Je suis Charlie

Je suis Charlie ([ʒə sɥi ʃaʁ.li]; « Me zo Charlie ») zo ur frazenn savet gant Joachim Roncin, rener arzel Stylist, ur gelaouenn c'hallek evit ar merc'hed, goude klevout keloù eus lazhadeg ar Merc'her 7 a viz Genver 2014 e-ti Charlie Hebdo e Pariz, kêr-benn Bro-C'hall. Buan eo deuet da vezañ ur slogan implijet er manifestadegoù, er c'hazetennoù, er skingomz hag er skinwel gallek.

Skeudenn Je suis Charlie, skignet en linenn hag implijet er manifestadegoù.

Al logo n'eus anezhañ nemet ar gerioù « Je suis Charlie » en gwenn ha louet, war un daolenn zu, hep netra ouzhpenn.

Istor ar grouadenn

Ouzh e urzhiataer e oa Joachim Roncin, 39 bloaz dezhañ, o labourat, pa glevas anv eus an darvoud. Strafuilhet e oa.

C'hoant en doa da lakaat gerioù war an euzh-se met ne ouie ket petra lavarout. Klask a reas « Charlie Hebdo » e-barzh Google Images, ha gwelout a reas skeudennoù ha tresadennoù... ha soñjal a reas e oa skeudennoù a anaveze abaoe e yaouankiz ha fromet e voe oc'h adwelout kement-se. Hag e soñjas: Charlie c’est moi, je suis Charlie. (Me eo Charlie, me zo Charlie). Neuze e savas al logo en ur ober un hantereur. Skignet eo bet gant an oberour Joachim Roncin evel luc'hskeudenn al slogan dre Twitter da 11 e 52 d'ar 7 a viz Genver 2015, prestik goude ar gwalldaol.

Adalek neuze e voe skignet a bep tu, ha ne oa ket dezhañ ken peogwir n'en doa krog ebet ken war e grouadenn. Moulet eo bet ar gerioù war baper ha douget er manifestadegoù zo bet en ur bern broioù er bed, e New York koulz hag e Moskou.

Lavarout a ra en doa soñjet ivez el levr gallek Où est Charlie ? (troet diwar al levr saoznek Where's Wally? ) en deus bet lennet gant e vab, hag er slogan gallek « Nous sommes tous Américains » da goulz gwalldaolioù an 11 a viz Gwengolo 2001.

Skignet

A-benn un toullad munutennoù e voe skignet al lugan dre ar blogoù met dreist-holl dre Facebook ha Twitter, ha zoken dre gazetennoù gallek evel Le Monde ha Libération.

Kenwerzh

Adkemeret eo bet gant stalioù a werzh rochedoù ha chopinoù war ar Genrouedad.

Adstummoù

• « Nous sommes tous Charlie » a zo implijet gant ar Société de journalistes français ha Reporters sans frontières.
• « I am Charlie » zo bet implijet e saozneg.
• Tud zo o deus implijet ar skritelloù brezhonek Charlie on, me zo Charlie, Charlie zo ac'hanon.
• Ar slogan Je ne suis pas Charlie, zo bet implijet gant tud all ivez
  • gant Jean-Marie Le Pen dre ma ne oa ket a-du gant ar gelaouenn, daoust ma embann bout enep ar gwalldaol, ha dre vras gant tud a rebech ouzh ar gelaouenn letaat ar relijionoù
• Al lugan Je suis Charlie Martel a vez implijet gant ar vroadelourien c'hall.
• Gant an islamourien a-du gant ar gwalldaolioù e vez implijet luganioù doare #JeSuisKouachi pe c'hoazh #JeSuisCoulibaly, hervez anv ar sponterien a sevenas an tagadennoù (Lugan war Twitter).

Manifestadegoù

Kalz manifestadegoù republikan zo bet er stad c'hall ha dreist-holl d'an 10 hag 11 a viz Genver 2015, ma voe implijet al lugan « Je suis Charlie ».

E Breizh

• E Naoned, d'ar Sadorn 10 a viz Genver 2015, war-dro 80 000 a dud o vanifestiñ didrouz. Skrivet e oa "Je suis Charlie" war an Tour Breizh, pe Tour Bretagne e kreiz-kêr.
• E Roazhon, d'ar Sul 11 a viz Genver 2015, gant tremen 125 000 a dud, 115 000 a dud hervez kazetennoù Pariz.
• E Brest, Dinarzh, Gwened, Gwengamp, Kemper, Landerne, Lannuon, Redon ha Sant-Brieg.

