Wikipedia

Vladimir Poutin

O treiñ ar pennad-mañ emeur
→ Evit gouzout hiroc'h sellit ouzh ar bajenn gaozeal ; evit kenderc'hel da dreiñ klikit war kemmañ ha kendalc'hit da lakaat e brezhoneg al lodennoù chomet en ur yezh all.

Vladimir Vladimirovitch Poutin (Влади́мир Влади́мирович Пу́тин e rusianeg) a zo un den a stad rusian bet ganet d'ar 7 a viz Here 1952 e Leningrad (Sant-Peterbourg bremañ). Prezidant Kevread Rusia e voe etre 2000 ha 2008, a-raok dont da vezañ "prezidant ar gouarnamant" (kentañ ministr), anvet gant Dimitri Medvedev aet da brezidant war e lerc'h. Addilennet eo bet da brezidant e 2012 hag e 2018 evit ur resped 6 vloaz.

Владимир Путин
Vladimir Poutin

D'ar 14 a viz Kerzu 2021
Ganedigezh 7 Here 1952
Leningrad
URSS
Prezidant Kevread Rusia
Adalek 7 Mae 2012
En e raok Dmitriy Medvyedyev
Prantad kentañ 7 Mae 2000 – 7 Mae 2008
En e raok Boris Yeltsin
En e c'houde Dmitriy Medvyedyev
Prezidant Gouarnamant Rusia
Prantad kentañ 9 Eost 1999 – 7 Mae 2000
• Prezidant : B. Yeltsin
Eil prantad 8 Mae 2008 – 7 Mae 2012
• Prezidant : D. Medvyedyev
Internet putin.kremlin.ru

E vuhez

kemmañ

E Familh

kemmañ

Dont a ra an anv « Poutine » eus ar ruseg pout' (путь) hag a dalvez « gwenojenn »[1]. Al lost-ger « in » (ин) zo merk an dro-c'hervel en unander en anvioù tud hag a glot gant an araogennoù gallek de ha du[2]. Treiñ a c'hallfer e anv gant « Duchemin »[3].

Hendadoù e dad a oa peizanted eus kêriadenn Pominovo, e-kichenn bourc'h Tourginovo (oblast Tver), e norzh Moskov. Bet e oant o chom eno abaoe diaezadenn ar gêriadenn en XVIIvet kantved. Hervez ur buhezskriver eus Vladimir Poutine, e oa e dad-kozh, Spiridon Poutin, ar c'hentañ eus e lignez bet ganet goude torridigezh ar servelezh en Impalaeriezh Rusia. Spiridon, an ezel eus e familh en doa Vladimir Poutin ar muiañ a estlamm outañ, a vije bet keginer evit ar Romanoved, ha goude hini Lenin ha Jozef Stalin[4],[5],[6][7][8].

E goñje a reas Tad Poutin, Vladimir Spiridonovich Poutin (1911–1999), e listri-spluj ar morlu, e deroù ar bloavezhioù 1930. Abred e-pad an Eil Brezel-bed e voe ezel eus batailhon distruj an NKVD[9][10][11]. Diwezhatoc'h e voe kaset en arme ha gloazet en un doare grevus e 1942[12]. Mamm-gozh Poutin eus tu e vamm a oa lazhet gant an Alamanted e tolead Tver e 1941, ha breudeur e vamm a zianadas e Talbenn ar reter e-doug an Eil Brezel-Bed[13]. Mamm Poutin, Maria Ivanovna Poutina (ganet Shelomova; 1911–1998), a oa o labourat en ul labouradeg.

E yaouankiz

kemmañ
 
Vladimir Poutin da bemp bloaz gant e vamm, Maria, e miz Gouere 1958

Ganet eo bet Poutin d'ar 7 a viz Here 1952 e Leningrad, en URSS (Sant-Petersbourg, e Rusia hiziv)[14][15]. Ar yaouankañ e oa eus tri bugel. A-raok ganedigezh Poutin ez as daou vreur dezhañ da anaon : Alberzh, ganet er bloavezhioù 1930, a varvas pa oa c'hoazh ur c'hrouadurig, ha Viktor, ganet e 1940, a varvas gant an difteri hag an naon e 1942 e-pad Seziz Leningrad gant an arme alaman e-doug an Eil Brezel-Bed[16][17]. Un nebeud deizioù goude ma oa ganet e c'houlennas mamm Vladimir Poutin e kuzh e vefe badezet e vab en Iliz-veur an treuzneuziadur[18], daoust ma c'halle bezañ kastizet en ur feson c'harv en URSS, ur Stad dizoue hervez al lezenn.

D'ar c'hentañ a viz Gwengolo 1960 e antreas Poutin er skol Nnn. 193 e-kichen du-hont. Unan e oa eus an nebeut re eus ar c'hlasad 45 bugel ha na oant ket c'hoazh izili eus Aozadur ar Wastadourien Yaouank. Ur skoliad dister ha kerellus a oa anezhañ[19]Patrom:Refins a-raok bezañ heñchet gant ur vestrez-skol ha dizoleiñ ar sevenadur hag an arzoù, e-doug bizitadennoù e mirdioù Leningrad(Daveoù a vank).

Da 12 vloaz e krogas da zeskiñ ar sambo hag ar judo[20]. Kampion sambo Leningrad e oa meur a wezh. E 1973 e resevas an titl a vestr war ar sportoù sambo, hag e 1975 e resevas ar memes titl e judo. Plijout a ra dezhañ c'hoari tennis, skiañ, marc'hegezh ha neuial. Pa veze amzer vak gantañ e plije dezhañ lenn oberennoù Karl Marx, Friedrich Engels, ha Lenin a-hervez[21].

Studioù

kemmañ

Mont a reas Poutin war studi ar Gwir e Skol-veur Stad Leningrad a zouge anv Andrei Zhdanov (hiziv Skol-veur Stad Sant-Petersbourg) e 1970 diplomet e oa e 1975[22]. Gouestlet e oa e dezenn da "Pennaenn genwerzhel ar vroad ar muiañ lañset war ar re all el lezenn etrebroadel"[23]. Goulennet e oa digantañ lakaat e anv e Strollad Komunour an Unaniezh Soviedel (CPSU) ha chom a reas ezel anezhañ betek e ziwezh e 1991[24].

Poutin en deus studiet an alamaneg er Skol-veur 281 e Sant-Petersbourg ha komz a ra alamaneg evel eil yezh[25].

Kejañ a reas Poutin gant Anatoly Sobchak, ur c'helenner skoazeller hag a gelenne Gwir an aferioù[lower-alpha 1], hag a gemeras diwezhatoc'h ur perzh a-bouez e savadur bonreizh Kevread Rusia. Ur roll a-bouez en do Poutin e resped Sobchak e Sant-Petersburg, hag ul levezon bras en do Sobchak en hini Poutin e Moskov[26].

Respet er c'hKGB

kemmañ
 
Poutin er c'hKGB, war-dro 1980
 
"Ausweis" Poutin roet gant ar Stasi. Anvet e oa ajant eus ar c'hKGB e Dresden, d'ober al liamm gant ar "Stasi" e 1985. Labourat a rae evel troer evel "golo" evit e labour evit ar c'hKGB.

E 1975 e teuas da vezañ ezel eus ar c'hKGB ha pleustriñ a reas e skol 401 ar c'hKGB en Okhta, e Leningrad[14][27]. Goude pleustriñ e labouras en Eil Renerezh jeneral (enepspierezh), a-raok mont da labourat er Renerezh jeneral kentañ, ma eveshae estranjourien hag implijidi eus ar c'hoñsuladoù e Leningrad[14][28][29]. E miz Gwengolo 1984, Poutin a oa kaset da Voskov da bleustriñ e Skol-uhel banniel ruz Youri Andropov[30][31][32].

Krediñ a reer e oa kaset Poutin e Zeland Nevez gant ar c'hKGB, hag e labouras eno "dindan golo" evel gwerzher botoù Bata e kreiskêr Wellington, e-mesk traoù all[33][34][35]. Etre 1985 ha 1990 e labouras e Dresden, en Alamagn ar reter[36], dindan identelezh golo un troer[37]. Er c'hontrol eus e labour en Alamagn ar reter, e amzer tremenet e Zeland-Nevez ne oa kadarnaet morse gant ar c'hKGB. Prouet e oa a-drugarez da destoù ha da baperoù ar gouarnamant. Maer kozh Waitākere City, Bob Harvey, ha David Lange, bet kentañ ministr e-pad ar bloavezhioù 1980, o deus disklêriet o-daou e oa bet Poutin e Wellington hag Auckland[33].

