Aostria
| |||||||
| Kan broadel | Land der Berge, Land am Strome | ||||||
| Yezhoù ofisiel pe kenofisiel | Alamaneg (Sloveneg, Kroateg, Hungareg); anavezet: Romeg, Tchekeg, Slovakeg | ||||||
| Kêr-benn | Vienna (Wien) | ||||||
| Gorread -En holl -% dour |
83 871 km² 1.3% | ||||||
| Poblañs -Hollad -Stankter ar boblañs |
8 772 865 (2017) 105/km² | ||||||
| Prezidant kevredel | Alexander Van der Bellen | ||||||
| Kañseller kevredel | Sebastian Kurz (ÖVP) | ||||||
| Gouel broadel | 26 a viz Here | ||||||
| Moneiz | Euro (€) | ||||||
| Kod pellgomz | 43 | ||||||
| Kod war ar Genrouedad | .at | ||||||
Aostria (alamaneg: Österreich /ˈøːstɐˌʁaɪç/) a zo ur stad eus Kreiz Europa, anezhi ur Republik demokratel ha kevreadel. Vienna eo anv kêr-benn ar vro, Wien en alamaneg. Rannet eo e 9 stad kevredet, hag a zo emren war meur a dachenn. Meneziek eo al lodenn vrasañ eus Aostria: 62,8% eus ar vro a zo goloet gant menezioù an Alpoù, ha 32% hepken eus he gorread a zo izeloc'h evit 500 m. Ar Großglockner (3 797 m) eo menez uhelañ Aostria. Ezel eus Unaniezh Europa ha Kuzul Europa eo Aostria dibaoe 1995. E Takad an euro emañ.
En-dro da Aostria emañ ar broioù-mañ : Suis, Liechtenstein, Italia, Slovenia, Hungaria, Slovakia, ar Republik Tchek hag Alamagn.
IstorAozañ
Poblet eo bet Aostria abaoe ar Paleolitik. Gwener Willendorf, un delwennig bet kavet e Willendorf, rannvro Wachau, e Reter Aostria, a zo bet kizellet 22 000 - 24 000 vloaz zo. En Henoadvezh an Houarn (800-400 kent J.K.) e teue ar vro da vezañ pinvidik abalamour d'an houarn ha d'an holen a veze eztennet e Hallstatt hag e lec'hioù all zo. Alies e vez lesanvet an oadvezh-se Oadvezh Hallstatt. Ar c'hentañ stad anavezet war e dachenn a oa Rouantelezh Norikon, diazezet war-dro 200 kent J.K. gant meuriadoù keltieger. Goude bezañ bet aloubet gant ar Romaned e 15 kent J.K., e chome ar vro e dalc'h Impalaeriezh Roma betek ar Vvet kantved. Rannet e oa Aostria a-vremañ etre teir froviñs Roman: Retia (Raetia), Norikon (Noricum) ha Pannonia. (da vezañ kendalc'het)
PolitikerezhAozañ
Bep pevar bloaz e vez dalc'het mouezhiadegoù evit dilenn ar breujoù (Nationalrat), ha bep c'hwec'h vloaz evit dilenn ar prezidant kevredel (Bundespräsident).
Strolladoù politikel dezho kannaded er breujoù (Miz Gwengolo 2013)Aozañ
- SPÖ (Sozialdemokratische Partei Österreichs, "Strollad demokratel sokialour Aostria", sokialourien) - 52 gannad
- ÖVP (Österreichische Volkspartei, "Strollad ar bobl Aostrian", mirourien) - 47 kannad
- FPÖ (Freiheitliche Partei Österreichs, "Strollad ar Frankiz Aostrian", tu dehoù pellañ) - 40 kannad
- Die Grünen ("Ar Re C'hlas", ekologourien) - 24 c'hannad
- Team Stronach für Österreich (Populisten an tu dehoù) - 11
- NEOS ("Das Neue Österreich", liberalourien) - 9
Strolladoù politikel allAozañ
- KPÖ (Kommunistische Partei Österreichs, "Strollad komunour Aostria", komunourien)
- LIF (Liberales Forum, "Forom frankizour", frankizourien)
- SLP (Sozialistische Linkspartei, "Strollad sokialour ha kleizour", trotskourien)
- BZÖ (Bündnis Zukunft Österreich, "Emglev evit dazont Aostria", populisted an tu dehoù)
YezhoùAozañ
Alamaneg eo yezh an darn vrasañ eus an dud (>90% eus ar boblañs), met sloveneg, kroateg hag hungareg a vez graet ganto e rannvroioù zo hag ur statud kenofisiel a zo ganto.
