Iain Banks
Iain Banks (Dunfermline, 16 a viz C'hwevrer 1954 – Kirkcaldy, 9 a viz Mezheven 2013) a oa ur skrivagner skosat.
Reizh pe jener | paotr |
---|---|
Bro ar geodedouriezh | Rouantelezh-Unanet |
Anv e yezh-vamm an den | Iain Banks |
Anv ganedigezh | Iain Banks |
Anv-bihan | Iain |
Anv-familh | Banks |
Lesanv | Iain M. Banks |
Deiziad ganedigezh | 16 C'hwe 1954 |
Lec'h ganedigezh | Dunfermline |
Deiziad ar marv | 9 Mez 2013 |
Lec'h ar marv | Kirkcaldy |
Doare mervel | abeg naturel |
Abeg ar marv | gallbladder cancer |
Yezh vamm | saozneg |
Yezhoù komzet pe skrivet | saozneg |
Micher | skrivagner skiant-faltazi, romanter, skrivagner, prederour |
Bet war ar studi e | University of Stirling |
Deroù ar prantad labour | 1984 |
Relijion | dizoueegezh |
Ezel eus | Royal Society of Literature |
Tachenn | lennegezh skiant-faltazi, fiction literature |
Prizioù resevet | Tähtivaeltaja Award |
Lec'hienn ofisiel | https://www.iain-banks.net/ |
Skrivet en deus kalz levrioù na c'heller renkañ e rummad ebet (mainstream fiction e saozneg) a sinas "Iain Banks" tra ma sinas "Iain M. Banks" e skridoù skiant-faltazi, an « M. » o vezañ evit Menzies ([ˈmɪŋᵻz] Selaou ), an anv kreiz a oa bet dibabet gant e dud met disoñjet gant e dad pa oa aet da zisklêrian ar c'hanedigezh.
Goude graet berzh gant e romant kentañ, The Wasp Factory e 1984 e tivizas mont da skrivagner a-vicher. E 1987 e voe embannet e romant skiant-faltazi kentañ, Consider Phlebas, a voe levr kentañ e stirad The Culture, dek levr ennañ, a zo bet embannet betek ar bloaz 2012.
Pezhioù-c'hoari, abadennoù er skingomz ha filmoù evit ar skinwel zo bet aozet diwar oberennoù Iain (M.) Banks.
Buhez ha respet
kemmañD'ar 16 a viz C'hwevrer 1954 e voe ganet Iain Banks e Dumferline, e kontelezh Fìobha[1], bugel nemetañ ur ruzikerez war skorn hag un ofiser en amiraliezh ar Royal Navy. Betek e navet bloaz e vevas e Port na Banrighinn a Tuath (North Queensferry) war ribl Firth of Forth m'edo e dad o labourat. Goude-se e voe anvet an ofiser e Gourock en Inbhir Chluaidh. E levraoueg Gourock e kavas Iain Banks levrioù S-F, Kemlo and the Zones of Silence gant E. C. Eliott an hini kentañ anezho ; kenderc'hel gant ar stirad Kemlo a eure, ar pezh e vroudas da skrivañ istorioù skiant-faltazi d'e dro. D'e 11 vloaz e skrivas e istor kentañ, ha da 16 vloaz e romant kentañ, The Hungarian Lift-Jet, un istor spierezh na voe embannet biskoazh[2].
Goude bezañ bet skoliataet e Gourock ec'h eas Iain Banks e 1972 da Skol-veur Stirling, ma studias ar saozneg, ar brederouriezh hag ar vredoniezh, ha ma voe diplomet e 1975. Eno e skrivas e eil romant, TTR / The Tashkent Rambler e-kerzh ar bloavezh-studi kentañ[3]. Kerkent hag echu e studi, oadet a 21 bloaz, e krogas da labourat du-mañ-du-hont en ur virout e abardaevezhioù evit skrivañ. P'en deveze amzer vak e veaje dre Europa ha Norzhamerika. Tri romant S-F a skrivas etre 1974 ha 1979, a zo chomet diembann.
