Gwitreg

Savet eo kêr Gwitreg en-dro d'ar c'hastell-kreñv adal an XI^vet kantved; koulskoude, pa weler ar peulvanoù nepell ha dismantroù un atant galian-roman nes, eo anat eo hir istor pobladur en ardremez. Lec'hiet evel ma oa war harzoù breizh e oa dezhi da zifenn ar vro diouzh an amezeien (Maine, Anjev, Normandi ha Bro-C'hall). Hevelep karg a oa ivez gant kêrioù (Felger, Sant-Albin-an-Hiliber, Gwerc'h-Breizh, Kastell-Briant, Ankiniz ha Klison).

XIII^vet kantved kemmañ

Etre 1220 ha 1240 e voe savet mogerioù-difenn. Kreskiñ a reas fabourzhioù: Rachapt, Sainte-Croix, Saint-Martin, La Mériais, Hellerie). Adalek 1251, gant dimezioù etre an tiegezhioù Gwitreg ha Laval, ha dre vras tiegezhioù uhel Breizh ha re Vro-C'hall, a gaso da stagidigezh Breizh ouzh Bro-C'hall en 1532.

Dispac'h Gall kemmañ

Gant al lezenn eus an 26 a viz C'hwevrer 1790 e voe lakaet Gwitreg da benn ur bann^[2].

XX^vet kantved kemmañ

Brezel-bed kentañ kemmañ

Mervel a reas 315 gwaz abalamour d'ar brezel hervez monumant ar re varv, da lâret eo 2,97% ag ar boblañs hervez an niveradeg bet graet e 1911^[3].
Fuzuilhet e voe ur milour breizhat bet o vevañ er gumun gant al lu gall] d'ar 17 a viz Meurzh 1915^[4].

Eil Brezel-bed kemmañ

Mervel a reas 47 den eus ar gumun abalamour d'ar brezel^[5].
D'ar 14 a viz Even 1940 e kouezhas un nijerez Fairey Battle, marilhet L5513 ha kodet PM-L, eus ar 103th Squadron eus aerlu ar Rouantelezh-Unanet (Royal Air Force) e Gwitreg; he zri nijour a c'hellas en em gavet gant o c'henseurted^[6]^,^[7]^,^[8].

Brezelioù didrevadennañ kemmañ

Brezel Indez-Sina kemmañ

Tri soudard a varvas^[9].

Brezel Aljeria kemmañ

Daou vilour a varvas ^[10].

Brezhoneg kemmañ

Hervez ur studiadenn gant Ofis ar Brezhoneg e vije 150 brezhoneger e korn-bro Gwitreg^[11].

Deskadurezh kemmañ

E distro-skol 2022 e oa 87 skoliad enskrivet er c'hlasoù divyezhek (4,3 % eus skolidi ar gumun evit a sell ouzh ar c'hentañ derez)^[12].

Kelenn d'an oadourien kemmañ

Dalc'het e vez kentelioù-noz brezhoneg gant Skol an Emsav, abaoe miz Gwengolo 2010.

Ardamezioù kemmañ

En gul e leon en argant kurunet en aour.

Emdroadur ar boblañs abaoe 1762 kemmañ

GWITREG	1762	1790	1800	1836	1856	1881	1901	1921	1936	1954	1962	1968	1975	1982	1990	1999	2012
Poblañs	14 000	10 850	8 809	8 901	8 854	10 314	10 775	8 154	8 506	9 611	10 380	11 343	12 322	13 046	14 488	15 313	17 177
Andon : INSEE, « Vitré »: ROBERT-GUÉDON D., LE GOFF D., BORDILLON H. Ouest-France

Tud kemmañ

Pierre Landais.
Lucien Lechat (21 a viz Ebrel 1891-1915), unan eus Pevar C'haporal Souains, bet fuzuilhet d'ar 17 a viz Meurzh 1915 evit laoskentez gant al Lu gall e-pad ar Brezel-bed kentañ, bet roet o enor dezhe en-dro e 1935; mavour e oa e Gwitreg^[13]^,^[14].
Pierre Méhaignerie.
Markizez Sévigné.

Tud bet ganet eno kemmañ

1483 : Jacques Collebaut, sonaozour.
1519 : Bertrand d'Argentré, istorour ha gwiraour.
1827 : Arthur Le Moyne de la Borderie. istorour Breizh ha diellour.
1879 : Jean Choleau, armerzhour hag emsaver.
1900 : Morvan Marchal, tisavour hag emsaver.
1979 : Jérôme Lebouc, melldroader.

Tud bet marvet eno kemmañ

Arthur Le Moyne de la Borderie, istorour Breizh ha diellour, 17 a viz C'hwevrer 1901.