"Poutin hag e geneiled ne raent met dastum pennadoù kazetennoù, dreist-holl, hag a vrasae evel-se ar menezioù titouroù didalvez produet gant ar c'hKGB", a skrive Masha Gessen en he buhezskrid eus Poutin e 2012[37]. Disteraet e oa e labour gant penn kozh servijoù ar Stasi, Markus Wolf, ha gant keneil kozh Poutin er c'hKGB Vladimir Usoltsev. Ar gazetennerez Catherine Belton a skrivas e 2020 avat e oa kement-se ur golo evit kuzhat perzh poutin e kenurzhiadur ha harp ar Strollad Arme Ruz gant ar c'hKGB. Dont a re izili ar strollad-se da guzhat da Alamagn ar reter alies gant skoazell ar Stasi. Dresden a oa ur gêr vihan hag a zeree ouzh al labour-se rak ne ne oa ket kalz spierien eus ar C'hornôg eno[38].

Goude diskar Alamagn ar reter e oa Poutin da reiñ e zilez eus servij oberiant ar c'hKGB rak savet e oa diskred war e lealded e-pad ar manifestadegoù e Dresden hag abretoc'h. Distreiñ a reas da Leningrad e deroù 1990 evel ezel eus an "adservijoù oberiant", ma labouras e-pad tri miz e kevrenn an aferioù etrebroadel e Skol-veur Stad Leningrad, dindan renerezh Yuriy Molchanov, e-keit ha ma priente e dezenn doktorelezh[29]. Eno e klaske tuta evit ar c'hKGB, hag e eveshae ar studierien. Daremprediñ a rae ivez e gelenner kozh Anatoly Sobchak, a zeufe dizale da vezañ maer Leningrad[39]. Hervez Poutin e roas e zilez gant renk ur letanant koronal d'an 20 a viz Eost 1991[39], eil devezh taol Stad 1991 a-enep ar prezidant Mikhail Gorbachev[40]. Disklêriet en deus : "Kerkent ha ma krogas an taol Stad e tivizis eus peseurt tu e oan", daoust ma kave e oa diaes ar choaz rak betek-henn en doa tremenet al lodenn vrasañ eus e vuhez eus tu ar galloud[41].

E 1999 e teskrive Poutin ar gomunouriezh evel "un hent-dall, pell diouzh red pennañ ar sevenadur"[42].

Dimeziñ a reas da Lioudmila Alexandrovna Chkrebneva e 1984. Div verc'h o deus : Maria ganet e 1985 e Leningrad ha Ekaterina ganet e 1986 e Dresden. Bet int o chom e Dresden, en Alamagn ar Reter, etre 1985 ha 1990.

Respet politikel

kemmañ

1990–1996: Melestradur Sant-Petersbourg

kemmañ
 
Poutin, Lyudmila Narusova ha Ksenia Sobchak en obidoù mentor kozh Poutin[43] Anatoly Sobchak, maer Sant-Petersbourg (1991–1996)

E miz Mae 1990 e oa anvet Poutin kuzulier evit an aferioù etrebroadel maer Leningrad Anatoly Sobchak. En un atersadenn gant Oliver Stone e tisklêrias Poutin en doa roet e zilez eus ar c'hKGB e 1991, da-heul an taol-Stad a-enep Mikhail Gorbachev, rak ne oa ket a-du gant ar pezh a oa c'hoarvezet ha ne felle ket dezhañ labourat er spierezh dindan ar renad nevez[44]. Hervez disklêriadennoù Poutin e 2018 ha 2021 en dije labouret evel bleiner taxi da c'hounit muioc'h a archant pe tost e oa da stagañ gant ar vicher-se[45][46].

D'an 28 a viz Mezheven 1991, en em gavas e penn ar c'homite evit an darempredoù diavaez e burev ar maer, ha e karg da ziorroen an darempredoù etrebroadel, ar postadennoù arc'hant estren[47] hag enrolladur an embregerezhioù nevez. Dindan bloaz e oa graet un enklask diwar e benn gant gant Kuzul lezennel ar gêr renet gant Marina Salye. Kavet e oa en doa bihanaet prizioù hag aotreet ezporzhiadur metal evit talvoudegezh 93 milion dollar en eskemm evit ur skoazell boued estren na oa ket degouezhet morse[48][22]. Daoust da erbedadenn an ensellerien da reiñ e sac'h da Boutin e chomas e penn ar c'homite betek 1996.[49][50]. Etre 1994 ha 1996 e talc'has kargoù politikel ha gouarnamantel all e Sant-Petersbourg[51].

E miz Meurzh 1994, Poutin a oa anvet kentañ besprezidant Gouarnamant Sant-Petersbourg. E miz Mae 1995 e aozas skourr Sant-Petersbourg ar strollad politikel a-du gant ar gouarnamant, Hor c'hêr – Rusia, ar strollad frankizour savet gant ar c'hentañ ministr Viktor Chernomyrdin. E 1995 e veras kabalerezh ar strollad-se evit an dilennadegoù en douma, hag eus 1995 betek miz Even 1997 e oa e penn eus e skourr eus Sant-Petersbourg[51].

1996–1999: Deroù e respet e Moskov

kemmañ
 
Poutin pa oa rener an FSB, e 1998

E miz Mezheven 1996, Sobchak ne oa ket addilennet e ti-kêr Sant-Petersbourg, ha Poutin, en doa renet ar c'habalerezh, a roas e zilez eus e garg er melestradur eno. Mont a reas da Voskov ma oa anvet besrener servij mererezh ar perc'hentiezh prezidantel renet gant Pavel Borodin. Derc'hel a reas ar garg-se betek miz Meurzh 1997. E karg e oa eus perc'hentiezh ar Stad en estrenvro hag aozañ a rae treuzkas madoù kozh an Unaniezh soviedel hag eus Strollad Komunour an Unaniezh Soviedel da Gevread Rusia[26].

D'ar 26 a viz Meurzh 1997 e oa anvet gant ar prezidant Boris Yeltsin besrener eus implijidi prezidant Rusia, ur post a zalc'has betek Mae 1998, ha penn eus ar c'huzul-merañ kontrol pennañ eus servij mererezh perc'hentiezh ar prezidant (betek miz Even 1998). Dalc'het e oa ar garg-se araozañ gant Alexei Koudrin ha war e lerc'h gant Nikolai Patroushev, o-daou danvez politikerien a-bouez en amzer da zont ha kevelerien da Boutin[26].

D'ar 27 a viz Even 1997, e Skol-uhel mengleuzierezh Sant-Petersburg, renet gant ar rektor Vladimir Litvinenko, Poutin a zifennas e dezenn ekonomiezh[52]. Tud eus ur strollad enklask amerikan anvet Brookings Institution a zisklêrias e oa bet kopiet 15 pajenn eus tezenn Poutin diwar un dornlevr skol amerikan[53][54].

D'ar 25 a viz Mae 1998, Poutin a oa anvet kentañ besrener eus implijidi Prezidant Rusia evit ar rannvroioù, war-lerc'h Viktoriya Mitina. D'ar 15 a viz Gouere e oa anvet e penn ar bodad da brientiñ an emglevioù diwar-benn bevennoù galloud ar rannvroioù ha penn eus kreizenn gevreadel ar prezidant, kemeret gantañ evel-se plas Sergey Shakhray. Goude anvadur Poutin, ne oa skoulmet emglev ebet, daoust ma oa bet sinet 46 emglev a seurt-se pa oa Shakhray e penn ar bodad[55] Later, after becoming president, Putin cancelled all 46 agreements.[26].

D'ar 25 a viz Gouere 1998, Yeltsin a anvas Poutin rener eus an FSB, ar servij spierezh ha surentez pennañ e Kevread Rusia en doa kemeret lec'h ar c'hKGBand[56]

1999: E penn ar vro

kemmañ
 
Poutin gant ar prezidant Boris Yeltsin d'an 31 a viz Kerzu 1999, pa embannas Yeltsin e roe e zilez

D'an 9 a viz Eost 1999, Poutin a oa anvet evel unan eus an tri besministr kentañ, ha diwezhatoc'h ar memes devezh, e oa anvet kentañ ministr eus Gouarnamant Kevread Rusia gant ar prezidant Yeltsin[57]. Yeltsin a zisklêrias ivez e felle dezhañ gwelet Poutin kemer e lec'h. Diwezhatoc'h c'hoazh, ar memes devezh, e asantas Poutin da lakaat e anv en dilennadegoù[58].

D'ar 16 a viz Eost an Douma a gadarnas e bost nevez evel kentañ ministr gant 233 mouezh a-du (ha 84 a-enep, 17 neptu)[59], pa oa ret kaout 226 mouezh d'an nebeutañ. Dont a rae da vezañ pempved ministr kentañ Rusia en ur ober nebeutoc'h evit triwec'h miz. Nebeut a dud a soñje e padfe Poutin, hogos dianav er bed politikel, pelloc'h evit ar re a oa bet er post araozañ. Da gentañ penn e oa bet sellet outañ evel un den leal da Yeltsin. Evel Kentañ ministred all eus Yeltsin, Poutin ne choazas ket e vinistred e-unan. Choazet e oant bet gant melestradur ar prezidant[60].

