Wikipedia

Groe

kumun ar Mor-Bihan
(Adkaset eus Enez Groe)

Groe zo ur gumun eus kanton an Oriant-2, en Enez-Groe, e departamant ar Mor-Bihan e Breizh.

Groe
Porzh Tudi.
Porzh Tudi.
Ardamezioù
Anv gallek (ofisiel) Groix
Bro istorel Bro-Gwened Bro-Gwened
Melestradurezh
Departamant Mor-Bihan
Arondisamant an Oriant
Kanton an Oriant-2
Kod kumun 56069
Kod post 56590
Maer
Amzer gefridi 		Dominique Yvon
2014-2026
Etrekumuniezh An Oriant tolpad-kêrioù
Bro velestradurel Bro an Oriant
Lec'hienn web http://www.groix.fr
Poblañsouriezh
Poblañs 2 256 ann. (2020)[1]
Stankter 152 ann./km²
Douaroniezh
Daveennoù
lec'hiañ 		47° 38′ Norzh
3° 28′ Kornôg / 47.63, -3.47
Uhelderioù kreiz-kêr : 47 m
bihanañ 0 m — brasañ 48 m
Gorread 14,82 km²
Lec'hiañ ar gêr
Groe
kemmañ Lennit teuliadur ar patrom

Douaroniezh kemmañ

14 km² eo gorread Enez Groe. An enezenn vrasañ eus Breizh eo goude ar Gerveur.

8 km hirder ha 3 km ledander dezhi.

Emañ penn gwalarn ha penn gevred an enezenn e mirva naturel François Le Bail.

Ardamezioù kemmañ

 
« Rannet :

- ouzh 1 : en argant, e bemp brizhenn erminig en sabel lammellet;

- ouzh 2 : en glazur e vag pesketañ e argant ev c'houelioù en gul, heuliet ouzh kleiz gant un devenn geotet leinet gant un tour-tan en argant e gouloù en e gul;

E bevenn en argant. Un eor en sabel balirant war al lodennadur hag war ar vevenn, ar rilhenn skoret ouzh dehou gant ur bleizmor en argant hag ouzh kleiz gant ur morvleiz ivez en argant. »

Aozer : M. Stephan
Kuzul ar Gumun : 1957

Istor kemmañ

Henamzer kemmañ

  • Abaoe ar Ragistor, 10 000 bloaz a-raok J.-K., eo poblet Enez-Groe. Savet eo bet ar meurvein gant tud ar mare neolitik. E-kerzh an Henamzer eo deuet ar Wenediz kozh (Veneti) hag ar Romaned.

Sent kemmañ

IXvet kantved ha Xvet kantved kemmañ

  • Vikinged a zo bet e Groe ivez e-pad ur pennad amzer. Kavet e voe ur bez viking e 1906 en enezenn.

Dispac'h Gall kemmañ

XXvet kantved kemmañ

Brezel-bed kentañ kemmañ

  • Ur c'hamp-bac'h a voe digoret er gumun e 1914 evit derc'hel enbroidi eus ar stadoù o stourm ouzh Bro-C'hall ennañ[5],[6],[7].
  • Mervel a reas 174 gwaz eus Groe abalamour d'ar brezel, 48 anezhe war vor, hervez monumant ar re varv, da lâret eo 2,99 % ag ar boblañs hervez an niveradeg bet graet e 1911[8].

Etre an daou vrezel-bed kemmañ

Eil Brezel-bed kemmañ

  •  
    Soudarded alaman e Porzh-Tudi.
Nijerezioù ar Re Gevredet aet d'ar strad kemmañ
Traoù all kemmañ
  • E miz Du 1942 e voe bac'het 293 den en ur c'hamp savet nepell ouzh ar vered gant an Aozadur Todt, rediet e vezent da labourat evit sevel Moger ar Meurvor Atlantel; gwallgaset e vezent gant ar warded, 46 anezhe a varvas edan daou viz, en o mesk daou Bolonad yuzev, bet drouklazhet d'an 13 a viz Kerzu 1942[13],[14],[15].
  • E Sankenn an Oriant edo Groe[16].
  • Dieubet e voe Groe d'an 10 a viz Mae 1945 goude emzaskoridigezh an Alamaned, prizoniet e voe 11 ofisour ha 559 is-ofisour ha milour ordin[17].
 