Ardamezeg ar familhoù kemmañ

	Abelin	Guillaume, senesal Gwitreg e 1382

Monumantoù ha traoù heverk kemmañ

Ar gêr gozh

Kastell Gwitreg.
Kastell Reier Sevigneg.
Iliz katolik an Intron-Varia, XIV^vet kantved.
Iliz katolik Sant Varzhin, XV^vet kantved.
Chapel Sant-Nikolaz.
Monumant ar re varv (fr)Memorial Genweb</ref>.
Roet eo bet al label Kêrioù ha Broioù Arz hag Istor dezhi.

Gevelliñ kemmañ

Gevellet eo gant 8 kêr :

Lymington (Bro-Saoz) abaoe 1981.
Greece (Stad New York, Stadoù-Unanet) abaoe 1990.
Helmstedt (Alamagn) abaoe 1979.
Djenné (Mali) abaoe 1987.
Środa Wielkopolska (Polonia) abaoe 1998.
Talmaciu (Roumania) abaoe 1999.
Terrebonne (Kebek) abaoe 1983.
Villajoyosa (Spagn) abaoe 1989.

Sport kemmañ

Tro Bro-C'hall war varc'h-houarn kemmañ

30 a viz Mezheven 1985 : 2^l tennad-hent Tro Bro-C'hall etre an Oriant ha Gwitreg ; trec'h eo Rudy Matthijs (Belgia).
1añ a viz Gouere 1985 : 3^e tennad-hent Tro Bro-C'hall etre Gwitreg ha Felger (a-benn d'an eur dre skipailh) ; trec'h eo La Vie Claire.
3 a viz Gouere 1995 : 2^l tennad-hent Tro Bro-C'hall etre Perroz-Gireg ha Gwitreg ; trec'h eo Mario Cippolini (Italia).
5 a viz Gouere 2000 : 5vet tennad-hent Tro Bro-C'hall etre Gwened ha Gwitreg ; trec'h eo Marcel Wüst (Alamagn).
6 a viz Gouere 2000 : loc'hañ a ra 6vet tennad-hent Tro Bro-C'hall eus Gwitreg war-du Teurgn (Indre-et-Loire).
7 a viz Gouere 2006 : 6vet tennad-hent Tro Bro-C'hall etre Lisieux ha Gwitreg ; trec'h eo Robbie McEwen (Aostralia)

Liammoù diavaez kemmañ

Commons

Muioc'h a restroù diwar-benn

Gwitreg

a vo kavet e Wikimedia Commons.

Levrlennadur kemmañ

Pol Potier de Courcy : Nobiliaire et armorial de Bretagne. Adembannadur Editions des Régionalismes. Cressé. 2011/2014
Erwan Vallerie : Diazezoù studi istorel an anvioù-parrez. Corpus. An Here. 1995

Notennoù ha daveoù kemmañ

↑ Roadennoù ofisiel e lec'hienn an EBSSA
↑ (fr)J. B. Duverger, Collection complète des lois, décrets, ordonnances, règlemens avis du Conseil d'Etat, Levrenn gentañ, Eil embannadur, Pariz, 1834, p.106
↑ (fr)Monumant ar re - Memorial Genweb
↑ (fr)R.-G. Réau, Les crimes des conseils de guerre, Éditions du Progrès Civique, Pariz, Bro-C'hall, 1925
↑ (fr)Monumant ar re varv - Memorial Genweb
↑ (fr)Pertes RAF
↑ (fr)Luc'hskeudennoù
↑ (en)Traces of World War 2 RAF - No. 103 Squadron
↑ (fr)Monumant ar re varv - Memorial Genweb
↑ (fr)Monumant ar re varv - Memorial Genweb
↑ Ofis Publik ar Brezhoneg
↑ Distro-skol ar c’helenn divyezhek
↑ (fr)R.-G. Réau, Les crimes des conseils de guerre, Éditions du Progrès Civique, Pariz, Bro-C'hall, 1925
↑ (fr)Mémoire des hommes

[1] Roadennoù ofisiel e lec'hienn an EBSSA

[2] (fr)J. B. Duverger, Collection complète des lois, décrets, ordonnances, règlemens avis du Conseil d'Etat, Levrenn gentañ, Eil embannadur, Pariz, 1834, p.106

[3] (fr)Monumant ar re - Memorial Genweb

[4] (fr)R.-G. Réau, Les crimes des conseils de guerre, Éditions du Progrès Civique, Pariz, Bro-C'hall, 1925

[5] (fr)Monumant ar re varv - Memorial Genweb

[6] (fr)Pertes RAF

[7] (fr)Luc'hskeudennoù

[8] (en)Traces of World War 2 RAF - No. 103 Squadron

[9] (fr)Monumant ar re varv - Memorial Genweb

[10] (fr)Monumant ar re varv - Memorial Genweb

[11] Ofis Publik ar Brezhoneg

[12] Distro-skol ar c’helenn divyezhek

[13] (fr)R.-G. Réau, Les crimes des conseils de guerre, Éditions du Progrès Civique, Pariz, Bro-C'hall, 1925

[14] (fr)Mémoire des hommes

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

Gwitreg

Taolenn

Douaroniezh kemmañ

Anv kemmañ

Ardamezioù kemmañ