X-SAMPA pe Extended SAM Phonetic Alphabet (X-SAMPA) ("Lizherenneg fonetik SAM ledanaet") a zo ur sistem evit gallout kas da-benn treuzskrivadennoù fonetik pe fonologek gant lizherennoù boutin al lizherenneg latin hep lizherennoù pe sinoù diakritek ispsial, da lâret eo oc'h ober gant an arouezennoù 7-bit an ASCII hepken.

Diorroet e oa bet e 1995 diwar ar sistem SAMPA kent gant John C. Wells, kelenner war ar fonetik e University of London, unan eus skolioù-meur Londrez. Pal pennañ X-SAMPA a oa unvaniñ an holl sistemoù SAMPA implijet evit treuzskrivañ bep ur yezh disheñvel a-benn krouiñ ur sistem unvan gouset da vezañ implijet evit treuzskrivañ sonioù holl yezhoù ar bed, kevatal ouzh al lizherenneg fonetik etrebroadel (LFE).

Roll alfabetek kemmañ

Amañ e vez kavet roll an holl arouezennoù renket hervez urzh al lizherenneg gant bep o c'hevatalder hervez al LFE.

Notennoù kemmañ

  • Kevatal eo talvoudegezh abn holl arouezennoù al LFE ha re X-SAMPA.
  • Gant X-SAMPA e vez implijet an arouzenn "\" evit krouiñ arouzennoù nevez, d.s. O a ra dave d'ur son disheñvel diouzh O\ hep liamm ebet kenetreze o-daou.
  • Hervez reolennoù X-SAMPA e vez skrivet ar sinoù diakritek diouzhtu war-lerc'h an arouezenn ma'z int stag oute etreget ar re-mañ: ~ (friadur; = (kensonenn silabennek) ha; ` (kensonenn tro-gil pe vogalenn rotek), stag ar re-mañ ouzh an arouezenn ma reont dave outi gant an arouezenn-liammañ ispisial _.
  • Gant X-SAMPA e vez implijet an hevelep arouezenn _ evit liammañ div elfenn ur gensonenn kendistaget.
  • Implijet e vez an niveroù _1 - _6 evit merkañ buan-ha-buan tonennoù resis kavet e yezhoù resis.