Tregont vloaz e oa Iain Banks pa zeuas e romant kentañ, The Wasp Factory, a-zindan ar wask e ti MacMillan e London ; mennet e oa d'e sinañ "Iain M. Banks", met nac'het e voe gant an embanner, war zigarez ma oa re dost da Rosie M. Banks, un dudenn en istorioù hollvrudet P. G. Wodehouse (1881-1975). Tost d'ar skiant-faltazi eo danvez ar romant, pa c'hall al lec'h bezañ ur blanedenn hag an haroz bezañ un arallvedad, ken iskis m'eo an istor[4].
Bloaz war-lerc'h, e miz Meurzh 1985, e voe embannet gant MacMillan eil romant Iain Banks, Walking on Glass. E 1986 e voe embannet The Bridge, hag Espedair Street e 1987, a voe lennet war gwagennoù ar skingomz BBC Radio 4, gant kanaouennoù skrivet ha sonaozet gant ar skrivagner e-unan[5].
E 1987 ivez e voe embannet e gentañ romant skiant-faltazi, Consider Phlebas, sinet « Iain M. Banks » diwar c'houlenn ar skrivagner evit diforc'hañ e labour war dachenn an S-F diouzh e skridoù all. Berzh bras a eure al levr, koulz hag an nav all er stirad The Culture. A-zivout ar stirad-se e tisklêrias Iain M. Banks bezañ bet levezonet gant skridoù Brian W. Aldiss, Isaac Asimov, Arthur C. Clarke, Robert A. Heinlein, M. John Harrison ha Dan Simmons[6].
E miz Ebrel 2013 ec'h embannas Iain Banks e oa paket gant kankr ar gellenn vestl[7] ; mervel a eure d'an 9 a viz Mezheven[8].
Betek e dremenvan e kendalc'has Iain (M.) Banks da skrivañ skiant-faltazi ha mainstream fiction : nebeut goude e obidoù e teuas er-maez e levr diwezhañ, The Quarry, e 27vet romant.
Er bloaz 2015 e voe embannet e labour diwezhañ, un dastumad barzhonegoù anvet Poems[9].
Enorioù
kemmañ- 1991 : Kurd Laßwitz Preis ar romant estren evit The Bridge (Die Brücke en alamaneg)[10].
- 1992 : Kurd Laßwitz Preis ar romant estren evit The Wasp Factory (Die Wespenfabrik)[11].
- 1993 : Kurd Laßwitz Preis ar romant estren evit Use of Weapons (Einsatz der Waffen)[12].
- 1994 : British Science Fiction Association Award evit ar romant Feersum Endjinn[13].
- 1996 : British Science Fiction Association Award evit ar roant Excession[13]
- 1997 : University of Stirling honorary doctorate[13] • British Fantasy Award / Karl Edward Wagner Award[14].
- 1998 : Kurd Laßwitz Preis ar romant estren evit Excession (Die Spur der toten Sonne)[15].
- 2004 : Premio Italia / Romanzo internazionale evit ar roamnt Inversions[16].
- 2010 : Open University honorary doctorate[17].
- 2013 : d'an 23 a viz Mezheven, goude marv ar skrivagner eta, e voe roet an anv « 5099 Iainbanks » d'an asteroidenn 1985 DY1 bet kavet gant ar steredoniour H. Deleborgne d'ar 16 a viz C'hwevrer 1985[18].
- 2015 : Elon Musk en deus roet da ziv eus gobarioù an embregerzh SpaceX anvioù listri tennet eus ar romant The Player of Games : Just Read The Instructions[19] hag Of Course I Still Love You[20].
- 2019 : an ergerzhadeg danvor Five Deeps Expedition a roas d'he listri anvioù tennet eus ar stirad The Culture[21]
- 2021 : un trede gobari da SpaceX zo bet anvet A Shortfall of Gravitas goude ul lestr er romant Look to Winward[22].
