Rosko

Rosko (distaget [rosˈkoː]) a zo ur gumun eus Bro-Leon, e departamant Penn-ar-Bed e Breizh.

Rosko

Porzh ha kreiz-kêr Rosko gwelet eus Chapel Santez Barba.

Anv gallek (ofisiel)

Roscoff

Melestradurezh

29239

29680

Maer
Amzer gefridi

Joseph Seité
2001-2020

Poblañsouriezh

3 318 ann. (2022)^[1]

Stankter

536 ann./km²

Douaroniezh

Daveennoù
lec'hiañ

48° 43′ 34″ Norzh
3° 59′ 07″ Kornôg / 48.726199, -3.985325

Uhelderioù

bihanañ 0 m — brasañ 58 m

Gorread

6,19 km²

Rosko

Douaroniezh

Emañ Rosko war aod Bae Montroulez war al ledenez a zo e harz er C'hornôg hag e-tal Mor Breizh. E-tal Rosko emañ Enez Vaz. Roc'hellek eo ar mor en Norzh, met digor eo d'ar Reter ha staliet ez eus bet ur porzh nevez e Bloskon.
Reier dirak Rosko : Karreg ar Gwin, Roc'h Zu, Karreg Morvan ...

Istor

A-raok an Dispac'h gall e oa Rosko un drev e parrez Minic'hi-Leon (Kastell-Paol). E 1790 e voe rannet ar barrez kozh d'ober div gumun, Kastell-Paol ha Rosko. Distaget e voe Santeg diouzh kumun Rosko d'ar 4 a viz Eost 1920 da vont d'ober ur gumun anezhi hec'h-unan.

XIV^vet kantved

Distrujet e voe ar porzh e 1375 gant ar c'hont Arundel. Adsavet e voe e-kichen Kroaz-Vaz e-lec'h m'emañ hiziv.

XVI^vet kantved

Eus 1522 betek 1545-1550, savidigezh an iliz katolik.
E 1548, Mary Stuart, rouanez Bro-Skos (d'an oad a zaouzek vloaz), a zouaras e Rosko evit mont da zimeziñ gant an Daofin Frañsez II.

Dispac'h Gall

E 1790 e teuas Rosko da vezañ ur gumun dizalc'h diouzh Kastell-Paol.
Dekred eus ar 26 a viz Du 1790 war al le ret: e penn-kentañ 1791 e voe nac'het al le ouzh ar Roue, ar vro hag al lezennoù gant Boutin, kure^[2].

XX^vet kantved

Brezel-bed kentañ

Mervel a reas 157 gwaz eus ar gumun abalamour d'ar brezel, eleze 2,92% ag ar boblañs hervez an niveradeg bet graet e 1911^[3].

Eil brezel-bed

Mervel a reas 42 zen ag ar gumun abalamour d'ar brezel^[4] hag ur soudard d'ar 6 a viz C'hwevrer 1946 el lu gall a oa o terc'hel Alamagn^[5].

Brezelioù didrevadennañ

Brezel Indez-Sina

Mervel a reas eizh milour eus ar gumun^[6].

Brezel Aljeria

Mervel a reas daou vilour eus ar gumun^[7].

Brezhoneg

Ar Brezoneg er Skol

1934-1936: ar c'huzul-kêr a savas a-du gant ar mennad skignet gant al luskad Ar Brezoneg er Skol (ABES) evit kelennadurezh ar brezhoneg er skol^[8].

Ya d'ar brezhoneg

D'ar 4 a viz Du 2008 e oa bet votet ar garta Ya d'ar brezhoneg gant kuzul-kêr ar gumun.

Deskadurezh

Klasoù divyezhek a zo eno abaoe 2002.
E distro-skol 2024 e oa 30 skoliad enskrivet er c'hlasoù divyezhek (17,7 % eus skolidi ar gumun evit a sell ouzh ar c'hentañ derez)^[9].

