Aostria

Aostria (alamaneg: Österreich /ˈøːstɐˌʁaɪç/) a zo ur stad eus Kreiz Europa, anezhi ur Republik demokratel ha kevreadel. Vienna eo anv kêr-benn ar vro, Wien en alamaneg. Rannet eo e 9 stad kevredet, hag a zo emren war meur a dachenn. Meneziek eo al lodenn vrasañ eus Aostria: 62,8% eus ar vro a zo goloet gant menezioù an Alpoù, ha 32% hepken eus he gorread a zo izeloc'h evit 500 m. Ar Großglockner (3 797 m) eo menez uhelañ Aostria. Ezel eus Unaniezh Europa ha Kuzul Europa eo Aostria dibaoe 1995. E Takad an euro emañ.

Unaniezh Europa
Republik Österreich
Banniel Ardamezioù Kan broadel Land der Berge, Land am Strome
Yezh ofisiel	Alamaneg
Yezhoù kenofisiel	Hungareg, Kroateg, Sloveneg
Yezhoù anavezet	Romeg, Slovakeg Tchekeg,
Kêr-benn	Vienna
Gorread • En holl • % dour	83 879 km² 0,84%
Poblañs -Hollad -Stankter ar boblañs	8 935 112 (2021) 106/km²
Prezidant kevredel	Alexander Van der Bellen
Kañseller kevredel	Karl Nehammer (ÖVP)
Gouel broadel	26 a viz Here
Moneiz	Euro (€)
Kod pellgomz	43
Kod Internet	.at

En-dro da Aostria emañ ar broioù-mañ : Suis, Liechtenstein, Italia, Slovenia, Hungaria, Slovakia, ar Republik Tchek hag Alamagn.

Istor

Aostria da vare ar Romaned

Poblet eo bet Aostria abaoe ar Paleolitik. Gwener Willendorf, un delwennig bet kavet e Willendorf, rannvro Wachau, e Reter Aostria, a zo bet kizellet 22 000 - 24 000 vloaz zo. En Henoadvezh an Houarn (800-400 kent J.K.) e teue ar vro da vezañ pinvidik abalamour d'an houarn ha d'an holen a veze eztennet e Hallstatt hag e lec'hioù all zo. Alies e vez lesanvet an oadvezh-se Oadvezh Hallstatt. Ar c'hentañ stad anavezet war e dachenn a oa Rouantelezh Norikon, diazezet war-dro 200 kent J.K. gant meuriadoù keltieger. Goude bezañ bet aloubet gant ar Romaned e 15 kent J.K., e chome ar vro e dalc'h Impalaeriezh Roma betek ar Vvet kantved. Rannet e oa Aostria a-vremañ etre teir froviñs Roman: Retia (Raetia), Norikon (Noricum) ha Pannonia. (da vezañ kendalc'het)

Politikerezh

Bep pevar bloaz e vez dalc'het mouezhiadegoù evit dilenn ar breujoù (Nationalrat), ha bep c'hwec'h vloaz evit dilenn ar prezidant kevredel (Bundespräsident).

Strolladoù politikel dezho kannaded er breujoù (Miz Gwengolo 2013)

Kannaded e breujoù Aostria goude an 29 a viz Gwengolo 2019

• SPÖ (Sozialdemokratische Partei Österreichs, "Strollad demokratel sokialour Aostria", sokialourien) - 40 kannad
• ÖVP (Österreichische Volkspartei, "Strollad ar bobl Aostrian", mirourien) - 71 kannad
• FPÖ (Freiheitliche Partei Österreichs, "Strollad ar Frankiz Aostrian", tu dehoù pellañ) - 31 c'hannad
• Die Grünen ("Ar Re C'hlas", ekologourien) - 26 kannad
• NEOS ("Das Neue Österreich", liberalourien) - 15 kannad

Strolladoù politikel all

• KPÖ (Kommunistische Partei Österreichs, "Strollad komunour Aostria", komunourien)
• LIF (Liberales Forum, "Forom frankizour", frankizourien)
• SLP (Sozialistische Linkspartei, "Strollad sokialour ha kleizour", trotskourien)
• BZÖ (Bündnis Zukunft Österreich, "Emglev evit dazont Aostria", populisted an tu dehoù)

Yezhoù

Alamaneg eo yezh an darn vrasañ eus an dud (>90% eus ar boblañs), met sloveneg, kroateg hag hungareg a vez graet ganto e rannvroioù zo hag ur statud kenofisiel a zo ganto.

