Bloc'h (taolenn drovezhiek)

E taolenn drovezhiek an elfennoù, ur bloc'h zo ur bodad elfennoù kimiek ez eo heñvel o gwiskad amsav, eleze an amestez pellañ eus kraoñell an atomenn ma tro an elektronennoù a gemer perzh el liammoù kimiek.
En atomennoù diazez, ar gwiskadoù amsav o deus an hevelep niver pementadel eilrenk $\ell$ ("ell") a zeskriv o amestez pellañ (a zo ur gevreizhenn wagenn e gwirionez, n'eo ket un amestez evel hini an Douar tro-dro d'an Heol).

Bloc'hoù taolenn drovezhiek an elfennoù
Strollad →	1	2		3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	13	14	15	16	17	18
↓ Trovezh
1	1 H																		2 He
2	3 Li	4 Be												5 B	6 C	7 N	8 O	9 F	10 Ne
3	11 Na	12 Mg												13 Al	14 Si	15 P	16 S	17 Cl	18 Ar
4	19 K	20 Ca		21 Sc	22 Ti	23 V	24 Cr	25 Mn	26 Fe	27 Co	28 Ni	29 Cu	30 Zn	31 Ga	32 Ge	33 As	34 Se	35 Br	36 Kr
5	37 Rb	38 Sr		39 Y	40 Zr	41 Nb	42 Mo	43 Tc	44 Ru	45 Rh	46 Pd	47 Ag	48 Cd	49 In	50 Sn	51 Sb	52 Te	53 I	54 Xe
6	55 Cs	56 Ba	*	71 Lu	72 Hf	73 Ta	74 W	75 Re	76 Os	77 Ir	78 Pt	79 Au	80 Hg	81 Tl	82 Pb	83 Bi	84 Po	85 At	86 Rn
7	87 Fr	88 Ra	**	103 Lr	104 Rf	105 Db	106 Sg	107 Bh	108 Hs	109 Mt	110 Ds	111 Rg	112 Cn	113 Nh	114 Fl	115 Mc	116 Lv	117 Ts	118 Og
*			57 La	58 Ce	59 Pr	60 Nd	61 Pm	62 Sm	63 Eu	64 Gd	65 Tb	66 Dy	67 Ho	68 Er	69 Tm	70 Yb
**			89 Ac	90 Th	91 Pa	92 U	93 Np	94 Pu	95 Am	96 Cm	97 Bk	98 Cf	99 Es	100 Fm	101 Md	102 No
Alc'hwez bloc'h s bloc'h p bloc'h d bloc'h f

Hervez talvoudegezh $\ell$ eo an niver brasañ a elektronennoù a zo war un amestez, ha pep talvoudegezh he deus un anv saoznek, evel diskouezhet en daolenn-mañ :

Is-gwiskadoù evit an niver pementadel eilrenk $\ell$

$\ell$ =	Gwiskad	Arouez	Muiañ niver a elektronennoù	Anv
0	An holl	s	2	(en) sharp
1	An 2vet ha pelloc'h	p	6	(en) principal
2	An 3vet ha pelloc'h	d	10	(en) diffuse
3	Ar 4vet ha pelloc'h	f	14	(en) fundamental
4	Ar 5vet ha pelloc'h	g	18	(diouganet hepken eo $\ell$ = 4)
5	Ar 6vet ha pelloc'h	h	22	(diouganet hepken eo $\ell$ = 5)
6	Ar 7vet ha pelloc'h	i	26	(diouganet hepken eo $\ell$ = 6)
Goude al lizherenn f e heulier urzh al lizherenneg, war-bouez j hag al lizherennoù a zo bet implijet dija.

Da heul an daolenn-se ez eo bet anvet bloc'hoù an daolenn drovezhiek ; pevar bloc'h zo neuze, a zo anvet s, p, d ha f.

• Peuznes hepken eo al liamm etre an anvioù-se, a zo diazezet war dasparzh an elektronennoù en atomennoù, hag ar bloc'hoù elfennoù a zo bet renket hervez o ferzhioù kimiek.

Perzhioù dre vras

Elfennoù eus ar "strollad pennañ" a reer peurliesañ eus elfennoù ar bloc'hoù s ha p ; metaloù ardreuzat a vez graet eus ar bloc'h d, hag er bloc'h f e lakaer hogozik an holl lantanidoù (adalek ₅₇La betek ₇₀Yb hag an aktinidoù (adalek ₈₉Ac betek ₁₀₂No).