Enebourien pennañ Yeltsin a oa krog dija da gabaliñ da gemer lec'h ar prezidant klañv, ha stourm a rejont mort da viret na zeufe Poutin da vezañ gwelet evel ur warlerc'hiad gwirheñvel. Goude tarzhadennoù ranndioù Rusia hag aloubadeg Dagestan gant moudjahidined, en o zouez izili kozh eus ar c'hKGB, diazezet e Republik tchetchen Ichkeria, e skeudenn difenner eus an urzh hag e bolitikerezh didrugar e-pad eil brezel Tchetchenia a lakaas buan e vrud vat da greskiñ e Rusia hag a roas tu dezhañ da vezañ deuet gwelloc'h evit e gevezerien gant ar boblañs.

Daoust ma ne oa liammet ouzh strollad politikel ebet en un doare ofisiel, Poutin a a harpas ar strollad Unaniezh nevez savet[61] a c'hounezas an eil dregantad brasañ (23.3%) er vouezhiadeg evit dilennadegoù an Douma e 1999, hag a harpas Poutin d'e dro.

1999–2000: Prezidant da c'hortoz

kemmañ
 
Vladimir Poutin, prezidant d'an 31 a viz Kerzu 1999

D'an 31 a viz Kerzu 1999, Yeltsin a roas e zilez en ur feson dic'hortoz evit ar boblañs. Evit doare e oa un doare da reiñ e blas da Boutin a-raok dilennadegoù ne oa ket sur da c'hounit. Hervez bonreizh Rusia, Poutin a zeuas da vezañ prezidant Kevread Rusia da c'hortoz an dilennadegoù. Kentañ dekred sinet gant Poutin an deiz-se a oa e ditl : "Diwar-benn ar gwarantizioù roet da brezidant kozh Rusia ha da izili e familh"[62][63]. hemañ a zivize "ne vefe ket prosezet ouzh an hini a oa bet prezidant nag ouzh e familh evit tamalloù goubrenerezh"[64]. Abeg an dekred-se e oa afer goubrenerezh Mabetex ma oa lakaet izili eus familh Yeltsin e kaoz. D'an 30 a viz Eost 2000, un enklask polis (niverenn 18/238278-95) ma oa lakaet Poutin e-unan e kaoz[65][66] pa oa ezel eus kuzul-kêr Sant-Petersbourg, a oa dilezet.

d'an 30 a viz Kerzu 2000 e oa dilezet un afer all gant ar prokulor jeneral "evit diouer a brouennoù", en desped da viliadoù a deulioù kaset gant prokulored eus Bro-Suis[67]. D'an 10 a viz C'hwevrer 2001, Poutin a sinas ul lezenn kevreadel damheñvel a gemeras lec'h an Dekred sinet e 1999. Un afer a lakae Poutin e kaoz evit goubrenerezh en ezporzhiadennoù metal eus 1992 a oa brudet gant Marina Salye, met lakaet e oa da devel ha rediet e oa da guitaat Sant-Petersburg[68].

Kemeret e voe Sölƶa-Ġala, kêr-benn Tchetchnia, gant al lu rusian d'ar 6 a viz C'hwevrer 2000, ar pezh a lakaas fin da eil brezel Tchetchenia.

Da-heul dilez dic'hortoz Yeltsin e oa dalc'het an dilennadegoù d'ar 26 a viz Meurzh 2000 pa oa e enebourien o prientiñ dilennadegoù a oa da vezañ dalc'het e miz Even 2000 hepken. Poutin a c'hounezas en dro gentañ gant 53% eus ar mouezhioù[69][70].

2000–2004: Kentañ respet evel prezidant

kemmañ
 
Poutin oc'h ober e le e-kichen Boris Yeltsin, May 2000

Kregiñ a reas resped Poutin evel prezidant d'ar 7 a viz Mae 2000. Envel a reas Mikhail Kasyanov evel kentañ ministr[71].

 
Poutin gant Tom Brokaw a-raok un atersadenn d'an 2 a viz Even 2000

E miz Eost 200 e tegouezhas ar c'hentañ kudenn evit brud Poutin, pa oa kavet abeg en e zoare d'ober war-dro dizeur al lestr-spluj Koursk[72]. Kavet e veze abeg er fed ma oa tremenet meur a zevezh kent ma tistrofe Poutin eus e vakañsoù, ha meur a zevezh all a-raok ma'z afe da weladenniñ lec'h ar gwallzarvoud[72]. Etre 2000 ha 2004 e stagas Poutin da wellaat ekonomiezh ar vro a oa aet war baouraat. Da welet e c'hounezas ur stourm evit ar galloud gant an oligarked, hag e tremenas ur marc'had gante. Ar marc'had-se a aotree an oligarked da viret ar pep brasañ eus o galloud, en eskemm eus o harp evit gouarnamant Poutine[73][74].

C'hoarvezout a reas skrapadenn ostajed c'hoariva Moskov e miz Here 2002. Kalz tud er c'hazetennoù rusian hag er mediaoù etrebroadel a ziouganas e vefe gwallaozet brud vat ar prezidant Poutin gant marv 130 ostaj e-pad taol an nerzhioù arbennik da saveteiñ anezhe. Koulskoude, nebeut amzer goude fin ar seziz e kreskas kalz feur aprouiñ foran ar prezidant rusian  : 83% eus ar Rused a zisklêrie e oant plijet gant an doare m'en doa graet Poutin war-dro ar seziz[75].

E 2003 e oa dalc'het ur referendom e Tchetchenia hag a zegemere ur vonreizh nevez hag a zisklêrie e oa Republik Tchetchenia ul lodenn eus Rusia. Diouzh an tu all e teue ar vro da vezañ emren[76]. Peoc'haet e oa bet Tchetchenia tamm-ha-tamm goude dilennadegoù evit ar parlamant ha diazezadur ur gouarnamant evit ar vro[77][78]. E-pad Eil brezel Tchetchenia, Rusia en doa diskaret naet an emsav tchetchen. Koulskoude tagadennoù a-berzh emsavidi a zalc'he da c'hoarvezout gwezh ha gwezh all en holl norzh ar C'haokaz[79].


2004–2008: Eil respet evel prezidant

kemmañ
 
Poutin gant Junichiro Koizumi, Jacques Chirac, Gerhard Schröder, George W. Bush ha pennoù stad all e Moskov da-geñver dibunadeg deiz an trec'h, d'an 9 a viz Mae 2005[80]

D'ar 14 a viz Meurzh 2004 e oa dilennet Poutin evel prezidant evit an eil gwezh gant 71% eus ar mouezhioù[81]. Degouezhout a reas skrapadenn ostajed skol Beslan d'ar 1añ–3 a viz Gwengolo 2004. Ouzhpenn 330 den a oa lazhet, en o zouez 186 bugel[82].

Ar prantad 10 vloaz goude diskar an URSS hag a-raok donedigezh Poutin e penn ar vro a oa bet un amzer a reuz e Rusia[83]. En ur brezegenn er C'hremlin e 2005, Poutin a zeskrivas diskar an URSS evel "dizeur geopolitikel brasañ an XXvet kantved"[84]. Reizhad gwarez sokial ar vro ne laboure ket ken ha digresket e oa hed ar vuhez er prantad kent respet Poutin[85]. Lakaat a reas e pleustr ur politikerezh da adsevel armerzh ar vro ha da adreizhañ ar stad evit resteurel he nerzh da Gevread Rusia. E 2005 e oa roet lañs da raktresoù broadel priorek da wellaat ar prederioù yec'hed, an deskadurezh, an obererezhioù madoù diloc'h, hag al labour-douar[86][87].

Ar prosezioù dibaouez ouzh pinvidikañ den Rusia er mare-se, prezidant ar gompagnunezh eoul ha gaz Yukos, Mic'hail C'hodorkovsky, evit floderezh hag evit klask tremen hep paeañ an tailhoù, a veze sellet oute gant ar c'hazetennoù etrebroadel evel ur respont d'an donezonoù graet gant Khodorkovsky da enebourien frankizour ha komunour ar C'hremlin[88]. Harzet e oa Khodorkovsky. Yukos a oa lakaet e freuzstal, ha gwerzhet e oa madoù ar gompagnunezh d'an inkant d'ur priz izeloc'h evit hini ar marc'had. Al lodenn vrasañ anezhe a oa prenet gant at gompagnunezh Stad Rosneft[89]. Tonkad Yukos a oa gwelet evel ur sin e tremene Rusia d'ur reizhad kapitalouriezh Stad[90][91].

D'ar 7 a viz Here 2006, Anna Politkovskaya, ur gazetennerez hag a ziskulie goubrenerezh an arme rusian hag hec'h emzalc'h e Tchetchenia, a oa diskaret gant un tenn en antre ar savadur ma oa o chom, deiz deiz-ha-bloaz Poutin. Marv Politkovskaya a sachas abegadennoù eus ar bed a-bezh. Rebechet e oa ouzh Poutin bezañ c'hwitet da wareziñ media dieub nevez ar vro[92][93] ha memes bezañ liammet gant he muntr. Poutin e-unan a lavaras e oa bet muioc'h a vec'h gant e c'houarnamant abalamour d'he marv evit da-heul he skridoù[94].

