Pondi

Pondivi zo ur gumun hag ur gêr e departamant ar Mor-Bihan e Breizh.

Pondivi

Fozioù Kastell ar Roc'haned

Anv gallek (ofisiel)

Pontivy

Melestradurezh

Pondi (isprefeti)

Pondi (pennlec'h)

56178

56300

Maer
Amzer gefridi

Christine Le Strat
2020-2026

Poblañsouriezh

15 092 ann. (2020)^[1]

Stankter

607 ann./km²

Douaroniezh

Daveennoù
lec'hiañ

48° 04′ Norzh
2° 59′ Kornôg / 48.07, -2.98

Uhelderioù

kreiz-kêr : 60 m
bihanañ 48 m — brasañ 192 m

Gorread

24,85 km²

Pondivi

Douaroniezh

Kumunioù amezek

Klegereg, Stival	Neulieg	Neulieg, Noal-Pondi
Malgeneg	N	Noal-Pondi
	K Pondivi R
	S
Ar Sorn	Ar Sorn, Sant-Turiav	Sant-Turiav, Noal-Pondi

Ardamezouriezh

En gul a nav mailhenn en aour, 3, 3, 3.

Tiegezh Roc'han, 1222 ; andon : d'Hozier, 26 Meurzh 1698.

Istor

VII^vet kantved

Hervez ar richenn e oa bet krouet Pondivi gant ar manac'h sant Ivi er VII^vet kantved.

Trubuilhoù a voe e kêr d'an 21 ha d'an 22 a viz Gouere 1675^[2]; taget e voe ti ur bourc'hiz hag evet ar gwin a oa eno. Aloubet e oa bet kêr Bondivi d'an 21 « gant 2000 peizant a lonk pe skuilh 400 muid eus feurm an deverioù » ; dieubet eo bet gant « e vourc'hizien » d'an 21 a viz Even^[3].
Digolloù a voe paeet gant parrezioù Noal-Pondivi (8 000 lur), Malgeneg (1 500 lur), Stival (500 lur) ha Bizhui-an-Dour (400 lur) d'an aotrou de la Pierre ha da tud all eus Pondivi goude an distrujoù bet graet e kêr e-pad an emsavadeg^[4].

Dispac'h Gall

Krouet e voe ar gumun e 1790 e departamant ar Mor-Bihan. Gant al lezenn eus an 23 a viz Eost 1790 e voe lakaet Pondivi da bennlec'h ur c'hanton, hini Pondivi, gant kumun Pondivi ennañ hepken, ha da benn ur bann, seizh kanton ennañ : Baod, ar Gemene, Klegereg, Logunec'h, Noal-Pondivi, Pluniav ha hini Pondivi. E 1795 e voe dilamet ar bann. E 1800 e voe lakaet Pondivi da bennlec'h arondisamant Pondivi bet krouet gant al lezenn eus ar 17 a viz C'hwevrer 1800. Brasaet e voe kanton Pondivi dindan anv Kanton Pondivi ivez gant lezenn an 8 pluviôse an IX (28 a viz Genver 1801), dezhi an titl loi portant réduction du nombre de justices de paix^[5]^,^[6]^,^[7].

Napoléonville

Adalek an 9 a viz Du 1804 betek ar 14 a viz Ebrel 1814 e oa anvet Pondivi "Napoléonville" war urzh an diktatour ha danvez-impalaer Napoleone Buonaparte. Evel La Roche-sur-Yon, Napoléonville e Vendée, e oa bet soñjet gant Napoleon e vefe ur gêr pouezus evit derc'hel kornôg Frañs ha Breizh. C'hoant en devoa da sevel adal ar gêr 3 000 annezad enni « er peoc'h, ur greizenn-genwerzh veur, hag er brezel, ur greizenn vilourel bouezus ».

Napoleon a soñje gantañ e oa Pondivi ur gêr a c'hellje bezañ pouezus-tre ma vije kleuzet kanolioù evit al listri-brezel a c'hellfe treuziñ Breizh pell diouzh re ar Saozon a oa mistri war ar mor : kanol ar Blavezh ha kanol Naoned-Brest.
Krouet e oa bet diouzhtu ur c'harter nevez gant ur blasenn-armoù, un isprefeti, ur c'hazarn hag ul lise.

XIX^vet kantved

D'an 29 a viz Genver 1806 e voe staget kumun Stival ouzh kumun Pondivi^[8].

1864: tizhet e voe Pondivi gant an hent-houarn.