Anv P. Baron eus Groe ouzh monumant ar re fuzuilhet e Porzh-Loeiz
  • D'an 23 a viz Mae 1945 e voe kavet korf marv un den eus ar gumun e-tal gwikadell Porzh-Loeiz. Er Rezistañs e oa; fuzuilhet e oa bet gant al lu alaman[18].
  • Mervel a reas 50 den eus ar gumun abalamour d'ar brezel[19].

Brezelioù didrevadennañ kemmañ

Brezel Aljeria kemmañ
  • Mervel a reas pevar milour eus ar gumun[19].

Monumantoù ha traoù heverk kemmañ

  •  
    Peulvan e Mez er Groez.
  •  
    Ar bez viking adkrouet er mirdi.
  •  
    Porzh Tudi, porzh pennañ an enez.
  •  
    Porzh Tudi e-pad an Eil brezel-bed gant soudarded alaman.
  •  
    Porzh Tudi.
  •  
    Bigi e Porzh Tudi.
  •  
    Poull-kannañ.
  •  
    Tour-tan Beg ar C'hizhier.
  •  
    Traezheg.
  •  
    Tour-tan Penn-Maen.
  •  
    Penn Maen.
  •  
    Traezheg.
  •  
    Lokmaria.
  •  
    Gwel eus Groe.
  •  
    Monumant ar re varv.
  • Mein-veur niverus : lec'hioù (pe zaolioù-maen) anvet "Men Cam", "Men Yann" ha "Vagouar-Huen". Peulvini Kêrlard ha Kêrglavezig. Bezioù kozh.
  • Ur bez viking (IXvet-Xvet kantved), bet kavet e 1906, ennañ ur Viking a renk uhel.
  • Arouezva Beg-Melen.
  • Tour-tan Penn Maen.
  • Tiez pesketaerien er penngêrioù. Feunteunioù ha poulloù-kannañ.
  • Iliz katolik Sant-Tudi XIvet kantved. Chapelioù XVIIIvet kantved ha XIXvet kantved: an Dreinded (er vourc'h), Itron Varia Kalmean, Sant-Leonard (e Kelwid), Itron Varia Plasmanek (e Lokmaria).
  • Ekomirdi Groe: istor, bleuñvoù, loened, douarouriezh, maenoniezh.
  • Mirva naturel ha douarouriel. Toull-an-Ifern. Toull-ar-Gurun. Groc'h-ar-Meot.
  • Tour-tan Penn-Maen.
  • Monumant ar re varv e-tal an iliz katolik, luc’hskeudenn[20]. Dioueliet e voe d’ar 5 a viz Even 1922[21].
  • Plakenn ar re varv (1914-1918) en iliz katolik, luc’hskeudenn[22].
  • Monumant nijourion ar C'hommonwealth bet lazhet e miz Eost 1943[23].

Poblañs kemmañ

Emdroadur ar boblañs abaoe 1793 kemmañ


Armerzh Groe e 1893 kemmañ

Rummadoù Bro-C'hall Groe
Niver ar rollidi 93 809 1 650
Niver ar bigi-pesketa 26 325 252
Fard e tonelloù 174 229 5 094
Dastumad (talvoudegezh e Lurioù gall)
Brezhili fresk 4 266 532 24 560
Sardin 12 481 831 56 000
Toun 2 577 434 1 055 000
Ligistri ha grilhed-traezh 3 410 338 185 000
Chevr 1 623 162 2 250
Pesked fresk 35 602 325 -
Bezhin ha temz 5 921 770 4 414

[24]

Brezhoneg kemmañ

  • 1970 Grammaire structurale du Breton de l'ile de Groix, Elmar Ternes
  • En hañv 2018 ha 2022 : devezhioù deskiñ brezhoneg zo bet eno gant UDB.
  • Kentelioù breton a-c'houde 2018.