 
Putin, Bill Clinton, George H. W. Bush ha Lyudmila Putina da-geñver obidoù Stad Boris Yeltsin e Moskov, miz Ebrel 2007

E 2007 e oa aozet "kerzhadegoù disrannidi" gant ar strollad eus an tu enep Rusia all[95], renet gant Garry Kasparov, bet kampion echedoù ar bed, hag Eduard Limonov, rener ar strollad broadel-bolchevik. Evel ma oa bet embannet a-raok, manifestadegoù e meur a gêr eus Rusia a oa enebet oute gant ar polis a stankas an hent heuliet gant ar vanifesterien hag a harzas 150 den[96].

D'an 12 a viz Gwengolo 2007 e oa divodet ar gouarnamant gant Poutin hervez goulenn ar c'hentañ ministr Mic'hail Fradkov. Fradkov a lavaras e oa da reiñ d'ar prezidant frankiz da gabaliñ evit dilennadegoù an Douma. Anvet e oa Viktor Zubkov evel ministr kentañ nevez[97]. E miz Kerzu 2007, Rusia unanet a c'hounezas 64.24% eus ar mouezhioù e dilennadegoù an Douma hervez rakdisoc'hoù an dilennadeg[98]. Trec'h Rusia unanet e dilennadegoù miz Kerzu 2007 a oa gwelet gant kalz tud evel ur brouenn ma oa harpet ar gouarnamant rusian hag e bolitikerezh gant ar boblañs en ur feson ledan[99][100].

2008–2012: Kentañ ministr evit an eil gwezh

kemmañ

E 2008 e tifenne ar Vonreizh outañ da vont war ar renk evit mont da brezidant evit an trede gwezh. Dilennet e oa Dmitry Medvedev, besministr kentañ betek-henn, da gemer e lec'h. Un devezh hepken goude bezañ roet ar brezidantelezh da Vedvedev, e oa anvet Poutin kentañ ministr Rusia hag e vire e c'halloud e-giz-se[101].

 
Poutin ha Dmitry Medvedev, miz Meurzh 2008

Hervez Poutin, trec'hiñ heuliadoù enkadenn ekonomiezh ar bed a oa unan eus an div dachennn m'en doa graet berzh e-pad e eil prantad evel ministr kentañ[87]. Stabilaat ment poblañs Rusia etre 2008 ha 2011 e oa eben, goude ur prantad hir a ziskar a grogas er bloavezhioù 1990[87].

E kendalc'h Rusia unanet e Moskov d'ar 24 a viz Gwengolo 2011, Medvedev a ginnigas en un doare ofisiel ober eus Poutin o danvez prezidant e 2012, ur c'hinnig a oa asantet gant Poutin. Pa ouzer e oa hogos holl bed politikel Rusia dindan mestroni Rusia unanet, kalz a dud a grede e oa sur Poutin da vezañ dilennet un trede gwezh.

Goude dilennadegoù ar 4 a viz Kerzu 2011, evit an Douma milliadoù a Rusianed a grogas da vanifestiñ a-enep ar floderezh en dilennadeg. Ar manifestadegoù brasañ e oa en amzer Poutin. Abegiñ a rae an disrannidi Poutin ha Rusia unanet ha goulenn ma vefe nullet disoc'hoù an dilennadeg[102]. Sevel a reas aon rak un dispac'h liv er gevredigezh[103]. A-hervez e oa aozet gant Poutin un niver a vagadoù paramilourel leal dezhañ ha d'ar strollad Rusia unanet er prantad eus 2005 da 2012[104].

Mont a reas war ar renk adarre e 2012 evit bezañ prezidant en-dro, gant skoazell ar prezidant Dmitri Medvedev ar wech-mañ. Mont a reas ar maout gantañ en-dro gentañ, d'ar 4 a viz Meurzh 2012, gant ouzhpenn 63% eus ar mouezhioù, ar pezh a ziskouezhas e oa karet c'hoazh gant ar Rusianed evel penn bras ar vro. Reiñ a reas arsellerien an OSCE da c'houzout e voe bet floderezh avat.

2012–2018: Prezidant evit an trede gwezh

kemmañ

D'ar 24 a viz Gwengolo 2011, e-keit ha ma oa o komz e kendalc'h ar strollad Rusia unanet, Medvedev a zisklêrias e erbedfe d'ar strollad choaz Poutin evel danvez prezidant. Diskuliañ a reas ivez e oa bet skoulmet un emglev etrezo o-daou pell a oa da lezel Poutin da vont war ar renk da vezañ dilennet evel prezidant e 2012[105]. Badezet e oa an eskemm plasoù-mañ er media ar "Rokirovka", ar ger rusek implijet evit ar "rok", ar fiñv en echedoù ma cheñcher plas d'an tour ha d'ar roue war un dro[106].

D'ar 4 a viz Meurzh 2012 e c'hounezas Poutin an dilennadegoù en dro gentañ, gant 63, 6% eus ar mouezhioù, en desped d'an tamalloù niverus a floderezh[107][108][109]. Ar gostezenn enep a damalle floderezh da Boutin ha d'ar strollad Rusia unanet[110][111]. Strivoù a oa graet da lakaat an dilennadegoù da vezañ splann, en o mesk implij webcamoù er burevioù votiñ. Daoust da se e oa kavet abeg er vouezhiadeg gant ar gostezenn enep rusian hag evezherien etrebroadel an Aozadur evit ar surentez hag ar c'henobererezh en Europa abalamour da zireizhderioù prosediñ[112].

Savet e oa oberiadennoù enep-Poutin e-pad ar c'habalerezh evit dilenn ar prezidant ha diouzhtu goude. Sonadeg ar Pussy Riot d'an 21 a viz C'hwevrer hag ar prosez da-heul eo an hini vrudetañ[113]. War-dro 8000–20 000 manifester en em vodas e Moskov d'ar 6 a viz Mae[114][115] ma oa gloazet 80 den en emgannoù gant ar polis[116], ha harzet 450 den, gant 120 manifester all dastumet ouzhpenn an deiz war-lerc'h[117]. Ur vanifestadeg all a-du gant Poutin a vodas war-dro 130 000 den er sportva Luzhniki, sportva brasañ Rusia[118]. Lod anezhe a anzavas e oant bet paeet da zont, pe e oant bet rediet da zont gant o fatromed, pe a oa lakaet da grediñ e oant o vont da gemer perzh en ur festival folk[119][120][121]. Sellet e vez outi evel ar vanifestadeg vrasañ a-du gant Poutin betek-henn[122].

 
Poutin gant ar prezidant Barack Obama e-pad 39vet emgav ar G8 en Iwerzhon, d'ar 17 a viz Even 2013

Kregiñ a reas prezidantelezh Poutin er C'hremlin d'ar 7 a viz Mae 2012[123]. An devezh kentañ e embannas Poutin 14 dekred, anvet a-wezhioù "Dekredoù Mae" gant ar mediaoù, en o mesk unan hir hag a embanne palioù ledan evit ekonomiezh Rusia. Dekredoù all a selle ouzh an deskadurezh, stummadur al labourerien berzhek, an darempredoù gant Unaniezh Europa, greanterezh an difenn, an darempredoù etre kenelioù, ha tachennoù politikerezh all meneget e melladoù eus program Poutin embannet e-pad ar c'habalerezh[124].

E 2012 hag e 2013, Poutin hag ar strollad Rusia unanet a lakaas lezennoù strisoc'h a-enep ar gumuniezh LGBT da dremen, e Sant-Petersbourg, Arc'hangelsk, ha Novosibirsk ; ul lezenn anvet al "lezenn rusian war ar propaganda gay", a-enep ar "propaganda heñvelreviat" (Difenn a ra arouezioù evel ar banniel kanevedenn[125][126] koulz ha levrioù bet embannet, enno danvez a denn d'an heñvelrevelezh) a oa degemeret gant an Douma e miz Even 2013[127][128]. E respont d'an nec'hamant a-berzh tud en estrenvro diwar-benn al lezenn nevez, Poutin a c'houlennas gant ar re a gave abeg enni da veizañ e oa eus al lezenn-se ur "berz war ar propaganda evit ar bedofiliezh hag an heñvelrevelezh" hag e tisklêrias e tlefe an heñvelrevidi a zeufe evit C'hoarioù olimpek goañv 2014 "lezel ar vugale e peoc'h". Nac'hañ a reas avat e oa an disterañ droukziforc'hadur a-enep an heñvelrevidi e Rusia a-fet labour, respet, pe er gevredigezh[129].

E miz Mezheven 2013, Putin a gemeras perzh er skinwel en ur vodadeg eus Talbenn hollrusian ar bobl ma oa dilennet e penn ar strollad[130] savet e 2011[131]. Hervez ar c'hazetenner Steve Rosenberg, e fell d'ar strollad-se "kevreañ ar C'hremlin ha pobl Rusia" hag un deiz, mar bez ret, kemer lec'h ar strollad Rusia unanet, a ya e vrud war ziskar mui-oc'h-mui, da harpañ Poutin[132].