Krouet e voe kumun Ar Sorn d'ar 1añ a viz Meurzh 1869 diwar lodennoù eus tiriadoù kumunioù Bizhui, Gwern, Malgeneg, Pondivi ha Stival^[9]^,^[10].

Brezel 1870-1871 : pevar gwaz eus ar gumun a gollas o buhez abalamour d'ar brezel.

XX^vet kantved

Brezel-bed kentañ

316 gwaz eus ar gumun a gollas o buhez abalamour d'ar brezel, da lavaret eo 3,35 % eus he foblañs e 1911^[11].

Eil Brezel-bed

Anv H. Gaillard, un den eus Pondivi, ouzh monumant ar re fuzuilhet e Porzh-Loeiz

Tremen 3 000 repuad deuet eus hanternoz Bro-C'hall a oa e Pondivi e miz Even 1940^[12].
D'an 18 a viz Even 1940 e tegouezhas al lu alaman e Pondivi^[13].
E miz Here 1940 e voe harzet ar gantreidi er Mor-Bihan ; bac'het e voent e kamp Toulboubou e Pondivi, 18 tiegezh hag eizh den o-unan, da lavaret eo 32 waz, 28 maouez ha 56 bugel ; war urzh an Alamaned e voent kaset gant un tren betek kamp-bac'h Maezon-ar-Stêr e miz Du 1940^[14].
E miz Gouere 1944 e voe kemeret 150 000 lur en ti-post gant tud eus ar Rezistañs^[15].
D'ar 4 a viz Eost 1944 e voe dieubet Pondivi^[16].
D'an 23 a viz Mae 1945 e voe kavet korfoù marv tri den eus ar gumun e-tal gwikadell Porzh-Loeiz. Er Rezistañs e oant ; fuzuilhet e oant bet gant al lu alaman^[17].
Mervel a reas 96 den ag ar gumun abalamour d'ar brezel^[11].

Trevadennoù

Mervel a reas 16 milour e Brezel Indez-Sina ha pemp arall en Aljeria.^[11]

Brezhoneg

Ya d'ar brezhoneg

D'ar 4 a viz Eost 2004 e oa bet votet ar garta « Ya d'ar brezhoneg » gant kuzul-kêr ar gumun.
D'an 21 a viz Kerzu 2007 e oa bet roet d'ar gumun al label « Ya d'ar brezhoneg » live 2.

Deskadurezh

Klasoù divyezhek a zo eno abaoe 1984.
E distro-skol 2023 e oa 80 skoliad enskrivet er skol Diwan hag er c'hlasoù divyezhek (9,2 % eus skolidi ar gumun evit a sell ouzh ar c'hentañ derez). https://www.brezhoneg.bzh/98-kelenn.htm

Redadeg 2010

E Pondi ez echuas ar Redadeg e 2010.

Monumantoù ha traoù heverk

Kastell ar Roc'haned
Ar Gwenn-ha-Du
dirak ar c'hastell

Kastell ar Gêr nevez
Iliz katolik Intron Varia ar Joa, XVI^vet kantved,
Iliz katolik Sant Meriadeg, e kêriadenn Stival, XVI^vet kantved,
Chapel ar Gelenneg,
Chapel Santez Trefin
Karterioù kozh gant tiez XVvet-XVIvet-XVIIvet kantvedoù,
Porzh.

Tud brudet

Tud bet ganet eno

Ferdinand Le Drogo, marc'hhouarnour breizhat, kampion Bro-C'hall e 1927 ha 1928, 10 a viz Here 1903
Paul Ihuel (2 a viz Du 1903-22 a viz Here 1974 e Pariz, Bro-C'hall), maer Berne, kuzulier Kanton ar Faoued (1945-1974), kannad ar Mor-Bihan e 1936-1940 hag e 1945-1974, kadoriad kuzul-departamant ar Mor-Bihan, Is-sekretour-stad ha Sekretour-stad al Labour-Douar^[14]
Jef Le Penven, sonaozour breizhat, 3 a viz Du 1919.
1969 : Yannig Audran, skolaer, soner ha skrivagner brezhonek.

Douaroniezh

Treuzet eo Pondi gant ar stêr Blavezh.

Poblañs

Emdroadur ar boblañs abaoe 1793

Mammennoù : Cassini hag EBSSA.

Melestradurezh

Gevelliñ

Tavistock (Devon), Bro-Saoz
Wesseling (Nordrhein-Westfalen), Alamagn
Napoleonville (Louisiana), Stadoù-Unanet
Ouelessebougou, Mali

Liammoù diavaez

Commons

Muioc'h a restroù diwar-benn

Pondi

a vo kavet e Wikimedia Commons.