Dizemglev zo avat a-zivout an elfenn-mañ-elfenn ; da skouer, an teir elfenn ₃₀Zn, ₄₈Cd ha ₈₀Hg, a zo er strollad 12 hag er bloc'h d a vez alies lakaet er bloc'h p a zo er "strollad pennañ", abalamour ma vezont tostoc'h dre o aozadur fizikel hag o ferzhioù kimiek ouzh elfennoù ar bloc'h p eget an elfennoù all eus ar bloc'h d.
A-wechoù e vez sellet ouzh elfennoù ar strollad 3 (er bloc'h d) evel re ar "strollad pennañ" rak damheñvel ouzh elfennoù ar bloc'h s e vezont kavet gant lod skiantourien.

• Merkit n'emañ elfennoù ar bloc'h f e strollad ebet (n'eo ket niverennet o bann, etre ar strolladoù 2 ha 3).
• Dibar eo an elfenn Heliom ₂He : er bloc'h s e vez renket dre he ferzhioù fizikel (1 amestez hepken, 2 elektronenn ennañ), hag er strollad 18 gant elfennoù ar bloc'h f dre he ferzhioù kimiek rak leun eo he amestez pellañ, evel an holl c'hazoù nobl

Bloc'h s

Holl elfennoù ar strolladoù 1 ha 2 zo er bloc'h s dre ma'z eo $0$ talvoudegezh o niver pementadel eilrenk $\ell$ ; eil elfenn an drovezh 1, an heliom, zo ivez er bloc'h s, evel a zo bet displeget amañ a-us.
Metaloù eo holl elfennoù all ar bloc'h : metaloù alkaliek (strollad 1) ha prialkaliek (strollad 2). Blot eo an holl vetaloù-se, hag izel eo o zeuzverk (ar wrezverk ma teuzont, ma troont d'ul liñvenn) hag o bervverk (ar wrezverk ma troont d'ur gaz). An darn vuiañ anezho a laka liv en ur flammenn. An holl anezho war-bouez an heliom zo kediekik-kenañ, da lavarout eo e tazgweredont aes gant elfennoù all.

Bloc'h p

Holl elfennoù ar strolladoù 13 betek 18 (war-bouez an Heliom) zo er bloc'h-se dre o niver pementadel eilrenk $\ell =1$ : 6 strollad zo er bloc'h abalamour ma c'hall an amestez p derc'hel 6 elektronenn d'ar muiañ ; 1 elekronenn zo en amestez p er strollad 13, 2 elektronenn er strollad 2, hag evel-se betel 6 elektronenn war amestez p elfennoù ar strollad 18.
Tri doare elfennoù zo er bloc'h p : metaloù, metaloidoù ha nann-metaloù, ha teir stad fizikel : kaledoù, gazoù, hag ul liñvenn (₃₅Br).

Bloc'h d

E kreiz an daolenn drovezhiek emañ ar bloc'h-se (strolladoù 3-12).
Metaloù eo an holl elfennoù-se ; metaloù ardreuzat eo an holl anezho, daoust ma'z eo re ar strolladoù 4-11 hepken hervez lod skiantourien. Gant an drovezh 4 e krog ar boc'h d. Da ardreuzat e vezont lakaet abalamour ma'z int etre ar metaloù tredanvuiek kreñv (strolladoù 1 ha 2) a ro aes-tre elektronennoù da stummañ ionoù muiel hag ar re dredanvuiek gwan (strolladoù 13-16).
An darn vuiañ eus an elfennoù-se o deus da nebeutañ 1 elektron oberiant en o gwiskad d ($\ell =2$).

Bloc'h f

Petra bennak ma vez diskouezt ar bloc'h f en un doare distag diouzh an elfennoù all e taolenn drovezhiek an elfennoù emañ da vezañ renket etre ar bloc'hoù s ha p, etre ar strolladoù 2 ha 3. Abalamour ma n'emaint en hini ebet eus ar strolladoù 1-18 e vezont diskouezet a-zisrann.
En trovezhioù 6 (lantanidoù) ha 7 (aktinidoù) emañ elfennoù ar bloc'h f. Metaloù int, a vez lakaet da ardreuzat etre re ar strolladoù 3 ha 4 ; tost da re elfennoù ar strollad 3 eo perzhioù kimiek al lantanidoù, douaroù rouez a reer a-wechoù eus an elfennoù lantanidoù + strollad 3.
O niver pementadel eilrenk $\ell =3$ eo perzh boutin elfennoù ar bloc'h f. Koulskoude, teir elfenn eus ar bloc'h-se n'o deus elektronenn ebet er gwiskad f : ₅₇La, ₈₉Ac ha ₉₀Th ; dre o ferzhioù kimiek kentoc'h eget dre o ferzhioù fizikel int bet renket er bloc'h f.

Levrlennadur

• (en) Scerri, E.. The periodic table: A very short introduction. Oxford: Oxford University Press, 2011 (ISBN 978-0-19-958249-5)

Liammoù diavaez

• (en) 'Periodic Table of Elements'. Kavet : 10/04/2021.