Embann a reas Poutin hag e wreg Lyoudmila Chkrebneva d'ar 6 a viz Even 2013 war ar chadenn Rossiya 24 e tibriedent an eil diouzh egile.

Brezel Rusia-Ukraina

kemmañ
 
Poutin o tivizout gant Petro Poroshenko, presidant Ukraina, Angela Merkel, Kañsellerez Bro-Alamagn, ha François Hollande, prezidant ar Frañs, d'ar 17 a viz Here 2014

E 2014, Rusia he doa graet meur a ergerzhadeg armet en Ukraina. Goude manifestadegoù an Euromaidan ha diskar ar prezidant Viktor Ianoukovytch, soudarded rusian hep arouezennoù, lesanvet "tudigoù glas", a gemeras lec'hioù strategek hag isframmoù en Ukraina, e Krimea. Staget e oa neuze Krimea ha Sebastopol gant Rusia goude ur referendom ma votas annezidi Krimea, hervez an disoc'hoù ofisiel, da vezañ staget ouzh Kevread Rusia[133][134][135].

Goude-se, manifestadegoù aozet a-enep divizoù kemeret gant Rada Ukrainia gant strolladoù a-du gant Rusia en Donbas a droas e brezel etre gouarnamant Ukraina hag disrannourien Republik pobl Donetsk ha Republik pobl Luhansk harpet gant Rusia. E miz Eost 2014[136], e oa treuzet an harzoù gant 80 karr brezel rusian e meur a lec'h en Oblast Donetsk hervez [137][138][139]. Sellet e voe ouzh perzh an arme rusian gant gouarnamant Ukraina evel pennkaoz faezhidigezh arme Ukraina e deroù miz Gwengolo[140][141].

Hervez ar c'helenner Andrei Tsygankov, kalz izili eus ar gumuniezh etrebroadel o deus lakaet e oa bet roet lañs d'ur seurt politikerezh estren rusian nevez a-grenn gant stagadenn Krimea ouzh Rusia[142][143]. Hervezo e oa tremenet Rusia d'un emzalc'h tagus da adsevel an Unaniezh soviedek. Ar cheñchamañt politikerezh-se a c'haller kompren emezañ evel Poutin o klask derc'hel ar broadoù e sferenn levezon Rusia pell diouzh levezon galloudoù ar C'hornôg. Evit stagadenn Krimea da vezañ hardizh ha graet dre nerzh, e bolitikerezh estren nevez a c'hallfe kaout heñvelderioù ouzh e bolitikerezh betek-henn[144].

Emelladenn e Siria

kemmañ
 
Poutin en em gav gant ar prezidant Barack Obama e New York da gomz diwar-benn Siria hag ar Stad Islamek, 29 September 2015

D'an 30 a viz Gwengolo 2015 e oa aotreet an arme rusian da emellout e brezel diabarzh Siria gant Poutin, da-heul ur goulenn ofisiel a-berzh gouarnamant sirian Bashar al-Assad da gaout skoazell a-enep an emsavidi hag ar strolladoù djihadisted[145]. Obererezh an arme rusian a oa tagadennoù gant kirri-nij, tennoù misiloù hag implij kuzulierien ha nerzhioù arbennik rusian a-enep ar strolladoù a oa a-enep ar gouarnamant sirian, en o zouez ar gostezenn enep, koulz ha ar Stad Islamek, an Talbenn al-Nusra (Al-Qaida er sav-heol), Hayat Tahrir al-Sham, Ahrar al-Sham, ha Jaish al-Fatah[146][147]. Goude disklêriadenn Poutin d'ar 14 a viz Meurzh 2016 e oa bet kaset da bennvat ar c'hefridi en doa roet d'an arme e Siria hag an urzh da dennañ ar pep brasañ eus an nerzhioù rusian esu Siria[148], bagadoù rusian chomet e Siria o deus kendalc'het da stourm da harpañ gouarnamant kozh Siria[149].

Emelladenn Rusia e dilennadegoù ar Stadoù-Unanet e 2016

kemmañ

E miz Genver 2017 e tisklêrias ar servijoù kuzh amerikan e soñjent e oa bet roet an urzh gant Poutin da ren ur c'houlzad levezonañ, da gentañ da zroukprezek diwar-benn Hillary Clinton ha da vihanaat he chañsoù da vezañ dilennet ha da vezañ prezidantez, ha diwezhatoc'h da harpañ Donald Trump en un doare sklaer[150]. Dinac'hañ a reas Trump dalc'hmat an disterañ emelladenn eus Rusia en dilennadegoù[151][152][153], evel ma reas Poutin miz Kerzu 2016[154] miz Meurzh 2017,[155], miz Even 2017[156][157][158], ha miz Gouere 2017[159].

Poutin a lavaras diwezhatoc'h e oa "posupl en un doare teorikel" e vefe bet un emelladenn ha ma c'hallfe bezañ bet sevenet gant hackerien rusian, dezho ur "spered brogarour"[160] hag ur wezh all e tisklêrias e c'hallfe bezañ bet graet "n'eo ket gant Rusianed memes, met gant Ukrainiz, Tatared pe Yuzevien, dezho ar vroadelezh rusian"[161]. E miz Gouere 2018 e lavaras an New York Times e oa bet soursiet a-bell zo gant ar CIA eus ur vammenn rusian a oa savet d'ur post tost da Boutin, ar pezh en doa roet tu dezhe da gaout titouroù a-bouez e 2016 e-keñver ar perzh kemeret gant Poutin e-unan[162]. Poutin en deus kendalc'het d'ober esaeoù heñvel e dilennadegoù 2020 er Stadoù-Unanet[163].

2018–2024 : Pevare prezidantelezh

kemmañ
 
Poutin hag ar c'hentañ ministr nevez-anvet Mic'hail Michoustin gant o ministred, d'an 21 a viz Genver 2020

Poutin a c'hounezas dilennadegoù prezidantel Rusia e 2018 gant ouzhpenn 76% eus ar mouezhioù[164]. Deraouiñ a reas e bevare prezidantelezh d'ar 7 a viz Mae 2018[165], hag a bado betek 2024[166]. Ar memes deiz, Putin a bedas Dmitry Medvedev da sevel ur gouarnamant nevez[167]. D'ar 15 a viz Mae 2018 e kemereas perzh Poutin e digoradur pont Krimea[168]. D'an 18 a viz Mae 2018 e sinas dekredoù diwar-benn kompozadur ar gouarnamant nevez[169]. D'ar 25 e tisklêrias ne'n em ginnigfe ket da vezañ prezidant e 2024, rak diffennet e oa gant bonreizh Kevread Rusia[170]. D'ar 14 a viz Mezheven 2018 e tigore Poutin 21vet kib ar bed ar FIFA, a oa dalc'het e Rusia evit ar wezh kentañ. E miz Gwengolo 2019, melestradur Poutin a emellas e dilennadegoù rannvroel Rusia hag a cheñchas an disoc'hoù o skarzhañ holl danvez dilennidi ar gostezenn enep. Heuliet e oa evel-just gant trec'h ar strollad politikel e penn ar vro, Rusia unanet, met ivez gant manifestadegoù bras evit an demokratiezh a oa respontet oute gant harzhadegoù niverus-kenañ ha feulster a-berzh ar polis[171].

D'ar 15 a viz Genver 2020, Medvedev hag holl e c'houarnamant a roe o dilez goude prezegenn Poutin dirak ar Vodadenn Gevreadel. Poutin a ginnige kemmoù er vonreizh hag a c'hallfe astenn e c'halloud politikel goude e brezidantelezh[172],[173]. D'ar memes mare e talc'he Medvedev da labourat, en anv Poutin, da c'hortoz ma vefe savet ur gouarnamant nevez[174]. Poutin a ginnigas e vefe anvet Medvedev d'ar post nevez savet a vesprezidant eus Kuzul Surentez Rusia[175].

Ar memes deiz, Poutin a ginnigas Mic'hail Michoustin, neuze e penn ar servij telloù kevreadel, evel kentañ ministr. Antronoz e oa kadarnaet e anvadur gant an douma[176][177] hag anvet e oa dre zekred gant Poutin[178]. Ar wezh kentañ e oa e oa aprouet choaz ur c'hentañ ministr hep mouezh ebet a-enep.

Referendom diwar-benn ar vonreizh

kemmañ

Poutin a sinas un urzh d'an 3 a viz Gouere 2020 da ouzhpennañ kemmoù e bonreizh Rusia en un doare ofisiel. Tu a roent dezhañ d'en em ginnig evit div brezidantelezh all diouzh renk[179].


D'an 22 a viz Kerzu 2020 e oa sinet gant Poutin ur raktres lezenn hag a roe an immunelezh da brezidanted kozh Rusia a-hed o buhez a-enep kement prosez[180][181].

Abaoe an 11 a viz Gouere 2020 ez eus bet manifestadegoù e Krai C'habarovsk e reter pell Rusia da harpañ ar gouarnour rannvro, Sergei Fourgal, bet harzet evit muntroù meur a zen a afer[182] Dont a reas manifestadegoù muioc'h-mui enebet ouzh Poutin[183][184]. Ur sontadeg e miz Gouere 2020 a ziskouezas e oa a-du 45% eus ar Russed goulennataet gant ar manifestadegoù[185].