(br) (fr) Lec'hienn ofisiel Ti-Kêr Pondivi
(fr) Pontivy Cité Internationale
(br) Geobreizh
(fr) 27 kevarzhe e Pondi

Daveoù ha notennoù

↑ Roadennoù ofisiel e lec'hienn an EBSSA
↑ (fr) Yvon Garlan ha Claude Nières, Les Révoltes bretonnes de 1675 - papier timbré et bonnets rouges, Éditions Sociales, Pariz, 1975, p. 113
↑ Auguste Dupouy, Histoire de Bretagne, p. 265, Embannadurioù Boivin, 1932, adembannet gant an embannadur Calligrammes, Kemper, hag embannadurioù Ar Morenn, Ar Gelveneg, 1983.
↑ Les Révoltes bretonnes de 1675, pp. 159-160.
↑ Jean-Louis Debauve, La Justice révolutionnaire dans le Morbihan, e ti an aozer, Pariz, 1965
↑ Robert Bouvier, Bernard Le Montagner, Alain Revoy ha Dominique Reynaud, Histoire de la Poste dans le Morbihan, Embannadurioù Liv'Editions, Ar Faoued, 2006, p. 290.
↑ Cassini - EHESS - Pondivi - Fichenn ar gumun
↑ Histoire de la Poste dans le Morbihan, p. 378.
↑ Histoire de la Poste dans le Morbihan, p. 14
↑ Cassini-EHESS
↑ ^11,0 ^11,1 ha^11,2 Monumant ar re varv
↑ "Le Télégramme", 18 a viz Even 2010
↑ Le Morbihan en guerre 1939-1945, Archives départementales du Morbihan, 2009, p. 23
↑ ^14,0 ha^14,1 Annik Le Guen, Le Morbihan sous le Gouvernement de Vichy, Miz Kerzu 1993
↑ Histoire de la Poste dans le Morbihan, p. 297
↑ Le Morbihan en guerre 1939-1945, p. 130.
↑ René Le Guénic, Morbihan - Mémorial de la Résistance, 1998, pp. 315-316.

[1] Roadennoù ofisiel e lec'hienn an EBSSA

[2] (fr) Yvon Garlan ha Claude Nières, Les Révoltes bretonnes de 1675 - papier timbré et bonnets rouges, Éditions Sociales, Pariz, 1975, p. 113

[3] Auguste Dupouy, Histoire de Bretagne, p. 265, Embannadurioù Boivin, 1932, adembannet gant an embannadur Calligrammes, Kemper, hag embannadurioù Ar Morenn, Ar Gelveneg, 1983.

[4] Les Révoltes bretonnes de 1675, pp. 159-160.

[5] Jean-Louis Debauve, La Justice révolutionnaire dans le Morbihan, e ti an aozer, Pariz, 1965

[6] Robert Bouvier, Bernard Le Montagner, Alain Revoy ha Dominique Reynaud, Histoire de la Poste dans le Morbihan, Embannadurioù Liv'Editions, Ar Faoued, 2006, p. 290.

[7] Cassini - EHESS - Pondivi - Fichenn ar gumun

[8] Histoire de la Poste dans le Morbihan, p. 378.

[9] Histoire de la Poste dans le Morbihan, p. 14

[10] Cassini-EHESS

[MARV-11] 11,0 ^11,1 ha^11,2 Monumant ar re varv

[12] "Le Télégramme", 18 a viz Even 2010

[13] Le Morbihan en guerre 1939-1945, Archives départementales du Morbihan, 2009, p. 23

[ALG-14] 14,0 ha^14,1 Annik Le Guen, Le Morbihan sous le Gouvernement de Vichy, Miz Kerzu 1993

[15] Histoire de la Poste dans le Morbihan, p. 297

[16] Le Morbihan en guerre 1939-1945, p. 130.

[17] René Le Guénic, Morbihan - Mémorial de la Résistance, 1998, pp. 315-316.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

Pondi

Douaroniezh

Kumunioù amezek

Ardamezouriezh

Istor

VIIvet kantved

XIXvet kantved

Dispac'h Gall

Napoléonville

XIXvet kantved

XXvet kantved

Brezhoneg

Ya d'ar brezhoneg

Deskadurezh

Redadeg 2010

Monumantoù ha traoù heverk

Tud brudet

Tud bet ganet eno

Douaroniezh

Poblañs

Emdroadur ar boblañs abaoe 1793

Melestradurezh

Gevelliñ

Liammoù diavaez

Daveoù ha notennoù

VII^vet kantved

XIX^vet kantved

XIX^vet kantved

XX^vet kantved