Urzh ar vreudeur prezegerien

(Adkaset eus Urzh an Dominikaned)
Krogit e-barzh !
Un danvez pennad eo ar pennad-mañ ha labour zo d'ober c'hoazh a-raok e beurechuiñ.
Gallout a rit skoazellañ Wikipedia dre glokaat anezhañ

An dominikaned pe Urzh ar vreudeur prezegerien[1] a zo un urzh relijiel bet krouet e 1216 gant Domingo de Guzmán (bet ganet war-dro 1170 e Caleruega, rannvro Burgos hag aet da Anaon e Bologna e 1221).

Urzh ar vreudeur prezegerien
mendicant order, first order, aozadur
Rann eusDominican Family Kemmañ
Deiziad krouiñ1216, 1215 Kemmañ
Anv berrO.P. Kemmañ
Den heverkGirolamo Savonarola, Michelangelo Buonarroti Kemmañ
RelijionIliz katolik roman Kemmañ
DiazezerDomingo de Guzmán Kemmañ
Den e penn an aozadurMaster of the Order of Preachers Kemmañ
Testenn ar ger-sturLaudare, benedicere, praedicare. Kemmañ
StadItalia Kemmañ
IsaozadurNuns of the Order of Preachers Kemmañ
Sez sokialBasilica of Saint Sabina Kemmañ
Danvez pennañlifestance organisation Kemmañ
Lec'hienn ofisielhttp://op.org/, https://www.osservatoredomenicano.it/, https://www.dominicos.org/ Kemmañ
Ardamezioùcoat of arms of the Dominican Order (I) Kemmañ
IstorQ5396936 Kemmañ
Sant Dominig (1170–1221), poltred gant El Greco, war-dro 1600.

Dominikan eo an anv a vez roet d'un ezel eus Urzh ar vreudeur prezegerien. Da-heul anv un ezel eus an urzh e kaver peurliesañ al lizherennoù o.p. evit "ordinis praedicatorum" e latin, da lavarout eo "eus urzh ar brezegerien". An dominikaned a reer peurvuiañ eus an urzh-se. Leanezed a zo ivez en urzh, anvet e vezont Dominikanezed peurliesañ.

Istor berr

kemmañ

Kaset e oa bet Domingo de Guzmán gant ar pab Inosant III da brezeg en Okitania adalek 1205 evit lakaat ar Gatared da zistreiñ war-du ar Gatolikiezh. Brud ha doujañs en doa gounezet abalamour d'e zoare da vevañ.

E 1206 e krouas un ti leanezed e Prouille e-kichen Fanjeaux (en departamant an Aude bremañ).

E 1214 e voe roet dezhañ un ti evit bodañ ar re a yae da brezeg gantañ. Dedennet e voe Foulques, eskob Tolosa, a yeas gantañ da Roma evit goulenn digant ar pab Inosant III asantiñ da grouidigezh un urzh nevez. Chom a reas ar pab en entremar, met asantet e voe gant Honorius III e 1216.

Heuilhañ a reas an urzh reolenn Sant Eosten betek ma kemeras e 1220 e reolennoù dezhañ : un urzh kester, o lakaat ar pouez war stummadur e izili (teologiezh, gwir...), ar galv da brezeg hag ur speredelezh arvestel, gant un aozadur demokratel.

Gouestlet eo bet an dominikaned d'ar stourm ouzh an Disivoud protestant. Fiziet e voe an Inkizision enno e 1233. Kreskiñ a reas an urzh. Ul levezon bras en deus bet en Europa a-bezh evel kuzulierien ar pennoù-bras er Grennamzer hag e-kerzh an Azginivelezh. O levezon deologel a zo bet bras ivez. Staliet e oant er c'hêrioù dreist-holl. O galv da vont davet an dud a lakae anezho da gejañ gant skourroù preder un tamm war vevenn ar gristeniezh pe en diavaez zoken. Kudennoù diabarzh a savas diwar-benn ar reolennoù pa ne chomas ket an urzh unan kester hep tizhout an disrann.

Koll a rejont levezon adalek an XVIvet kantved. Pellaet e oant diouzh prederiadennoù ar mare ha kemeret eo bet o flas gant ar Jezuisted en ur stumm.

Skarzhet in bet eus Frañs e 1792 hag eus un toullad broioù bet aloubet gant Frañs goude.

En XIXvet kantved e teuas an nevesadur dre taliadur an urzh e Stadoù-Unanet Amerika e 1804. Distro da Frañs e 1843 a-drugarez da Henri-Dominique Lacordaire. Berzh a reas Skol Biblek Jeruzalem krouet er ger-se e 1890. Anv an École pratique d'études bibliques roet gant Marie-Joseph Lagrange a intente pouezañ war he zuadur skiantel ha reiñ ul lusk nevez d'an devarnerezh katolik.

E penn kentañ an XXvet int bet skarzhet eus Frañs e 1904 diwar lezenn Émile Combes war ar c'hongregadurioù (unan hepken a veze aotreet e pep departamant), met aotreet e voent da vont en-dro er bloavezhioù 1920.

Kalz dominikaned o deus tapet brud ha levezzon en XXvet kantved : Yves Marie Joseph Congar a gemeras ur pezh bras e Sened meur Vatikan II ; Marie-Dominique Chenu, bet kuzulier luskad ar veleien vicherour ; Louis-Joseph Lebret gant Économie et humanisme hag an digorradur d'an trede bed ; Timothy Radcliffe gant e skridoù teologel digor ha leun a fent.

O vezañ ma fell da izili an urzh bezañ tost ouzh prederiadennoù an dud e vez kemmoù ha daeloù bepred.

Hervez levr-bloaz ar Vatikan embannet e 2010 e oa 5923 dominikan e 2008, 4466 anezho beleget.

Aozet eo an urzh e "Proviñsoù" (un 39 bennak er bed gant 602 gouent) gant ur priol dilennet e penn pep hini. Dilennet e vez Mestr an Urzh gant ur Chabistr meur.

Roll mistri an urzh abaoe ar penn kentañ a gaver er pennad "Mestr Urzh an Dominikaned" Bez 'z eus domikinanezed, ha kloastret e vezont, hag un trede urzh evit merc'hed a gelenn gant ur reolenn, hag un urzh evit laiked, paotred ha merc'hed o vevañ "er bed".

Dominikaned ha dominikanezed brudet

kemmañ

Pibien deuet eus urzh an Dominikaned

kemmañ

Liammoù diavaez

kemmañ

Notennoù

kemmañ
  1. Martial Ménard, Dictionnaire français-breton, 2012, p.1068b; Buhez ar Sent, 1912.