E miz Gwengolo 2021 e reas lu Ukraina embregadurioù gant an AFNA. Disklêriet e oa bet gant Poutin e vefe ul "linenn ruz" ma'z afe bagadoù an AFNA en Ukraina pe ma emezelfe Ukraina d'an Aozadur Atlantel. D'ar 21 a viz C'hwevrer e voe sinet un dekred gant Poutin evit anavezout Republik Pobl Lougansk ha Republik Pobl Donetsk. D'ar 24 a viz C'hwevrer e voe aloubet Ukraina gant an armeoù rusian.

Liamm diavaez

kemmañ

Notennoù

kemmañ
  1. ↑ kavout a reer an hevelep gwrizienn indezeuropek er ger saoznek path hag e galleg er ger pont
  2. ↑ Gallout a reer tostaat anezhañ d'al lost-ger ain pe ien e kalz anvioù gallek. Da skouer : Parisien (« eus Pariz »), châtelain (« eus ar c'hastell »).
  3. ↑ Kadarnaet eo an orin-se e Le Petit Robert des noms propres.
  4. ↑ Simon Sebag Montefiore, Les Romanov, Librairie générale française (Hachette), 2017 : "unan esu ar geginerien a oa e karg eus predoù Raspoutin e-pad ar Brezel bras a oa keginer en ostalidi a lorc'h Astoria e Petrograd. Tremen a reas e servij Lenin ha Stalin goude an Dispac'h. e anv : Spiridon Poutin - tad-kozh ar prezidant Vladimir Poutin."
  5. ↑ Juliette Morillot, "Quand je serai grand, je serai espion - L'enfance de Vladimir Poutine", La Revue, 26 a viz Mae 2014.
  6. ↑ Zbigniew Brzezinski ha Brent Scowcroft, America and the World, Basic Books, New York 2008, p. 166.
  7. ↑ "Putin says grandfather cooked for Stalin and Lenin", Reuters (11 March 2018). 
  8. ↑ Sebestyen, Victor (2018), Lenin the Dictator, London: Weidenfeld & Nicolson, p. 422, ISBN 978-1-4746-0105-4 
  9. ↑ (2000) First Person, trans. Catherine A. Fitzpatrick, PublicAffairs. 208 p. ISBN 978-1-58648-018-9. 
  10. ↑ First Person An Astonishingly Frank Self-Portrait by Russia's President Vladimir Putin The New York Times, 2000.
  11. ↑ Putin's Obscure Path From KGB to Kremlin Patrom:Webarchive Los Angeles Times, 19 March 2000.
  12. ↑ Patrom:Harv
  13. ↑ Sakwa, Richard. Putin Redux: Power and Contradiction in Contemporary Russia (2014), p. 2.
  14. ↑ 14,0 14,1 ha14,2 Rosenberg, Matt (12 August 2016). When Was St. Petersburg Known as Petrograd and Leningrad?. About.com.
  15. ↑ Prime Minister of the Russian Federation – Biography (14 May 2010).
  16. ↑ Barry, Ellen (27 January 2012). "At Event, a Rare Look at Putin's Life", The New York Times. 
  17. ↑ Pasha-Robinson, Lucy (9 October 2016). Putin's brother died in Siege of Leningrad, which bears striking resemblance to Syrian crisis.
  18. ↑ Patrom:Lien web.
  19. ↑ Patrom:Harvsp, p. 36.
  20. ↑ Prime Minister. Russia.rin.ru.
  21. ↑ Truscott, Peter (2005). Putin's Progress: A Biography of Russia's Enigmatic President, Vladimir Putin. 40 p. ISBN 978-0-7434-9607-0. 
  22. ↑ 22,0 ha22,1 Hoffman, David (30 January 2000). "Putin's Career Rooted in Russia's KGB". 
  23. ↑ Lynch, Allen. Vladimir Putin and Russian Statecraft, p. 15 (Potomac Books 2011).
  24. ↑ Владимир Путин. От Первого Лица. Chapter 6 Patrom:Webarchive
  25. ↑ "In Tel Aviv, Putin's German Teacher Recalls 'Disciplined' Student", Haaretz (26 March 2014). 
  26. ↑ 26,0 26,1 26,2 ha26,3 Pribylovsky, Vladimir (2010). "Valdimir Putin", {{{title}}} (in ru). Moscow : Panorama. 132–139 p. ISBN 978-5-94420-038-9. 
  27. ↑ Vladimir Putin as a Spy Working Undercover from 1983 (30 June 1983).Patrom:Cbignore
  28. ↑ Patrom:Harv
  29. ↑ 29,0 ha29,1 Hoffman, David (30 January 2000). "Putin's Career Rooted in Russia's KGB". 
  30. ↑ Chris Hutchins (2012). Putin. Troubador Publishing Ltd. 40 p. ISBN 978-1-78088-114-0. “But these were the honeymoon days and she was already expecting their first child when he was sent to Moscow for further training at the Yuri Andropov Red Banner Institute in September 1984 ... At Red Banner, students were given a nom de guerre beginning with the same letter as their surname. Thus Comrade Putin became Comrade Platov.” 
  31. ↑ Andrew Jack (2005). Inside Putin's Russia: Can There Be Reform without Democracy?. Oxford University Press. 66 p. ISBN 978-0-19-029336-9. “He returned to work in Leningrad's First Department for intelligence for four and a half years, and then attended the elite Andropov Red Banner Institute for intelligence training before his posting to the German Democratic Republic in 1985.” 
  32. ↑ (2000) First Person: An Astonishingly Frank Self-Portrait by Russia's President Vladimir Putin. Public Affairs. 53 p. ISBN 978-0-7867-2327-0. “I worked there for about four and a half years, and then I went to Moscow for training at the Andropov Red Banner Institute, which is now the Academy of Foreign Intelligence.” 
  33. ↑ 33,0 ha33,1 Harvey, Bob. Metro — Putin and Me
    (en)
    .
  34. ↑ When 'shoe salesman' Vladimir Putin visited New Zealand
    (en-nz)
    (2022-03-13).
  35. ↑ Did Putin visit NZ for the KGB?
    (en-NZ)
    .
  36. ↑ Putin set to visit Dresden, the place of his work as a KGB spy, to tend relations with Germany (9 October 2006).
  37. ↑ 37,0 ha37,1 Gessen, Masha (2012). The Man Without a Face: The Unlikely Rise of Vladimir Putin, 1st, New York : Riverhead. 60 p. ISBN 978-1-59448-842-9. 
  38. ↑ Belton, Catherine (2020). "Did Vladimir Putin Support Anti-Western Terrorists as a Young KGB Officer?", Politico. 
  39. ↑ 39,0 ha39,1 Sakwa, Richard (2007). Putin : Russia's Choice, 2nd, Abingdon, Oxon : Routledge. 10 p. ISBN 978-0-415-40765-6. 
  40. ↑ Patrom:Harv
  41. ↑ Patrom:Harv
  42. ↑ Remick, David (3 August 2014). "Watching the Eclipse". The New Yorker. No. 11. Retrieved 3 August 2014.
  43. ↑ Newsweek, "Russia's Mighty Mouse", 25 February 2008.
  44. ↑ The Putin Interviews (Party 2 – 2:10). Showtime.
  45. ↑ "Vladimir Putin says he drove a taxi after fall of Soviet Union", Deutsche Welle (12 December 2021). 
  46. ↑ Roth, Andrew (13 December 2021). Vladimir Putin says he resorted to driving a taxi after fall of Soviet Union.
  47. ↑ Committee for External Relations of St. Petersburg.
  48. ↑ Kovalev, Vladimir (23 July 2004). Uproar at Honor For Putin.
  49. ↑ Belton, Catherine (19 May 2003). Putin's Name Surfaces in German Probe. The Moscow Times.
  50. ↑ Paton Walsh, Nick (29 February 2004). "The Man Who Wasn't There", The Observer. 
  51. ↑ 51,0 ha51,1 Error on call to Template:cite web: Parameters url and title must be specified
    (ru)
    . GAZETA.RU (9 August 1999).
  52. ↑ Error on call to Template:cite web: Parameters url and title must be specified
    (ru)
    . zavtra.ru (24 May 2000).
  53. ↑ "London's Most Mysterious Mansion". The New Yorker (in saozneg Amerika). 23 May 2015. Retrieved 13 March 2022.
  54. ↑ "Russia's plagiarism problem: Even Putin has done it!" (in en-US). 
  55. ↑ The Half-Decay Products Patrom:Webarchive (in Russian) by Oleg Odnokolenko. Itogi, #47(545), 2 January 2007.
  56. ↑ (2009) Russia Since 1980. Cambridge University Press. 139 p. ISBN 978-0-521-84913-5. 
  57. ↑ "Testenn prezegenn Yeltsin e saozneg", BBC News (9 August 1999). 
  58. ↑ Yeltsin redraws political map BBC. 10 August 1999.
  59. ↑ "Yeltsin's man wins approval", BBC News (16 August 1999). 
  60. ↑ Patrom:Harv
  61. ↑ Political groups and parties. Norsk Utenrikspolitisk Institutt
  62. ↑ УКАЗ от 31 декабря 1999 г. No. 1763 О ГАРАНТИЯХ ПРЕЗИДЕНТУ РОССИЙСКОЙ ФЕДЕРАЦИИ, ПРЕКРАТИВШЕМУ ИСПОЛНЕНИЕ СВОИХ ПОЛНОМОЧИЙ, И ЧЛЕНАМ ЕГО СЕМЬИ.. Rossiyskaya Gazeta
  63. ↑ Александр Колесниченко. "Развращение" первого лица. Госдума не решилась покуситься на неприкосновенность экс-президента. Newizv.ru.
  64. ↑ Ignatius, Adi. Person of the Year 2007: A Tsar Is Born, Time, page 4 (19 December 2007). Retrieved 19 November 2009.
  65. ↑ ДЕЛО ПУТИНА. Novaya Gazeta (23 March 2000).
