Kléber (lestr)

Kléber a oa ul lestr-brezel hag a yeas en-dro er morlu broadel gall eus ar 4 a viz Gouere 1904 betek ar 27 a viz Mezheven 1917.

Ar c'hKléber.

Ur morreder-hobregoner e oa, an trivet eus ar rummad Desaix, hag a oa bet savet e Chantiers & Ateliers de la Gironde S.A. - Ets. Schneider (e Lormont, Gironde) adalek an 28 a viz Kerzu 1897 betek e voridigezh d'an 20 a viz Gwengolo 1902.

War vor

N'haller ket lavaret e oa bet ganet ar c'hKléber dindan ur blanedenn vat dre ma voe foeltret e gein ouzh ar poull-sec'h pa voe klasket e vorañ, ken e voe daleet an deiziad ma voe deroet d'ar morlu.

Abourzhañ a reas al lestr-dre-dan Hugomak e porzh-mor Veracruz (Mec'hiko) d'ar 7 a viz Meurzh 1907 : mont a reas ar vag stadunanat d'ar strad.
D'an 22 a viz Gouere 1912 e stekas ouzh ur garreg e Mor Japan, ma voe ret dezhañ bezañ dreset e Kobe (en enezenn Honshū, Japan).
E-pad Emgann an Dardanelloù e skoas dirak Kuşadası (Scalanova d'an ampoent, en Impalaeriezh otoman) d'an 29 a viz Mae 1915.

Abourzhet e voe gant ul lestr-karg breizhveuriat d'ar 7 a viz Gouere 1915 ha, d'ar 15 da-heul, mont a reas-eñ e-unan a-benn el lestr-dre-dan breizhveuriat Bourara. Ha ret dezhañ skeiñ war-du Toulon evit ma vije dreset e staon.

Gant e veaj-distro da Vrest e oa d'ar 27 a viz Mezheven 1917, o tistreiñ eus Dakar (Senegal), evit bezañ dibaramanted, pa stokas ouzh ur vinenn, bet lakaet e genoù Mulgul Brest gant ul lestr-spluj alaman (an UC 61). Daoust da strivoù akipaj ar c'hKléber, hag e gomandant ar c'habiten lestr Martin Marius Eugène Lagorio, e oueledas buan a-walc'h, er mervent da Eusa. Daou vartolod ha daou-ugent — an darn vrasañ anezhe a orin eus Breizh — diwar ar pemp kant eizh ha tri-ugent a oa e bourzh a dremenas er peñse (ha war e lerc'h)...

Charles Trémel

D'an 20 a viz C'hwevrer 1906 ez eas Charles Trémel da vartolod e Brest ha tapet e voe e « vrevet » martolod ar c'hentañ renk gantañ nav miz war-lerc'h. Kaset e voe da dToulon (Var) evit lestrañ e bourzh ar c'hKléber, evel ezel eus al laz-seniñ, a oa war-nes loc'hañ d'ober e droiad en Antilhez (« campagne des Antilles »).

Eizh vloaz ha pevar-ugent war-lerc'h e klaskas an hini a oa deuet da vezañ Jarl Priel kontañ e eñvorennoù a vartolod e-barzh Va Zammig Buhez (embannet e 1954 evit ar wech kentañ).

Las Palmas de Gran Canaria a voe kentañ porzh tizhet gant ar vag hag hec'h akipaj, a-raok mont da zDakar e-lec'h ma oant da vare Nedeleg c'hoazh. Treuziñ a rejont ar Meurvor Atlantel da vont da Fort-de-France (« kêrbenn an enezenn vras Martinika ») kent bezañ galvet da reiñ sikour da reuzidi ar c'hren-douar a oa c'hoarvezet e Kingston (Jamaika) d'ar 14 a viz Genver 1907. La Habana (« Havana, e Kuba »), Veracruz (« Vera Kruz »), New York (« New-York ») a voe kement a ehanborzhioù. Kemer a reas perzh al lestr-brezel e Diskouezadeg Jamestown (Virginia) a voe dalc'het eno adalek ar 26 a viz Ebrel 1907. E Philadelphia, Boston, Sydney e Skos Nevez (« Sidney, en enezenn Kap a Vreizh » ha Sant-Pêr-ha-Mikelon (« Sant Per Mikelon ») ec'h ehanjont ivez a-raok skeiñ war-du An Oriant.

Lenn un notenn souezhus a c'haller er bajenn 112 eus oberenn Jarl Priel :

(1) E-pad ar brezel eil-diwezhañ e loc'has ar C'hleber d'abardaez noz eus Kiberen da vont da Vrest en ur ober an dro vras e tu all d'Enez Eusa, met biken ne zegouezhas dezhañ erruout du-hont, ha den, nag ofiser na martolod ne chomas bev da ziskleriañ penaos, pelec'h ha pegoulz ez eas va lestr kentañ d'ar strad.

Liammoù diavaez

• (fr) Ouest-France, Il y a un siècle, le cuirassé Kléber coulait près de l'île de Molène, embannet d'an 19 a viz Mezheven 2017.