Arouezennoù diazezet war lizherennoù bihan kemmañ

X-SAMPA LFE LFE (skeudenn) Deskrivadur Skouerioù
a a   Vogalenn digor a-raok plaen Galleg dame [dam], Spagnoleg padre ["paD4e]
b b   Kensonenn diweuz dre serriñ mouezhiet Saozneg bed [bEd], Galleg bon [bO~]
b_< ɓ   Kensonenn diweuz dre entarzhañ mouezhiet Sindeg ɓarʊ [b_<arU]
c c   Kensonenn staon dre serriñ divouezh Hungareg latyak ["lAcAk]
d d   Kensonenn kevig dre serriñ mouezhiet Saozneg dig [dIg], Galleg doigt [dwa]
d` ɖ   Kensonenn tro-gil dre serriñ mouezhiet Svedeg hord [hu:d`]
d_< ɗ   Kensonenn kevig dre entarzhañ mouezhiet Sindeg ɗarʊ [d_<arU]
e e   Vogalenn damserr a-raok plaen Galleg ses [se]
f f   Kensonenn gweuz-dent dre daravat divouezh Saozneg five [faIv], Galleg femme [fam]
g ɡ   Kensonenn drekstaon dre serriñ mouezhiet Saozneg game [geIm], Galleg longue [lO~g]
g_< ɠ   Kensonenn drekstaon dre entarzhañ mouezhiet Sindeg ɠəro [g_<@ro]
h h   Kensonenn troc'h-avel dre daravat divouezh Saozneg house [haUs]
h\ ɦ   Kensonenn troc'h-avel dre daravat mouezhiet Tchekeg hrad [h\rat]
i i   Vogalenn serr a-raok plaen Saozneg be [bi:], Galleg oui [wi], Spagnoleg si [si]
j j   Kensonenn staon dre dostaat Saozneg yes [jEs], Galleg yeux [j2]
j\ ʝ   Kensonenn staon dre daravat mouezhiet Gresianeg γειά [j\a]
k k   Kensonenn drekstaon dre serriñ divouezh Saozneg scat [sk{t], Spagnoleg carro ["kar:o]
l l   Kensonenn kevig a-gostez dre dostaat Saozneg lay [leI], Galleg mal [mal]
l` ɭ   Kensonenn tro-gil a-gostez dre dostaat Svedeg Svealand sorl [so:l`]
l\ ɺ   Kensonenn kevig a-gostez dre stlakat Japaneg fonem /r/
m m   Kensonenn diweuz dre fri mouezhiet Saozneg mouse [maUs], Galleg homme [Om]
n n   Kensonenn kevig dre fri mouezhiet Saozneg nap [n{p], Galleg non [nO~]
n` ɳ   Kensonenn tro-gil dre fri mouezhiet Svedegrn [h2:n`]
o o   Vogalenn damserr a-dreñv ront Galleg gros [gRo]
p p   Kensonenn diweuz dre serriñ divouezh Saozneg speak [spik], Galleg pose [poz], Spagnoleg perro ["per:o]
p\ ɸ   Kensonenn diweuz dre daravat divouezh Japaneg fuku [p\M_0kM]
q q   Kensonenn dre serriñ huged divouezh Arabeg qasbah ["qQs_Gba]
r r   Kensonenn kevig dre froumal Spagnoleg perro ["per:o]
r` ɽ   Kensonenn tro-gil dre stlakat  
r\ ɹ   Kensonenn kevig dre dostaat Saozneg red [r\Ed]
r\` ɻ   Kensonenn tro-gil dre dostaat Malayalam വഴി ["v6r\`i]
s s   Kensonenn kevig dre daravat divouezh Saozneg seem [si:m], Galleg session [se"sjO~]
s` ʂ   Kensonenn tro-gil dre daravat divouezh Svedeg mars [mas`]
s\ ɕ   Kensonenn kevig-staon dre daravat divouezh Poloneg świerszcz [s\v'erStS]
t t   Kensonenn kevig dre serriñ divouezh Saozneg stew [stju:], Galleg raté [Ra"te], Spagnoleg tuyo ["tujo]
t` ʈ   Kensonenn tro-gil dre serriñ divouezh Svedegrt [m2t`]
u u   Vogalenn serr a-dreñv ront Saozneg boom [bu:m], Spagnoleg su [su]
v v   Kensonenn gweuz-dent dre daravat mouezhiet Saozneg vest [vEst], Galleg voix [vwa]
v\ (pe P) ʋ   Kensonenn gweuz-dent dre dostaat Izelvroeg west [v\Est]/[PEst]
w w   Kensonenn gweuz-drekstaon dre dostaat mouezhiet Saozneg west [wEst], Galleg oui [wi]
x x   Kensonenn drekstaon dre daravat divouezh Alamaneg Loch, Dach; Spagnoleg caja, gestión
x\ ɧ   Kensonenn staon-drekstaon dre daravat divouezh Svedeg sjal [x\A:l]
y y   Vogalenn serr a-raok ront Galleg tu [ty] Alamaneg über ["y:b6]
z z   Kensonenn kevig dre daravat mouezhiet Saozneg zoo [zu:], Galleg azote [a"zOt]
z` ʐ   Kensonenn tro-gil dre daravat mouezhiet Mandarineg rang [z`aN]
z\ ʑ   Kensonenn kevig-staon dre daravat mouezhiet Poloneg źrebak ["z\rEbak]