Yezhoù anavezet Aostria hervez niveradeg 2001:
- Alamaneg - 7 115 780 yezher
- Kroateg - 131 307
- Hungareg - 40 583
- Sloveneg - 24 855 (Sloveneg Karintia - 13 109)
- Kroateg Burgenland - 19 412
- Tchekeg - 17 742
- Slovakeg - 10 234
- Romeg - 6 273
- Yezhoù all (ha n'int ket anavezet gant ar stad) - 666 740 yezher en holl:
Aostrianed vrudetAozañ
- Wolfgang Amadeus Mozart (ganet e Salzburg) : sonaozour
- Joseph Haydn : sonaozour
- Johann Strauss (Tad ha mab): sonaozourien
- Gustav Mahler : sonaozour
- Arnold Schönberg : sonaozour
- Alban Berg : sonaozour
- Anton Webern : sonaozour
- Gustav Klimt : livour
- Friedensreich Hundertwasser : livour
- Romy Schneider : aktourez
- Oskar Werner : aktour
- Ludwig Boltzmann : fizikour
- Christian Doppler : fizikour
- Ernst Mach : fizikour
- Lise Meitner : fizikourez
- Erwin Schrödinger (loread Priz Nobel ar fizik): fizikour
- Ludwig Wittgenstein : ekonomour, prederour
- Julius Wagner-Jauregg (loread Priz Nobel ar vezegiezh): medisin
- Sigmund Freud : medisin, diazezer ar bredelfennerezh
- Bruno Bettelheim : bredoniour
- Konrad Lorenz : (loread Priz Nobel ar vezegiezh): bevoniour
- Stefan Zweig : skrivagner
- Arthur Schnitzler : skrivagner
- Elfriede Jelinek (loreadez Priz Nobel al lennegezh): skrivagnerez
- Thomas Bernhard : skrivagner
- Peter Handke: skrivagner
C'hoarierion echedoù aostrian:
Aozañ
Pennad dre ar munud: Stadoù Aostria
| Stad kevredet | Kêr-benn | Poblañs | Gorread (km²) |
Annezad/km² | Yezhoù rannvroel kenofisiel gt. an alamaneg | |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1. | Burgenland | Eisenstadt | 276 419 | 3 965 | 69,7 | Kroateg Burgenland, hungareg |
| 2. | Karintia (Kärnten) | Klagenfurt | 559 440 | 9 536 | 58,7 | Sloveneg |
| 3. | Aostria-Izel (Niederösterreich) |
Sankt Pölten | 1 552 848 | 19 178 | 81,0 | - |
| 4. | Aostria-Uhel (Oberösterreich) |
Linz | 1 387 086 | 11 982 | 115,8 | - |
| 5. | Salzburg | Salzburg | 521 238 | 7 154 | 72,9 | - |
| 6. | Stiria (Steiermark) | Graz | 1 190 574 | 16 392 | 72,6 | - |
| 7. | Tirol | Innsbruck | 683 317 | 12 648 | 54,0 | - |
| 8. | Vorarlberg | Bregenz | 356 590 | 2 601 | 137,1 | - |
| 9. | Vienna (Wien) | Vienna (Wien) | 1 631 082 | 415 | 3 831,9 | - |
Gwelet ivezAozañ
|
Porched Aostria – Adkavit ar pennadoù a denn da Aostria. |