Tud kemmañ

Tud bet ganet eno kemmañ

Arzourien bet awenet gant Groe kemmañ

Sportoù kemmañ

  • Kampionad pouleñvat[28].

Liammoù diavaez kemmañ

Livadennoù gant Henry Moret kemmañ

  •  
    Henry Moret : Groe (1891)
  •  
    Henry Moret : Aod Enez Groe
  •  
    Henry Moret : Enez Groe e-dan an erc'h (1892)

Dave ha notennoù kemmañ

  1. ↑ Roadennoù ofisiel e lec'hienn an EBSSA
  2. ↑ (fr)Henri Guiriec, La Région de l'Ellé - bas et haut Ellé (pajenn 24), e ti an aozer, 1939
  3. ↑ 3,0 ha3,1 (fr)Robert Bouvier, Bernard Le Montagner, Alain Revoy ha Dominique Reynaud, Histoire de la Poste dans le Morbihan, Embannadurioù Liv'Editions, Ar Faoued, 2006, pajenn 113
  4. ↑ 4,0 ha4,1 (fr)Cassini - EHESS - Groe - Fichenn ar gumun
  5. ↑ diwar ar raktres bet graet gant ar gouarnamant gall e 1913, (fr)Jean-Claude Farcy, Les camps de concentration français de la première guerre mondiale (1914-1920), Pariz, Anthropos Economica, 1995
  6. ↑ kalz anezhe a oa fichennaouet er c'harnedoù "A" (dilezet e oa bet hemañ e 1909), pe "B"
  7. ↑ 1914 - 1918 - Des champs aux tranchées, Liv'Editions, ar Faoued, 1998, pajenn 135
  8. ↑ 8,0 8,1 ha8,2 (fr)Histoire de l'île de Groix
  9. ↑ (fr)Lucien Gourong
  10. ↑ (fr)Archives départementales du Morbihan, Le Morbihan en guerre 1939-1945, 2009, pajenn 18
  11. ↑ 11,0 11,1 ha11,2 (fr)Pertes RAF Morbihan
  12. ↑ (fr)Pertes USAAF
  13. ↑ (fr)Meur a aozer, "A la découverte des fortifications de l'île de Groix", Embannadurioù Histoire et fortifications, miz Gouere 2011
  14. ↑ (fr)Shoah en Bretagne
  15. ↑ (fr)La Guerre 39-45 1ère partie : 39-43 Lucien Gourong
  16. ↑ (fr)Roger Leroux, Le Morbihan en guerre 1939-1945, Imprimerie de la Manutention, Mayenne, 1991, pajenn 587
  17. ↑ (fr)Roger Leroux, Le Morbihan en guerre 1939-1945, Imprimerie de la Manutention, Mayenne, 1991, pajenn 622
  18. ↑ (fr)René Le Guénic, Morbihan - Mémorial de la Résistance, 1998, pajennoù 315-316
  19. ↑ 19,0 ha19,1 (fr)Memorialgenweb - Monumant ar re varv
  20. ↑ (fr)Memorial Genweb
  21. ↑ (fr)Université de Lille
  22. ↑ (fr)Memorial Genweb
  23. ↑ (fr)Memorial Genweb
  24. ↑ (fr)La Croix de l'Ile de Groix, 2 a viz Eost 1896
  25. ↑ (fr)Annik Le Guen, Le Morbihan sous le Gouvernement de Vichy, Miz Kerzu 1993
  26. ↑ (fr)Le Télégramme
  27. ↑ (fr)Film diwar e benn
  28. ↑ (fr)Le Télégramme
  Porched Breizh – Adkavit pennadoù ha rummadoù Wikipedia a denn da Vreizh.
Adtapet diwar « https://br.wikipedia.org/w/index.php?title=Groe&oldid=2092664 »