Kraozon

kumun Penn-ar-Bed

Kraozon (distaget Kraon er vro: ['krãõn]) a zo ur gumun eus Breizh e Kerne ha pennlec'h kanton Kraozon. Ar gumun bennañ eus Gourenez Kraozon a zo anezhi.

Kraozon
Porzh Morgad.
Porzh Morgad.
Ardamezioù
Anv gallek (ofisiel) Crozon
Bro istorel Kernev Kernev
Melestradurezh
Departamant Penn-ar-Bed
Arondisamant Kastellin
Kanton Kraozon (Pennlec'h)
Kod kumun 29042
Kod post 29160
Maer
Amzer gefridi
Daniel Moysan
2008-2020
Etrekumuniezh Kumuniezh kumunioù Gourenez Kraozon-Arvor ar Stêr-Aon
Bro velestradurel Bro Brest
Lec'hienn web Ti-kêr
Poblañsouriezh
Poblañs 7 360 ann. (2020)[1]
Stankter 92 ann./km²
Douaroniezh
Daveennoù
lec'hiañ
48° 14′ 45″ Norzh
4° 29′ 15″ Kornôg
/ 48.245834, -4.4875
Uhelderioù kreiz-kêr : 85 m
bihanañ 0 m — brasañ 102 m
Gorread 80,37 km²
Lec'hiañ ar gêr
Kraozon

Douaroniezh Aozañ

Kelc'hiet eo gant ar mor: en hanternoz dezhi emañ lenn-vor Brest, er c'hreisteiz Bae Douarnenez hag er c'huzh-heol ar Meurvor Atlantel. Anavezet mat eo ivez ar c'hourenez abalamour d'he geologiezh dibar. Gallout a reer kavout eno roudoù eus darvoudoù a-bouez e buhez an douar a ro tu da gompren penaos ez a fiñvadennoù ar douar en-dro. Kavet e vez e Kraozon ur pleg antiklinal mil anavezet (pleg an douar e stumm un A).

Anv Aozañ

Bernard Tanguy : "Plueu Crauton, Crauthon, XIvet; Crauzon, 1173; Craozon, 1192-1202; Craothon, c. 1214; Crauzon, 1263, c. 1330, 1535;

Ardamezioù Aozañ

En aour e leon kudennek en sabel; e vevenn en gul, e deir mailhenn en aour

  • Sturienn: Etre daou vor
  • Diviz-kêr: 17 a viz Kerzu 1977
  • Kroaz-vrezel 1939-1945 a vez lakaet da ginkladur diavaez

Istor Aozañ

Dispac'h Gall Aozañ

Dekred eus ar 26 a viz Du 1790 war al le ret: e penn-kentañ 1791 e voe nac'het al le ouzh ar Roue, ar vro hag al lezennoù gant ar person, Doixant e anv, Ha Meillard, kure[2].

XIXvet kantved Aozañ

Krouet e voe kumun Lañveog e 1872 diwar ul lodenn eus kumun Kraozon[3].

XXvet kantved Aozañ

Brezel-bed kentañ Aozañ
  • 340 gwaz eus ar gumun, d.le. 4,09% eus ar boblañs e 1911, a gollas o buhez abalamour d'ar brezel[4].
  • Ur c'hamp-bac'h a voe digoret en Enez-Hir er gumun e 1914 evit derc'hel ennañ 400 sujed alaman ha 250 sujed aostrian bet tapet e miz Gwengolo p'edont o veajiñ e bourzh ar mordreizher Nieuw Amsterdam diwar ar raktres bet graet gant ar gouarnamant gall e 1913[5].

Eil Brezel-bed Aozañ

D'an 9 a viz Genver 1942 e kouezhas ur c'harr-nij Manchester I marilhet L7322 ha kodet EM-Q eus ar 207th Squadron eus Royal Air Force|aerlu ar Rouantelezh-Unanet) en Enez-Hir; tri nijour a voe lazhet, beziet int e bered ar gumun; d'ar 1 a viz C'hwevrer 1942 e kouezhas un nijerez Manchester I marilhet L7472 ha kodet QR-? eus ar 61st Squadron eus ar Royal Air Force e Morgad; daou nijour a varvas, n'int ket bet kavet; ar c'hwec'h nijour all a voe tapet d'an Alamaned; d'ar 16 a viz C'hwevrer 1943 e kouezhas ur c'harr-nij B-17F-25-BO (anvet "Spook", marilhet 41-24541 ha kodet VK-B) eus aerlu ar Stadoù-Unanet er mor e-tal Gourenez Kraozon; diwar an dek milour eus e baread e voe tapet tri gant an Alamaned, ne voe ket adkavet ar re all[6]; d'an 18 a viz Even 1944 e kouezhas ur c'harr-nij Blenheim marilhet LJ878 eus ar Royal Air Force e Kraozon, lazhet e voe e dri nijour; d'ar 14 a viz Eost 1944 e kouezhas un nijerez Lancaster I marilhet PD222 ha kodet KM-U eus ar 44th Squadron eus ar Royal Air Force er mor e Kraozon; pemp nijour a varvas, tri anezhe a voe douaret e bered Kraozon ha daou all e Saint-Charles de Percy War Cemetery (Bro-C'hall), unan all a zeuas a-benn da achap hag ar seizhvet hini a voe adkavet gant ar Re Gevredet[7].