Yezhoù anavezet Aostria hervez niveradeg 2001

• Alamaneg - 7 115 780 yezher
• Kroateg - 131 307
• Hungareg - 40 583
• Sloveneg - 24 855 (Sloveneg Karintia - 13 109)
• Kroateg Burgenland - 19 412
• Tchekeg - 17 742
• Slovakeg - 10 234
• Romeg - 6 273
• Yezhoù all (ha n'int ket anavezet gant ar stad) - 666 740 yezher en holl:
  • Turkeg - 183 445
  • Serbeg - 177 320
  • Saozneg - 58 582
  • Poloneg - 30 598
  • Albaneg - 28 212
  • Arabeg - 17 592
  • Roumaneg - 16 885
  • Italianeg - 10 742
  • Galleg - 10 190
  • Perseg - 10 665

Aostrianed vrudet

Wolfgang Amadeus Mozart (ganet e Salzburg) : sonaozour Joseph Haydn : sonaozour Johann Strauss (Tad ha mab): sonaozourien Gustav Mahler : sonaozour Arnold Schönberg : sonaozour Alban Berg : sonaozour Anton Webern : sonaozour Gustav Klimt : livour Friedensreich Hundertwasser : livour Romy Schneider : aktourez Oskar Werner : aktour Ludwig Boltzmann : fizikour Christian Doppler : fizikour

Ernst Mach : fizikour Lise Meitner : fizikourez Erwin Schrödinger (loread Priz Nobel ar fizik): fizikour Ludwig Wittgenstein : ekonomour, prederour Julius Wagner-Jauregg (loread Priz Nobel ar vezegiezh): medisin Sigmund Freud : medisin, diazezer ar bredelfennerezh Bruno Bettelheim : bredoniour Konrad Lorenz : (loread Priz Nobel ar vezegiezh): bevoniour Stefan Zweig : skrivagner Arthur Schnitzler : skrivagner Elfriede Jelinek (loreadez Priz Nobel al lennegezh): skrivagnerez Thomas Bernhard : skrivagner Peter Handke: skrivagner

C'hoarierion echedoù aostrian: Tunç Amarat Johann Bauer Johann Berger Oscar Chajes Ivo Donev Erich Eliskases Berthold Englisch Ernst Falkbeer Ernst Grünfeld Franz Kafka Hans Müller Carl Schlechter

Roll an nav stad kevredet („Bundesländer“)

Pennad dre ar munud: Stadoù Aostria

Stadoù kevredet Aostria:
B Burgenland, K Karintia, NÖ Aostria-Izel, OÖ Aostria-Uhel, S Salzburg, St Stiria, T Tirol, V Vorarlberg, W Vienna

#	Stad kevredet	Kêr-benn	Poblañs	Gorread (km²)	Anne­zad​/km²	Yezhoù rannvroel kenofisiel gt. an alamaneg
1.	Burgenland	Eisenstadt	297 583	3 965	75	Kroateg Burgenland, hungareg
2.	Karintia (Kärnten)	Klagenfurt am Wörthersee	564 513	9 537	59	Sloveneg
3.	Aostria-Izel (Nieder­österreich)	Sankt Pölten	1 698 796	19 180	89	–
4.	Aostria-Uhel (Ober­österreich)	Linz	1 505 140	11 983	126	–
5.	Salzburg	Salzburg	560 710	7 155	78	–
6.	Stiria (Steiermark)	Graz	1 252 922	16 399	76	–
7.	Tirol	Innsbruck	764 102	12 648	60	–
8.	Vorarlberg	Bregenz	401 674	2 602	154	–
9.	Vienna (Wien)	–	1 931 593	415	4654	–

Gwelet ivez

• Gwiniegoù Aostria
• Listenn stêrioù Aostria

Porched Aostria – Adkavit ar pennadoù a denn da Aostria.