Oberennoù
kemmañRomantoù
kemmañ- Faltazi
- 1984 :The Wasp Factory
- 1987 : Espedair Street
- 1989 : Canal Dreams
- 1992 : The Crow Road
- 1993 : Complicity
- 1995 : Whit
- 1997 : A Song of Stone
- 1999 : The Business
- 2002 : Dead Air
- 2007 : The Steep Approach to Garbadale
- 2012 : Stonemouth
- 2013 : The Quarry
- Skiant-faltazi
- 1985 : Walking on Glass
- 1986 : The Bridge
- 1987 : Consider Phlebas (The Culture /1)
- 1988 : The Player of Games (The Culture /2)
- 1990 : Use of Weapons (The Culture /3)
- 1991 : The State of the Art (The Culture /4)
- 1993 : Against a Dark Background
- 1994 : Feersum Endjinn
- 1996 : Excession (The Culture /5)
- 1998 : Inversions (The Culture /6)
- 2000 : Look to Windward (The Culture /7)
- 2004 : The Algebraist
- 2008 : Matter (The Culture /8)
- 2009 : Transition
- 2010 : Surface Detail (The Culture /9)
- 2012 : The Hydrogen Sonata (The Culture /10)
Teskadoù
kemmañBarzhoniezh
kemmañ- 2015 : Poems[25]
Beajiñ
kemmañ- 2003 : Raw Spirit, ul levr-beajiñ dre Vro-Skos hag he strilherezhioù whisky.
Istorioù berr
kemmañ- 1987 : A Gift from the Culture, er gelaouenn saoz Interzone niv. 20, Hañv 1987, p. 44. • Scratch, er gelaouenn Fiction, levrenn 6, niv. 6, Eost 1987. • Descendent, en deskad Tales from the Forbidden Planet[26] • Cleaning Up[27].
- 1988 : Excerpt: The Player of Games, [28] • Road of Skulls, en deskad 20 under 35 – Original Stories by Britain's Best New Young Writers[29].
- 1989: Piece, er gelaouenn The Observer"" • The State of the Art, en dastumad heñvelanvet[30]. • Odd Attachment, en deskad Arrows of Eros [31].
- 1994 : Against a Dark Background (Epilogue), en deskad A Mexicon Decade[32]
- 1999 : The Bridge (excerpt), en deskad An Anthology Scottish Fantasy Literarure[33]
- 2010 : The Secret Courtyard, en dastumad The Spheres.
- Dastumadoù
- 1988 : The State of the Art (Rod of Skulls, A Gift from the Culture, Odd attachment, Descendent, Cleaning Up, Piece, The State of the Arte ha Scratch.)[34].
- 2010 : The Spheres (The Spheres, The Secret Courtyard)[35].
Arnodskridoù
kemmañ- 1988 : Introduction e Harrison, John M.. Viriconium. London : Unwin Paperbacks, 1988 (ISBN 978-0-04-440245-9)
- 1990 : Iain Banks' Guest of Honour Speech, Eastercon '90, er gelaouenn Matrix niv. 88, Even-Eost 1990, pp. 5-6 • Introduction, e The Orbit Science Fiction Yearbook Three, Orbit/Futura , Eost 1990, pp. 9-6 (ISBN 978-0-7088-8337-2)
- 1994 : A Few Notes on the Culture, en newsgroup rec.arts.sf.written[36].
- 2001 : Introduction, er romant The Human Front gant Ken MacLeod[37]
- 2006 : Ken MacLeod , e Novacon 36 Programme Book[38].
Levrlennadur
kemmañ- (en) Hubble, Nick & MacCallum-Stewart, Esther & Norman, Joseph. The Science Fiction of Iain M. Banks. Canterbury : Gylphi Limited, 2018, (ISBN 978-1-78024-054-1)
- (en) Kincaid, Paul. Iain M. Banks. Chicago : University of Illinois Press, 2017 (ISBN 978-0-252-04101-3)
Liammoù diavaez
kemmañ- (en) Lec'hienn ofisiel. Kavet : 02/03/2023.
- (en) Filmoù savet diwar oberennoù Iain Banks. Kavet : 02/03/2023.
- (en) 'The Internet Speculative Fiction Database'. Kavet : 02/03/2023.