  66. ↑ Компромат.Ru / Compromat.Ru: Фигунанты по квартирному делу.
  67. ↑ Dawisha, Karen (2015). Putin's Kleptocracy: Who Owns Russia?. Simon & Schuster. ISBN 978-1-4767-9520-1. 
  68. ↑ Почему Марина Салье молчала о Путине 10 лет?. Radio Svoboda.
  69. ↑ BBC News | EUROPE | Putin won 'rigged elections'. BBC News (11 September 2000).
  70. ↑ Wines, Michael (27 March 2000). "ELECTION IN RUSSIA: THE OVERVIEW; Putin Wins Russia Vote in First Round, But His Majority Is Less Than Expected", The New York Times. 
  71. ↑ Kasyanov appointed premier in Russia. United Press International.
  72. ↑ 72,0 ha72,1 Spectre of Kursk haunts Putin. BBC News. 12 August 2001. Retrieved 30 August 2020.
  73. ↑ Patrom:Harv
  74. ↑ Playing Russian Roulette: Putin in search of good governance, by Andre Mommen, in Good Governance in the Era of Global Neoliberalism: Conflict and Depolitisation in Latin America, Eastern Europe, Asia, and Africa, by Jolle Demmers, Alex E. Fernández Jilberto, Barbara Hogenboom (Routledge, 2004).
  75. ↑ Wyatt, Caroline (16 December 2002). Moscow siege leaves dark memories. BBC News. Retrieved 30 August 2020.
  76. ↑ "Chechnya profile", BBC News (17 January 2018). 
  77. ↑ "Can Grozny be groovy?", The Independent (6 March 2007). 
  78. ↑ Human Rights Watch Reports, on human rights abuses in Chechnya. Human Rights Watch.
  79. ↑ The World Factbook. Central Intelligence Agency.
  80. ↑ Birch, Douglas (10 May 2005). World leaders unite as Russia proudly marks V-E Day. The Baltimore Sun.
  81. ↑ Mydans, Seth (15 March 2004). "As Expected, Putin Easily Wins a Second Term in Russia (Published 2004)", The New York Times. 
  82. ↑ "Putin meets angry Beslan mothers", BBC News (2 September 2005). 
  83. ↑ "On this Day December 25: Gorbachev resigns as Soviet Union breaks up", BBC News. 
  84. ↑ "Putin deplores collapse of USSR", BBC News (25 April 2005). 
  85. ↑ "Life Expectancy in Russia Is Stagnant, Study Says", The Moscow Times (5 March 2013). 
  86. ↑ (24 June 2008) "The challenges of the Medvedev era". BOFIT Online. ISSN 1456-811X
  87. ↑ 87,0 87,1 ha87,2 BBC Russian – Россия – Путин очертил "дорожную карту" третьего срока. BBC.
  88. ↑ (2014) Russia: Russia president Vladimir Putin rule: achievements, problems and future strategies. Washington, DC : International Business Publications. 70 p. ISBN 978-1-4330-6774-7. OCLC 956347599. 
  89. ↑ How to Steal Legally The Moscow Times, 15 February 2008 (issue 3843, page 8).
  90. ↑ Putin's Gamble. Where Russia is headed by Nikolas Gvosdev, National Review, 5 November 2003. Patrom:Webarchive
  91. ↑ Putin's Kremlin Asserting More Control of Economy. Yukos Case Reflects Shift on Owning Assets, Notably in Energy by Peter Baker, The Washington Post, 9 July 2004.
  92. ↑ "Putin's Russia failed to protect this brave woman – Joan Smith", The Independent (9 October 2006). 
  93. ↑ Anna Politkovskaya, Prominent Russian Journalist, Putin Critic and Human Rights Activist, Murdered in Moscow (9 October 2006).
  94. ↑ Kolesnikov, Andrey (11 October 2006). "Vladimir Putin and Angela Merkel Work Together", Kommersant. 
  95. ↑ Lee, Steven (10 March 2007). "Kasparov, Building Opposition to Putin", The New York Times. 
  96. ↑ "Garry Kasparov jailed over rally", BBC News (24 November 2007). 
  97. ↑ "Putin Dissolves Government, Nominates Viktor Zubkov as New Prime Minister", Fox News Channel (12 September 2007). 
  98. ↑ Election Preliminary Results for United Russia, 4 December 2007, Rbc.ru
  99. ↑ Russians Voted In Favour of Putin Patrom:Webarchive, 4 December 2007, Izvestia
  100. ↑ Assenters' March Patrom:Webarchive, 3 December 2007, Izvestia
  101. ↑ "Putin Is Approved as Prime Minister", The New York Times (9 May 2008). 
  102. ↑ Russian election protests – follow live updates, The Guardian. Retrieved 10 December 2011.
  103. ↑ Как митинг на Поклонной собрал около 140 000 человек politonline.ru Patrom:In lang
  104. ↑ Frum, David (June 2014), "What Putin Wants", The Atlantic 313(5): 46–48 
  105. ↑ Osborn, Andrew (24 September 2011). "Vladimir Putin on course to be Russia's next president as Dmitry Medvedev steps aside".  Patrom:Cbignore
  106. ↑ Shuster, Simon (3 March 2012). "Will Putin's Election Victory in Russia Be Greeted with Protests?". 
  107. ↑ "История президентских выборов в России" (in ru) (9 March 2012). 
  108. ↑ "Putin won 'rigged elections'", BBC News (11 September 2000). 
  109. ↑ Error on call to Template:cite web: Parameters url and title must be specified
    (ru)
    . Central Election Commission of the Russian Federation.
  110. ↑ "Putin Hails Vote Victory, Opponents Cry Foul". 
  111. ↑ James Ball. "Russian election: does the data suggest Putin won through fraud?", The Guardian. 
  112. ↑ Russia's presidential election marked by unequal campaign conditions, active citizens' engagement, international observers say. Organization for Security and Co-operation in Europe.
  113. ↑ Elder, Miriam (17 August 2012). "Pussy Riot sentenced to two years in prison colony over anti-Putin protest", The Guardian. 
  114. ↑ Провокация вместо марша vz.ru
  115. ↑ "Russian police battle anti-Putin protesters", Reuters (6 May 2012). 
  116. ↑ СК пересчитал пострадавших полицейских во время "Марша миллионов".
  117. ↑ Parfitt, Tom (7 May 2012). "Vladimir Putin inauguration shows how popularity has crumbled", The Daily Telegraph.  Patrom:Cbignore
  118. ↑ Ross, Cameron (2016). Systemic and Non-Systemic Opposition in the Russian Federation: Civil Society Awakens?. Routledge. 46 p. ISBN 978-1-317-04723-0. 
  119. ↑ "Putin tells stadium rally 'battle' is on for Russia", BBC News (23 February 2012). 
  120. ↑ "Resolute Putin Faces a Russia That's Changed", The New York Times (23 February 2012). 
  121. ↑ "Putin, Addressing Rally, Casts Himself as Unifier", The Wall Street Journal (24 February 2012). 
  122. ↑ "Pro-Putin rally draws tens of thousands", Al Jazeera (23 February 2012). 
  123. ↑ Vladimir Putin inaugurated as Russian president amid Moscow protests (7 May 2012).
  124. ↑ Putin decrees EU closeness policy. Voice of Russia, English.ruvr.ru (7 May 2012).
  125. ↑ "Discrimination in Russia: Arrests for Violation of St. Petersburg Anti-Gay Law". Der Spiegel. 6 April 2012.
  126. ↑ ""Russian parliament backs ban on "gay propaganda", Reuters, 25 January 2013", Reuters (25 January 2013). 
  127. ↑ Error on call to Template:cite web: Parameters url and title must be specified
    (ru)
    . BBC Russia (11 June 2013).
  128. ↑ ГД приняла закон об усилении наказания за пропаганду гомосексуализма среди подростков. RBC (11 June 2013).
  129. ↑ Jivanda, Tomas (19 January 2014). "Vladimir Putin: 'I know some people who are gay, we're on friendly terms'", The Independent. 
  130. ↑ Putin becomes Popular Front for Russia leader, Interfax-Ukraine (13 June 2013) Patrom:Webarchive
  131. ↑ "Echo of Soviet era in Putin's bid for votes", The Australian (17 June 2011). 
  132. ↑ "Putin inaugurates new movement amid fresh protests", BBC (12 June 2013). 
  133. ↑ BBC Radio 4 – Analysis, Maskirovka: Deception Russian-Style. BBC.
  134. ↑ Lally, Kathy (17 April 2014). "Putin's remarks raise fears of future moves against Ukraine". 
  135. ↑ President of Russia. Eng.kremlin.ru (1 June 2010).
  136. ↑ Debaltseve pocket in Donbas was created mainly by Russian troops – Yashin (8 April 2015).
  137. ↑ Per Liljas (19 August 2014). "Rebels in Besieged Ukrainian City Reportedly Being Reinforced". 
  138. ↑ How the war zone transformed between June 16 and Sept. 19 (25 September 2014).