Arouezennoù diazezet war bennlizherennoù kemmañ

X-SAMPA LFE LFE (skeudenn) Deskrivadur Skouerioù
A ɑ   Vogalenn digor a-dreñv plaen Saozneg father ["fA:D@(r\)] (RP and Gen.Am.)
B β   Kensonenn diweuz dre daravat mouezhiet Spagnoleg lavar [la"Ba4]
B\ ʙ   Kensonenn diweuz dre froumal Bamilekeg [àʙɨ́ ́] 'ludu'
C ç   Kensonenn staon dre daravat divouezh Alamaneg ich [IC], Saozneg human ["Cjum@n] (broad transcription uses [hj-])
D ð   Kensonenn dent dre daravat mouezhiet Saozneg then [DEn]
E ɛ   Vogalenn damzigor a-raok plaen Galleg même [mEm], Saozneg met [mEt] (RP and Gen.Am.)
F ɱ   Kensonenn gweuz-dent dre fri mouezhiet Saozneg emphasis ["EFf@sIs] (pa gomzer buan)
G ɣ   Kensonenn drekstaon dre daravat mouezhiet Gresianeg γωνία [Go"nia], Daneg vælge ["vElG@]
G\ ɢ   Kensonenn huged dre serriñ mouezhiet Inuktitut nirivvik [niG\ivvik]
G\_< ʛ   Kensonenn huged dre entarzhañ mouezhiet Mameg ʛa [G\_<a]
H ɥ   Kensonenn gweuz-staon dre dostaat Galleg huit [Hit]
H\ ʜ   Kensonenn ankoue dre daravat divouezh  
I ɪ   Vogalenn beuzserr tost a-raok plaen Saozneg kit [kIt]
I\ Ɨ   vogalenn greiz serr plaen laosk arouezenn ebet el LFE Poloneg ryba [rI\bA
J ɲ   Kensonenn staon dre fri mouezhiet Spagnoleg año ["aJo]
J\ ɟ   Kensonenn staon dre serriñ mouezhiet Hungareg egy [EJ\]
J\_< ʄ   Kensonenn staon dre entarzhañ mouezhiet Sindeg ʄaro [J\_<aro]
K ɬ   Kensonenn kevig a-gostez dre daravat divouezh Kembraeg llaw [KaU]
K\ ɮ   Kensonenn kevig a-gostez dre daravat mouezhiet Zouloueg dlala [ˈɮaːla] 'c'hoari'
L ʎ   Kensonenn staon a-gostez dre dostaat Italianeg famiglia [fa"miLa], Spagnoleg Spagn (unvan) llamar [La"mar]
L\ ʟ   Kensonenn huged a-gostez dre dostaat Melpaeg [paʟa] 'kael'
M ɯ   Vogalenn serr a-dreñv plaen Gouezeleg Skos caol [kɯːl] 'reut'
M\ ɰ   Kensonenn drekstaon dre dostaat Spagnoleg fuego ["fweM\o]
N ŋ   Kensonenn drekstaon dre fri mouezhiet Saozneg thing [TIN]
N\ ɴ   Kensonenn huged dre fri mouezhiet Japaneg san [saN\]
O ɔ   Vogalenn damzigor a-dreñv ront Galleg sort {{IPA|[sɔʀ] 'tonkadur'
O\ ʘ   Klik diweuz ǂhõã
P (pe v\) ʋ   Kensonenn gweuz-dent dre dostaat Izelvroeg west [PEst]/[v\Est]
Q ɒ   Vogalenn digor a-dreñv ront Hungareg magyar {{IPA|[mɒɟɒr] 'hungareg'
R ʁ   Kensonenn huged dre daravat mouezhiet Alamaneg rein [RaIn]
R\ ʀ   Kensonenn huged dre froumal Galleg roi [R\wa]
S ʃ   Kensonenn drekkevig dre daravat divouezh Saozneg ship [SIp]
T θ   Kensonenn dent dre daravat divouezh Saozneg thin [TIn]
U ʊ   Vogalenn beuzserr tost a-dreñv Saozneg foot [fUt]
U\ ʊ̵   vogalenn greiz serr ront laosk, arouezenn ebet el LFE  
V ʌ   Vogalenn damzigor a-dreñv plaen RP Saozneg strut [str\Vt]
W ʍ   Kensonenn gweuz-drekstaon dre dostaat divouezh Saozneg Skos when [WEn]
X χ   Kensonenn huged dre daravat divouezh Klallameg sχaʔqʷaʔ [sXa?q_wa?]
X\ ħ   Kensonenn gourlañchenn dre daravat divouezh Arabeg <ح>ha’ [X\A:]
Y ʏ   Vogalenn beuzserr tost a-raok ront Alamaneg hübsch [hYpS]
Z ʒ   Kensonenn drekkevig dre daravat mouezhiet Saozneg vision ["vIZ@n]