Monumantoù ha traoù heverk

Aod Rosko gwelet eus Enez-Vaz.
Chapel Santez Barba.
Ognon Rosko.
Chaoser da vont da Enez-Vaz.
Iliz Itron-Varia Kroaz Vaz.
Tour iliz Itron-Varia Kroaz Vaz.
An tour-tan.

Iliz katolik Intron-Varia Kroaz Vaz savet etre 1522 betek 1545-1550 (gotek hag Azginivelezh).
Ti "Mary Stuart" ha tiez eus ar XVI^vet-XVII^vet.
Listri-pesked (pe akwariom) hag arnodva bevoniel ha moroniel.
Leandi ar Gapusined (e-lec'h ma c'helled gwelet ur wezenn-fiez kozh-kozh, 1621, bet diskaret, siwazh).
Mirdi ar Brezel 1939-1945.

Bez-brezel ar C'hommonwealth e bered ar gumun


Bro	Niver a soudarded
Zeland-Nevez	1 aerlu
Hollad	1

Karrnijour e oa en aerlu Zeland-Nevez (Royal New Zealand Air Force). E anv a oa Frank William McDowell Stout. Marvet eo d'an 18 a viz Even 1944, e-pad an Eil brezel bed^[10].

Emdroadur ar boblañs abaoe 1962

Niver a annezidi

Melestradurezh

Tud

ar Joniged.

Tud ganet eno

1647 : Gwilherm Rousel, geriadurour.
1729 : Paskal Kerenveier, skrivagner.

Tud marvet eno

1750 : Gregor Rostrenenn, geriadurour.

Roudoù el lennegezh

Tristan Corbière, ar barzh gallek, en deus bevet e Rosko ha savet en deus ur varzhoneg diwar-benn paotred Rosko.
"Paotred Rosko", ur ganaouenn brudet-kenañ ("Rosko, sko mibin, sko kalet, sko ato").
E Rosko e savas Alexandre Dumas e oberenn diwezhañ, Geriadur meur ar gegin (embannet e 1873).

Gevelliñ

Bro	Kêr	Abaoe
Bro-Saoz	Great Torrington (Devon)	1975
Bro-C'hall	Auxerre	1978
Savoia	Praz-sur-Arly	2010

Sport

Tro Bro-C'hall war varc'h-houarn

14 a viz Gouere 1998 : 3^e tennad-hent Tro Bro-C'hall etre Rosko hag an Oriant; trec'h eo Jens Heppner (Alamagn).

Liammoù diavaez

Commons

Muioc'h a restroù diwar-benn

Rosko

a vo kavet e Wikimedia Commons.

Notennoù ha daveoù

↑ Roadennoù ofisiel e lec'hienn an EBSSA
↑ Kristof Jezegoù, Hor Bro e-pad ar Revolusion, Ti-moullañ Ar Bobl, Karaez, 1915, pajenn 47
↑ Memorial Genweb
↑ Memorial Genweb
↑ Fichenn hiniennel - Memorial Genweb
↑ Memorial Genweb
↑ Memorial Genweb
↑ Marsel Guieysse, La langue bretonne : ce qu'elle fut, ce qu'elle est, ce qui se fait pour elle et contre elle, pajenn 265, Kemper, Nouvelles Éditions Bretonnes, 1936
↑ Ofis ar Brezhoneg
↑ Cemeteries of the Second World War, 1939-1945

[1] Roadennoù ofisiel e lec'hienn an EBSSA

[2] Kristof Jezegoù, Hor Bro e-pad ar Revolusion, Ti-moullañ Ar Bobl, Karaez, 1915, pajenn 47

[3] Memorial Genweb

[4] Memorial Genweb

[5] Fichenn hiniennel - Memorial Genweb

[6] Memorial Genweb

[7] Memorial Genweb

[8] Marsel Guieysse, La langue bretonne : ce qu'elle fut, ce qu'elle est, ce qui se fait pour elle et contre elle, pajenn 265, Kemper, Nouvelles Éditions Bretonnes, 1936

[9] Ofis ar Brezhoneg

[10] Cemeteries of the Second World War, 1939-1945

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]