Yann ar Badezour

Yann ar Badezour, pe Sant Yann-Vadezour hervez ar relijion gristen, a zo anv ur yuzev meneget en Aviel hag a brezegas e Palestina en amzer Jezuz Nazaret. brofed eo er gristeniezh, en Islam, er Vandeegezh hag er relijion Baháʼí.

Ganet e oa war-dro ar bloaz 7 kent JK. Mab e oa d'ar beleg Zec'haria ha d'e bried Elesbed, hervez Aviel Lukaz 1:5. Diwar e anv (Yann) hag e labour (badeziñ) e teu an anv-badez Yann-Vadezour.
Kenderv eo da Jezuz. E vamm Elesbed a zo keniterv d'ar Werc'hez Vari, mamm Jezuz. Hervez Antiquitates Judaicae an istorour yuzev Flavius Josephus avat e oa un tamm disheñvel buhez Yann-Vadezour.

Er relijion gristen eo ar profed a gemenn donedigezh Jezuz, a voe anavezet gantañ evel ar Mesiaz gortozet, hag a voe badezet gantañ war lez ar stêr Jordan, ma reas "Oan Doue" anezhañ. Da Jezuz e roas e ziskibien.

Lidoù

E Judea e oa bet ganet Yann ar Badezour. D'ar 24 a viz Even da vare ar goursav-hañv e vez lidet e c'hanedigezh gant ar gristenien, koulz er c'hornôg hag er reter. E-mesk an holl lidoù a vez graet da-geñver ar gouel-se e seblant lod dont eus ar gouelioù kelt bras a oa d'ar mare-se eus ar bloaz. Bev-buhezek eo c'hoazh hengoun tanioù pe tantadoù Gouel Yann en un niver a gêrioù hag a lec'hioù.
A-raok kedez an hañv, war-dro ar c'houlz ma lider sant Yann, a-raok amzer Roma zoken, e veze lidoù ma lakaed an tan e bernioù keuneud.
D'ar 24 a viz Mezheven e vez lidet Sant Yann-Vadezour, c'hwec'h miz a-raok Nedeleg, dre ma kont an Aviel e oa dougerez c'hwec'h miz e vamm Elesbed pa deuas an ael da gemenn da Vari, mamm Jezuz, e oa da vout mamm d'ar Mesiaz.

Lidet e vez sant Yann dibennet d'an 29 a viz Eost koulz er c'hornôg hag er reter : Gouel Yann]] dibenn-eost an hini eo. A-hend-all e vez lidet an deiz ma voe dizoloet e benn.

• Kanada

Da Ouel Yann-Vadezour emañ gouel broadel gallegerien Kanada abaoe 1834, pa voe krouet ar gevredigezh Société Saint-Jean-Baptiste. Anvet e voe da sant paeron Gallegerien Kanada gant ar pab Pi X e 1908. E 1977 e teuas Gouel Yann da vout Gouel Broadel Québec,ha hini an holl Gebekiz, ne vern o orin.

• Frañmasonerezh

Deiz Gouel Yann zo ivez ur gouel evit ar frañmasoned er bed a-bezh.

Hervez an Avieloù

Evel ganedigezh Jezuz e voe kemennet hini Yann gant an arc'hael Gabriel, a lavaras d'an tad e vije leun e vab gant ar Spered Santel, hag en dije kement ha nerzh hag ar profed Elia.

Dre ma n'hallent ket kaout bugale avat e tiskredas Zec'haria war gomzoù an arc'hael, ma voe kastizet ha ma teuas da vezañ bouzar ha mut. N'eo nemet pa voe ganet ar bugel, war-lerc'h skrivañ Yann eo e anv war un daolennig ma teuas ar gomz hag ar c'hleved dezhañ en-dro.

Buhez ur penitiour e voe hini Yann er gouelec'h, o vevañ diwar kilheien-raden ha mel gouez hervez Aviel Mazhev III:4, hag o yunañ. Buhez un nazir eo buhez Yann hervez ma'z eo taolennet gant an arc'hael, a lenner en Aviel Lukaz (1:13-15).

Er bloaz 27, pemzekvet bloavezh ren an impalaer roman Tiberius, pa oa bet lakaet Pontius Pilatus da c'houarnour Judea ha Herodez Antipas da detrark Galilea, e teuas da chom war lez ar stêr Jordan, ma krogas da reiñ badeziant a vorc'hed evit bezañ gwalc'het eus ar pec'hedoù dre vezañ lakaet en dour hervez ma'z eo diouganet gant ar profed Yeshaia. Un toullad mat a ziskibien a oa bodet en-dro dezhañ, ha kemenn a rae dezho donedigezh ar mesiaz :

Me ho padez gant dour, evit ho kas war-du ar morc'hed, met setu an hini a zo kreñvoc'h egedon, ha n'on ket dellezek da zougen e sandalennoù. Hennezh ho padezo er Spered Santel hag en tan.
– Aviel Mazhev III:11

Hervez Mazhev III:13-17 e teuas Jezuz da-gaout Yann da vezañ badezet gantañ. Yann da lavarout dezhañ : Me eo am eus ezhomm da vout badezet ganit-te. , ha Jezuz ha respont : Lez ober bremañ, rak dereat eo dimp seveniñ kement tra a zo reizh. Yann a vadezas Jezuz eta, ha pa zeuas er-maez eus an dour e voe gwelet gant an holl ar Spered Santel o tiskenn evel ur goulm hag o tont warnañ , hag ur vouezh deuet eus an neñv a lavaras : Hemañ eo ma Mab muiañ-karet, hag ennañ em eus lakaet ma holl garantez. Ar Badezour a c'houlennas neuze digant e ziskibien mont da-heul Jezuz.