Notennoù
kemmañ- ↑ Un takad-kuzul eo Fìobha abaoe 1996.
- ↑ (en) 'The Irish Times, 06/04/2013'. Kavet : 02/03/2023.
- ↑ (en) Caroti, Simone. The Culture Series of Iain M. Banks – A Critical Introduction. Jefferson : McFarland, 2015, p. 24 (ISBN 978-1-4766-2040-4)
- ↑ (en) 'Out of this world – Iain Banks on how practising with SF led to The Wasp Factory'. Kavet : 02/03/2023.
- ↑ (en) 'British Council'. Kavet : 02/03/2023.
- ↑ (en) 'CNN, 15/05/2008. Kavet : 02/03/2023.
- ↑ (en) 'A Personal Statement from Iain Banks'. Kavet : 02/03/2023.
- ↑ (en) 'BBC News'. Kavet : 02/03/2023.
- ↑ (en) 'The Guardian, 14/02/2015. Kavet : 02/03/2023.
- ↑ (de) 'Kurd-Laßwitz-Preis 1991'. Kavet : 02/03/2023.
- ↑ (de) 'Kurd-Laßwitz-Preis 1992'. Kavet : 02/03/2023.
- ↑ (de) 'Kurd-Laßwitz-Preis 1993'. Kavet : 02/03/2023.
- ↑ 13,0 13,1 ha13,2 (en) 'BSFA'. Kavet : 02/03/2023.
- ↑ (en) 'BFA'. Kavet : 02/03/2023.
- ↑ (de) 'Kurd-Laßwitz-Preis 1998'. Kavet : 02/03/2023.
- ↑ {{}} 'Premio Italia'. Kavet : 02/03/2023.
- ↑ (en) 'The Open University'. Kavet : 02/03/2023.
- ↑ (en) 'NASA'. Kavet : 02/03/2023.
- ↑ (en) 'SpaceX Fleet/JRTI'. Kavet : 02/03/2023.
- ↑ (en) 'SpaceX Fleet/OCISLY'. Kavet : 02/03/2023.
- ↑ (en) 'The 5 Deeps'. Kavet : 02/03/2023.
- ↑ (en) 'SpaceX Fleet/ASOG'. Kavet : 02/03/2023.
- ↑ Culture levrennoù 1 da 5 (ISBN 978-91-24-10529-7).
- ↑ Culture levrennoù 6 da 10 (ISBN 978-91-24-10530-3).
- ↑ Kenlabour gant ar skrivagner S-F Ken MacLeod.
- ↑ Aozet gant Kaveney, Roz. London : Titan Books, 1987, pp. 133-158 (ISBN 978-1-85286-004-2).
- ↑ Da-geñver 'Novacon 17 e Birmingham. Kavet : 02/03/2023.
- ↑ E : Parker, K. J.. The escapement (The Engineer /3). New York : Orbit Books, 2007 (ISBN 978-0-316-00340-7)
- ↑ Aozet gant Straus, Peter & Swift, Graham. London : Hodder & Stoughton, 1988 (ISBN 978-0-340-48637-5).
- ↑ Willimantic : Mark V. Ziesing, 1989 (ISBN 978-0-929480-06-0)
- ↑ Aozet gant Alex Stewart. London : New English Library, 1989, pp. 65-69 (ISBN 978-0-450-50249-1)
- ↑ Aozet gant Colin Harris. Mexicon 6, 1994, pp. 12-15
- ↑ Aozet gant Colin Manlove. Edindurgh : Edindurgh University Press, 1999 (ISBN 978-0-7486-6213-5)
- ↑ (ISBN 978-0-356-19669-5).
- ↑ Da-geñver 'Novacon 40 e Birmingham. Kavet : 02/03/2023.
- ↑ (en) 'Orbital'. Kavet : 02/03/2023.
- ↑ MacLeod, Ken. The Human Front. Hornsea : PS Publishing, 2001 (ISBN 978-1-902880-31-0).
- ↑ (en) p. 11. Kavet : 02/03/2023.