  139. ↑ "Exclusive: Charred tanks in Ukraine point to Russian involvement", Reuters (23 October 2014). 
  140. ↑ Channel 4 News, 2 September 2014 tensions still high in Ukraine
  141. ↑ Luke Harding (17 December 2014). Ukraine ceasefire leaves frontline counting cost of war in uneasy calm.
  142. ↑ Rutland, Peter (18 May 2014). A Paradigm Shift in Russia's Foreign Policy.
  143. ↑ Zevelev, Igor (27 April 2014). Границы русского мира
    (ru)
    .
  144. ↑ Tsygankov, Andrei (4 July 2015). "Vladimir Putin's last stand: the sources of Russia's Ukraine policy". Post-Soviet Affairs 31 (4): 279–303. DOI:10.1080/1060586x.2015.1005903. ISSN 1060-586X
  145. ↑ "Russia Launches Airstrikes in Syria Amid U.S. Concern About Targets", Los Angeles Times (30 September 2015). 
  146. ↑ "Clashes between Syrian troops, insurgents intensify in Russian-backed offensive", U.S. News & World Report (8 October 2015). 
  147. ↑ Dearden, Lizzie (8 October 2015). "Syrian army general says new ground offensive backed by Russian air strikes will 'eliminate terrorists'", The Independent. 
  148. ↑ "Syria conflict: Russia's Putin orders 'main part' of forces out", BBC World Service (14 March 2016). 
  149. ↑ Новости NEWSru.com :: Генштаб ВС РФ объявил о новых авиаударах по террористам в Сирии (18 March 2016).
  150. ↑ "Background to 'Assessing Russian Activities in Recent US Elections': The Analytic Process and Cyber Incident Attribution", The New York Times (6 January 2016), p. 11. "'We assess with high confidence that Russian President Vladimir Putin ordered an influence campaign in 2016 aimed at the US presidential election, the consistent goals of which were to undermine public faith in the US democratic process, denigrate Secretary Clinton, and harm her electability and potential presidency. We further assess Putin and the Russian Government developed a clear preference for President-elect Trump.'" 
  151. ↑ "In His Own Words: Trump on Russian Meddling", FactCheck.org (19 February 2018). 
  152. ↑ "Donald Trump falsely says he never denied Russian meddling", Politifact (19 February 2018). 
  153. ↑ Sanger, David E. (6 January 2017). "Putin Ordered 'Influence Campaign' Aimed at U.S. Election, Report Says", The New York Times. 
  154. ↑ "Putin to Democratic Party: You lost, get over it" (23 December 2016). "Don't be sore losers. That was how Putin answered a question Friday at his nationally televised annual news conference about whether Russia interfered in the U.S. presidential election in favor of Donald Trump. The Democrats 'are losing on all fronts and looking elsewhere for things to blame,' he told the nearly 1,400 journalists packed into a Moscow convention hall for the nearly four-hour event. 'In my view, this, how shall I say it, degrades their own dignity. You have to know how to lose with dignity.'" 
  155. ↑ Walker, Shaun (30 March 2017). 'Read my lips – no': Putin denies Russian meddling in US presidential election. “'Read my lips—no,' the Russian president answered when asked whether Russia had tried to influence the vote. He emphasized the denial by saying 'no' in English.”
  156. ↑ Putin says claims of Russian meddling in U.S. election are 'just some kind of hysteria' (2 June 2017).
  157. ↑ Fahrenthold, David A. (4 June 2017). "Putin calls U.S. election-meddling charge a 'load of nonsense' in Megyn Kelly interview". "'There's a theory that Kennedy's assassination was arranged by the United States intelligence services. So, if this theory is correct—and that can't be ruled out—then the same agencies could fabricate evidence of Russian hacking, Putin said." 
  158. ↑ Megyn Kelly Drills Vladimir Putin on Presidential Election Hack, Russia's Ties With Trump (Video) (7 June 2017). “Presidents come and go, and even the parties in power change, but the main political direction does not change. That's why, in the grand scheme of things, we don't care who's the head of the United States. We know more or less what is going to happen. And so in this regard, even if we wanted to, it wouldn't make sense for us to interfere.”
  159. ↑ Liptak, Kevin (8 July 2017). "Trump officials decline to rebut Russia's claims that Trump seemed to accept election denials", CNN. "Top advisers to President Donald Trump declined three times on Saturday to rebut claims from Russian officials that Trump had accepted their denials of alleged Russian interference in the US election. ... Russian President Vladimir Putin ... told reporters that Trump appeared to accept his assertion that Russia did not meddle in the US presidential contest." 
  160. ↑ Pinchuk, Denis (1 June 2017). "Patriotic Russians may have staged cyber attacks on own initiative: Putin", Reuters. 
  161. ↑ Putin says Jews, Ukrainians, Tatars could be behind U.S. election meddling
    (en-US)
    .
  162. ↑ "From the Start, Trump Has Muddied a Clear Message: Putin Interfered", The New York Times (18 July 2018). 
  163. ↑ Polyakova, Alina, "The Kremlin's Plot against Democracy: How Russia Updated Its 2016 Playbook for 2020". Foreign Affairs 99#5 (2020): 140–145
  164. ↑ "Muted Western reaction to Putin victory", BBC News (19 March 2018). 
  165. ↑ Когда будет инаугурация президента РФ? (19 March 2018).
  166. ↑ "Russia's Putin wins by big margin", BBC News (18 March 2018). 
  167. ↑ Путин предложил кандидатуру Медведева на пост премьера (7 May 2018).
  168. ↑ Template error: argument title is required. 
  169. ↑ Template error: argument title is required. 
  170. ↑ "Putin says will step down as president after term expires in 2024", Reuters (25 May 2018). 
  171. ↑ The Observer view on Putin's ongoing corruption of democracy (8 September 2019).
  172. ↑ "Putin shake-up could keep him in power past 2024 as cabinet steps aside", Reuters (15 January 2020). 
  173. ↑ "Russian government resigns as Putin proposes reforms that could extend his grip on power" (15 January 2020). 
  174. ↑ Error on call to Template:cite web: Parameters url and title must be specified
    (ru)
    (15 January 2020).
  175. ↑ Путин предложил Медведеву должность зампредседателя Совбеза (15 January 2020).
  176. ↑ "Russian lawmakers approve Mishustin as PM", Reuters (16 January 2020). "Mishustin received 383 votes of 424 cast, with no votes against and 41 abstentions in a victory that had been all but assured when he won the unanimous backing of his party, United Russia, which has a strong majority in the chamber." 
  177. ↑ Госдума одобрила Мишустина на пост премьера
    (ru)
    (16 January 2020).
  178. ↑ Михаил Мишустин назначен Председателем Правительства Российской Федерации.
  179. ↑ "Putin orders constitution changes allowing him to rule until 2036", Al Jazeera (3 July 2020). 
  180. ↑ Putin signs bill granting lifetime immunity to former Russian presidents (22 December 2020).
  181. ↑ Russia's Putin signs bill giving ex-presidents lifetime immunity (20 December 2020).
  182. ↑ "Anti-Putin Protests in Russia's Far East Gather Steam", Voice of America (25 July 2020). 
  183. ↑ Troianovski, Anton (25 July 2020). "Protests Swell in Russia's Far East in a Stark New Challenge to Putin", The New York Times. 
  184. ↑ Odynova, Alexandra (3 August 2020). "Anti-Kremlin protests continue in Russia's far east for 24 consecutive days", Moscow: CBS News. 
  185. ↑ ПРОТЕСТЫ В ХАБАРОВСКЕ (28 July 2020).


Fazi arroud : <code><ref></code> balizennoù zo evit ur strollad anvet "lower-alpha", met n'eus bet kavet balizenn <code><references group="lower-alpha"/></code> ebet a glotfe

Adtapet diwar « https://br.wikipedia.org/w/index.php?title=Vladimir_Poutin&oldid=2092759 »