• Ganedigezh Yann hervez Aviel Lukaz ===

En Aviel Lukaz hepken ez eus anv eus ganedigezh Yann :

Met an ael a lavaras dezhañ : Na gemer ket aon, Zec'haria, rak selaouet eo bet da bedenn. Da wreg Elesbed a roio dit ur mab, hag e laki Yann e anv. Bez' e vo dit lec'h da gaout joa ha levenez, ha kalz tud a vo laouen eus e c'hanedigezh ; rak bras e vo-eñ dirak an Aotrou ; ne evo ket a win nag a evaj mezvus, rak azalek korf e vamm e vo karget eus ar Spered Santel. Lakaat a ray da ziqtreiñ ouzh Doue kalz eus bigale Israel. En e unan e kerzo dirak an Aotrou, gantañ spered ha galloud Elia, evit ditreiñ kalonoù an tadoù war-zu o bugale, hag an dud disent war-zu furnezh an dud just, evit prientiñ d'an Aotrou ur bobl prest d'e zegemer.
– Aviel Lukaz 1.13

Lavarout a rae Yann bezañ ar vouezh a c'harm en dezerzh (Yann 1:23), ar pezh a gadarnae un diougan gant Yeshaia (Mazhev 3:1-4, Lukaz 3:4-6, Yeshaia 40:3-5).

Buhez ha marv Yann ar Badezour

Dibennidigezh Yann ar Badezour, gant Caravaggio

Salome o terc'hel penn Yann ar Badezour, gant Caravaggio, war-dro 1607

Ur pennad goude, er bloaz 28 e strakas konnar Herodez Antipas, roue Galilea ha Perea, war benn Yann ar Badezour abalamour ma rebeche ar profed outañ bezañ dimezet gant Herodiada, merc'h e hanter vreur Herodez Filipos I.
Hervez Aviel Mark (VI:14-29) e oa aet skuizh Herodez, a reas kraouiañ Yann. Fellout a rae da Herodiada e vije lakaet Yann d'ar marv, met ne felle ket da Herodez en anaveze evel un den reizh ha santel hag en selaoue a galon laouen ».
Koulskoude, pa voe lidet deiz-ha-bloaz Salome, merc'h Herodiada, e tañsas ar plac'h yaouank ken brav ma voe plijet an holl ha ma lavaras ar roue : Goulenn a gari, ha da c'houlenn a roin dit, ha pa vije an hanter eus ma rouantelezh . Ha Salome da c'houlenn penn Yann ar Badezour war ur plad evit he mamm.
Tristidigezh a oa e Herodez pa gasas ur soudard da zibennañ Yann en e gell. Degaset e voe ar penn war ur plad ha kinniget da Salome, er roas d'he mamm Herodiada.

Erru e vije ar penn dre vurzhud e Saint-Jean-d'Angély, e Saintonge da neuze hag e Charente-Maritime bremañ.
Ur releg eus 4vet Brezel ar Groaz ha kinniget evel klopenn Yann a weler en iliz-veur Amiens.
Renerien [moskeenn]] Damask a lavar emañ ar c'hlopenn en o dalc'h.

Ilizoù da Sant Yann Vadezour

Sant Yann Vadezour Jeruzalem
St. John the Baptist e Coventry
San Giovanni Battista e Rimini
San Giovanni Battista e Torino
Saint Jean Baptiste en Audresselles
Saint Jean Baptiste Kamien Pomorski
Iliz Sant Yann-Vadezour ar Fouilhez ha meur a lec'h e Breizh

Mandeaned, badezourien Iran hag Irak

Eus ar gumuniezh en-dro da Yann ar Badezour ez eus ganet ur relijion vihan, gant Yann ar Badezour da brofed nemetañ, Jezuz ha Mahomed ne vijent nemet gaouierien. Ret e vez d'an dud-se chom tost a-walc'h d'ar stêrioù evit gallout badeziñ ar feizidi.
Abalamour d'ar perzh-se eo n'eo ket gwall anavezet ha ne chom bev nemet en un nebeud kornadoù eus Iran hag Irak.

E yezhoù all

Yann Prodromos ("Yann ar Rakkerzher") a vez graet anezhañ en Iliz Ortodoks.
Gant ar Vuzulmaned eo lakaet da brofed, mab d'ar profed Zec'haria, يحيى بن زكريا Yahya bin Zakariya e anv en arabeg.

Yann ar Badezour en arz

Alies eo bet livet istor Yann ar Badezour gant arzourien an Azginivelezh italian ha re all war o lerc'h. Ouzhpenn eizh taolenn zo bet livet gant Caravaggio.

Sant Yann-Vadezour gant Hans Memling (1470)
Sant Yann-Vadezour gant Guido Reni (1635-1640)
Sant Yann-Vadezour gant Agnolo Bronzino (1553)
Sant Yann-Vadezour gant Caravaggio (1597-1598)
Sant Yann-Vadezour gant Sandro Botticelli ( war-dro 1490)
Sant Yann-Vadezour gant Andrea Mantegna
(dibenn ar XVvet kantved)
Sant Yann-Vadezour gant Esteban Perez Murillo, XVIIvet kantved
Sant Yann-Vadezour gant Paolo Veronese
(kreiz ar XVIvet kantved )
Ar Werc'hez Vari gant Jezuz a Nazaret ha Sant Yann-Vadezour, livet gant Raffaello (1507)
Salome gant penn Yann-Vadezour en ur plad, gant Tizian.
Salome, gant Cesare da Sesto