Monumantoù ha traoù heverk Aozañ

Monumant ar re varv, luc’hskeudennoù ha kartenn-bost[8],[9].

Bezioù ar C'hommonwealth e bered ar gumun Aozañ

Bro Niver a soudarded
  Aostralia 3 (aerlu)
  Kanada 2 (aerlu)
  Rouantelezh-Unanet 4 (aerlu)
Dianv 1
Hollad 10

Karrnijourion e oant holl. Mervel a rejont e-pad an Eil Brezel Bed[10].

Emdroadur ar boblañs abaoe 1962 Aozañ

Niver a annezidi

Melestradurezh Aozañ

Brezhoneg Aozañ

Ar Brezoneg er Skol Aozañ

1934-1936: ar c'huzul-kêr a savas a-du gant ar mennad skignet gant al luskad Ar Brezoneg er Skol (ABES) evit kelennadurezh ar brezhoneg er skol[11].

Ya d'ar brezhoneg Aozañ

  • D'an 29 a viz Mae 2009 e oa bet votet ar garta Ya d'ar brezhoneg gant Kuzul-kêr ar gumun.
  • D'ar 26 a viz Meurz 2013 e oa bet roet d'ar gumun al label Ya d'ar brezhoneg live 1.

Deskadurezh Aozañ

  • Ur skol divyezhek a zo eno abaoe 1989.
  • E distro-skol 2022 e oa 43 skoliad enskrivet er skol Diwan (6,4 % eus skolidi ar gumun evit a sell ouzh ar c'hentañ derez)[12].

Tud Aozañ

Tud bet ganet eno Aozañ

Tud bet marvet eno Aozañ

Ardamezeg ar familhoù Aozañ

  Autret,

Aotrounez Landeadeg

En aour e femp pempenn kommek en glazur
  Bohier,

Aotrounez Treberon

En aour e leon en glazur
  Jacob

Aotrounez la Basse-Ville, Kerigou, la Ville-Neuve

En gul, e gebrenn en argant, heuliet gant teir c'hregilhenn ivez en argant

Gevelliñ Aozañ

bro kêr abaoe
  Iwerzhon Sligeach 1980
  Savoia Pralognan-la-Vanoise

Gwelet ivez Aozañ

Luc'hskeudennoù Aozañ

Liammoù diavaez Aozañ


 
Commons
Muioc'h a restroù diwar-benn

a vo kavet e Wikimedia Commons.

Levrlennadur Aozañ

  • Pol Potier de Courcy : Nobiliaire et armorial de Bretagne. Adembannadur Editions des Régionalismes. Cressé. 2011/2014
  • Bernard Tanguy : Dictionnaire des noms de communes, trèves et paroisses du Finistère. Chasse-Marée. ArMen. 1990

Daveoù ha notennoù Aozañ

  1. Roadennoù ofisiel e lec'hienn an EBSSA
  2. Kristof Jezegoù, Hor Bro e-pad ar Revolusion, Ti-moullañ Ar Bobl, Karaez, 1915, pajenn 44.
  3. Kuzul departamant Penn-ar-Bed - Gallica
  4. Memorial Genweb
  5. Jean-Claude Farcy, Les camps de concentration français de la première guerre mondiale (1914-1920), Pariz, Anthropos Economica, 1995
  6. Pertes USAAF Finistère
  7. Pertes RAF Finistère
  8. Memorial Genweb
  9. Memorial Genweb
  10. Commonwealth War Graves Commission
  11. Marsel Guieysse, La langue bretonne : ce qu'elle fut, ce qu'elle est, ce qui se fait pour elle et contre elle, pajenn 264, Kemper, Nouvelles Éditions Bretonnes, 1936
  12. Distro-skol ar c’helenn divyezhek