E Bro-C'hall

Ar re vrasañ:

• Bourdel : 140 000 a dud ;
• Grenoble : 110 000 a dud ;
• Lyon : 330 000 a dud ;
• Montpellier : 100 000 a dud ;
• Pariz : tost da 2 000 000 a dud ;
• Toloza : 150 000 a dud ;

• Manifestadegoù
• 
  E Brest
• 
  E Lyon er place Bellecour
• 
  E Lyon
• 
  E Strasbourg
• 
  E Reims
• 
  E Grenoble
• 
  E Bourdel
• 
  E Toloza

E broioù all

• E Brusel, Istanbul ha Montréal

Skeudennoù

• 
  Manifestadeg e Brusel, d'ar 7 a viz Genver 2015, en koun al lazhadeg e ti Charlie Hebdo.
• 
  Je suis Charlie. Strasbourg, d'ar 7 a viz Genver 2015.
• 
  Je suis Charlie. Montréal, d'ar 7 a viz Genver 2015.
• 
  Je suis Charlie, skritell gant anvioù an 12 den lazhet.
• 
  Manifestadeg en Istanbul d'an 8 a viz Genver 2015.
• 
  Manifestadeg e Reims d'an 8 a viz Genver 2015.
• 
  E Brusel, d'ar 7 a viz Genver 2015 en enor d'an dud lazhet.
• 
  En Avignon.
• 
  En Kopenhagen.

Ster

Je suis Charlie a dalvez « A-unan on gant an dud lazhet e ti Charlie Hebdo », evel ma voe lavaret « Ce soir, nous sommes tous Américains » (« Fenoz omp holl Amerikaned ») gant ar bolitikourez Nicole Bacharan d'an 11 a viz Gwengolo 2001, goude gwalldaolioù an Twin Towers e New York, ha brudet gant ar c'hazetenner gall Jean-Marie Colombani en e bennad-stur e-barzh Le Monde an 11 a viz Gwengolo 2001. E gwirionez e tenn ivez d'ar bomm Ich bin ein Berliner (« Berlinad on ») distaget gant John Fitzgerald Kennedy e Berlin, d'ar 26 a viz Mezheven 1963, da geñver blokus Berlin.

Tud enep

Tud zo ne fello ket dezho mont a-du gant tud en marv pa ne oant ket a-du ganto en o bev, petra bennak ma savont a-enep ar gwalldaolioù. Tud all ne fell ket dezho kemer perzh en unaniezh vroadel, dre abegoù liesseurt .

Nathalie Saint-Criq, kazetennerez e F2, he deus galvet ar skinarvesterien da zisklêriañ an dud a lavare ne oant ket Charlie.

Arc'hant

Klasket ez eus gwerzhañ dafar gant an anv Je suis Charlie evel gant ar stal 3 Suisses war Facebook.

Kanaouennoù

Meur a ganaouenn c'hallek anvet Je suis Charlie zo bet savet e miz Genver 2015 :

• d'an 8, gant Jeanne Cherhal ha Les Françoises, Je m'appelle Charlie.
• d'an 9, gant Grand Corps Malade.
• d'an 10, gant Tryo, ur ganaouenn anvet Charlie, ma kanont ar gerioù « Je suis Charlie ».

Poelladoù

Stumm 6.7.4 ar Poellad frank NotePad++ zo bet anvet Je suis Charlie Edition, gant ur gemennadenn a-zivout ar frankiz eztaoliñ :

Freedom of expression is like the air we breathe, we don't feel it, until people take it away from us.

For this reason, Je suis Charlie, not because I endorse everything they published, but because I cherish the right to speak out freely without risk even when it offends others. And no, you cannot just take someone's life for whatever he/she expressed.

Hence this "Je suis Charlie" edition.

« Evel an aer a analomp eo ar frankiz eztaoliñ, n'er santomp ket, betek ma teu tud d'e dennañ diganimp.

Evit an abeg-se, Je suis Charlie, neket abalamour ma savan a-du gant kement tra a embannont, hogen abalamour ma karan ar gwir da gomz fraezh ha frank hep bezañ en arvar zoken pa vez feuket lod tud all.

Alese an embannadur Je suis Charlie-mañ. »

Liammoù diavaez

• Lec'hienn Paris Match. Skeudenn eus manifestadeg Brest, gant luganioù brezhonek
• eilad en archive.org, e meur a yezh, diwar lec’hienn Charlie Hebdo. N'eus ger ebet e brezhoneg.
• #JeSuisCharlie: Cartoonists Raise Their Pencils in Solidarity With Charlie Hebdo
• Kenskoazell e Praha (Repuiblik Tchek Czech)
• Je Suis Charlie: Vigils held around the world after Paris terror attack, in pics Daily Telegraph, 8 a viz Genver 2015.
• Pajenn Twitter eus embann kentañ ar skeudenn hag al lugan eilad en archive.org.