliou. Aotrouien Kawan a douge ur skoed "aour e deir c'haouenn sabel". Er XIV^vet kantved e voe reuz e Bro-Dreger etre tiegezh Moñforzh a oa skoazellet gant ar Saozon hag hini Bleaz a oa eus kostezenn ar C'hallaoued. Mervel a reas kalz a Saozon e Kawan setu perak ez eus bet anvet ul lec'h "Bered ar Saozon". Echuiñ a reas al luz pa oant bet skarzhet e 1347. Er mare-se e oa Kawan ha Kaouenneg dindan dalc'h Gwengamp. Rannet e oa ar barrez hag e trev e meur a dalc'h lezennel bras.

Ar C'hevreAozañ

E-kerzh brezelioù ar C'hevre Katolik en emgannas arme Bro-C'hall hag hini dug Mercœur, hag e voe distrujet bro Kawan e fin ar XVI^vet kantved.

An Dispac'h GallAozañ

Feulster ha krizder a voe kaset gant an Dispac'h Gall e Kawan. D'an 10 a viz Gwengolo 1792 e oa bet tapet meur a zegad a annezidi eus ar barrez en un emgann etre ar Warded Broadel Lannuon ha 4 000 emsavad eus ar parrezioù tro-war-dro, ha rediet da dennañ warne. Ar c'huzul-kêr kentañ da vezañ dilennet a oa e 1790.

XX^vet kantvedAozañ

Brezel-bed kentañAozañ

77 gwaz a gollas o buhez abalamour d'ar brezel hervez monumant ar re varv, d.le. 5,27 % ag ar boblañs hervez an niveradeg bet graet e 1911^[3].

Eil Brezel-bedAozañ

Kemeret e voe 29 000 Lur en ti-post, gant tri ezel eus ar Rezistañs moarvat, d’an 21 a viz Mae 1944, hag 20 000 Lur d'an 31 a viz Mae gant pevar ezel eus ar Rezistañs moarvat, hervez danevelloù sizhuniek Titouroù Hollek Sant-Brieg^[4].
Mervel a reas nav den eus ar gumun abalamour d'ar brezel^[3].

Monumantoù ha traoù heverkAozañ

Iliz katolik sant C'haranAozañ

Diavez

Diabarzh

Itron Varia Kawan
Enskrivadur war traoñ delwenn Itron Varia
Itron Varia Druez
Sant Cheron
Zant Garan, Pedet Evidomp

Chapel BarderoùAozañ

Maner Koad-RiouAozañ

Koad-Riou. La Messelière. 1929]]

Ti ar Vro (er presbital kozh)Aozañ

Ti ar Vro Treger ha Goueloù.

Monumant ar re varv.Aozañ

BrezhonegAozañ

A-bell 'zo ez eus panelloù divyezhek e Kawan

Ya d'ar brezhonegAozañ

D’ar 27 a viz Mae 2006 eo bet votet ar garta Ya d'ar brezhoneg gant kuzul-kêr ar gumun ha roet d'ar gumun war un dro al label Ya d'ar brezhoneg live 2.

DeskadurezhAozañ

Klasoù divyezhek zo eno abaoe 1987.
E distro-skol 2022 e oa 91 skoliad enskrivet er c'hlasoù divyezhek (48,9 % eus skolidi ar gumun evit a sell ouzh ar c'hentañ derez)^[5]

Emdroadur ar boblañs abaoe 1962Aozañ

Niver a annezidi

MelestradurezhAozañ

An amzer a-vremañAozañ

Pierre-Yvon Tremael

Pêr ar Floc'h a voe dilennet maer e 1801. War-lerc'h e vezas heuliet gant Gwilhom Tremel, Gwilhom Razavet, F. Loeiz Droumaget, Yves-Marie Unwaz, Loeiz ar C'hwerv, Jozef Klec'h, Jozef ar Rolant, Jozef Helkin, Ujen an Hegarad, Fañch-Mari Perrot, Pierre-Yvon Tremael ha Pierre-Yves Nikol.

TudAozañ

Deuet eo Kawan da vezañ ur seurt "kêr-benn" evit sevenadur ar vro, ha deuet ez eus ur bern sonerien hag arzourien brudet e metoù sonerezh Breizh da vevañ da Gawan. En o zouez emañ: Gweltaz Moal, Hugues Besco, Louis-Jacques Suignard, Ifig Troadeg...

Ardamezeg ar familhoùAozañ

	Le Borgne Aotrounez la Bouëxière / Ar Veuzit	En argant e gab dentek en gul
	Michel ^[6] Aotrou Kerdaniel	En argant e benn Morian en sabel, talwedek en argant

Darempredoù etrebroadelAozañ

GevelliñAozañ

Gevellet eo Kawan gant ur gêr eus Kontelezh An Cabhán (Cavan e saozneg) en Iwerzhon.

Bro	Kêr	Abaoe
Iwerzhon	Béal Tairbirt	1989

Liammoù diavaezAozañ

Muioc'h a restroù diwar-benn