Arouezennoù all kemmañ

X-SAMPA LFE LFE (skeudenn) Deskrivadur Skouerioù
. .   Troc'h silabennek  
" ˈ   Taol-mouezh pennañ  
% ˌ   Taol-mouezh a eil renk  
' (or _j) ʲ   Staonekadur  
: ː   Hir  
:\ ˑ   Damhir En estonieg e reer an diforc'h etre tri live hirder vogalennek
-     disrannour  
@ ə   schwa Saozneg arena [@"r\i:n@]
@\ ɘ   Vogalenn damserr greiz plaen Paicĩ kɘ̄ɾɘ [k@\_M4@\_M]
{ æ   Vogalenn beuzdigor a-raok plaen Saozneg trap [tr\{p]
} ʉ   Vogalenn serr greiz ront Svedeg sju [x\}:]; AuE/NZE boot [b}:t]
1 ɨ   Vogalenn serr greiz plaen Kembraeg tu [t1], American Saozneg rose's ["r\oUz1z]
2 ø   Vogalenn damserr a-raok ront Daneg købe ["k2:b@], Galleg deux [d2]
3 ɜ   Vogalenn damzigor greiz plaen Saozneg nurse [n3:s]
3\ ɞ   Vogalenn damzigor greiz ront Iwerzhoneg tomhail[t3\:l']
4 ɾ   Kensonenn kevig dre stlakat Spagnoleg pero ["pe4o]
5 ɫ   Kensonenn kevig a-gostez dre dostaat drekstaonekaet; s.o. ivez _e Saozneg milk [mI5k]
6 ɐ   Vogalenn beuzdigor greiz plaen Alamaneg besser ["bEs6]
7 ɤ   Vogalenn damserr a-dreñv plaen Estonieg kõik [k7ik]
8 ɵ   Vogalenn damserr a-dreñv plaen Svedeg buss [b8s]
9 œ   Vogalenn damzigor a-raok ront Galleg neuf [n9f], Daneg drømme [dR9m@]
& ɶ   Vogalenn digor a-raok ront Svedeg skörd [x\&d`]
? ʔ   Kensonenn troc'h-avel dre serriñ Daneg stød [sd2?]
?\ ʕ   Kensonenn gourlañchenn dre daravat mouezhiet Arabeg ع‎ (`ayn) [?\Ajn]
*     "kenstager" e SAMPA, arouezenn hep talvoudegezh resis ebet  
/     vogalennoù damsklaer e galleg  
<     merk penn-kentañ notadur nann-skizhadel  
<\ ʢ   Kensonenn ankoue dre daravat mouezhiet  
>     merk fin notadur nann-skizhadel  
>\ ʡ   Kensonenn ankoue dre serriñ  
^   Pignenn  
!   Diskennenn  
!\ ǃ   Klik drekkevig  
|     Strollad toniadur a eil renk  
|\ ǀ   Klik dent  
||     Strollad toniadur pennañ  
|\|\ ǁ   Klik kevig a-gostez  
=\ ǂ   Klik staon  
-\ ̮   Liamm  

Sinoù diakritek kemmañ

Setu roll an arouezennoù kevatal d'ar sinoù diakritek implijet gant al LFE

X-SAMPA LFE LFE (skeudenn) Deskrivadur Skouerioù
_"   ̈   Kreizennadur vogalennek
_+   ̟   Araokadur vogalennek
_-   ̠   Adrekadur vogalenneg
_/ ˇ   Tonenn war gresk
_0   ̥   Divouezh
_<     Kensonenn dre entarzhañ (gant an LFE e vez implijet un arouezenn ispisial evit bep kensonenn dre entarzhañ)
= (or _=)   ̩   Elfenn silabennek
_> ʼ   Kensonenn dre strakal
_?\ ˤ   Gourlañchennekadur
_\ ˆ   Tonenn war digresk
_^   ̯   Elfenn nann-silabennek
_}   ̚   Kensonenn amdarzh
` ˞   Rotadur vogalennek ha/pe kensonennoù tro-gil
~ (or _~)   ̃   Friadur
_A   ̘   Araokadur gwrizienn an teod
_a   ̺   Kensonenn beg an teod
_B   ̏   Tonenn izel-tre
_B_L     Tonenn izel war gresk
_c   ̜   Nebeutoc'h ront
_d   ̪   Kensonenn dent
_e   ̴   Drekstaonekadur pe gourlañchennekadur; s.o. ivez 5
<F>     Digresk hollek
_F   ̂   Tonenn war digresk
_G ˠ   Drekstaonekadur
_H   ́   Tonenn uhel
_H_T     Tonenn uhel war gresk
_h ʰ   C'hwezhadur
_j (or ') ʲ   Staonekadur
_k   ̰   Mouezh wigourus
_L   ̀   Tonenn izel
_l ˡ   Achuadur a-gostez
_M   ̄   Tonenn greiz
_m   ̻   Kensonenn lavnenn an teod
_N   ̼   Kensonenn teod-gweuz
_n   Achuadur dre fri
_O   ̹   Rontoc'h
_o   ̞   Izeladur (digoradur) vogalennek
_q   ̙   Adrekadur gwrizienn an teod
<R>     Kresk hollek
_R   ̌   Tonenn war gresk
_R_F     Tonenn kresk-digresk
_r   ̝   Uheladur (serradur) vogalennek
_T   ̋   Tonenn uhel-tre
_t   ̤   Mouezh sourrus
_v   ̬   Mouezhiet
_w ʷ   Gweuzadur
_X   ̆   Berr-tre
_x   ̽   Vogalenn kreizennet etre

Liammoù diavaez kemmañ

Gwelit ivez kemmañ

  Porched ar yezhoù hag ar skriturioù
Adkavit pennadoù Wikipedia a denn d'ar yezhoù.