Sant-Brieg

Gant ar ger Sant-Brieg e tegouezher amañ. Evit sterioù all ar ger, gwelit Sant-Brieg (disheñvelout).

---

Sant-Brieg a zo ur gêr eus Breizh, lec'hiet e departamant Aodoù-an-Arvor, pennlec'h an departamant-se hag ar prefedelezh. Kêr-benn Bro Sant-Brieg eo, e Breizh-Uhel, nepell eus Bro-Oueloù ha Bro-Dreger, e foñs Bae Sant-Brieg. Tennañ a ra he anv eus ar manac'h Brieg, deuet eus Bro-Gembre er V^vet kantved. 45 000 annezad a oa enni e 2016, 171 721 en tolead kêr e 2013.

Sant-Brieg
An ti-kêr.
Anv gallaouek	Saent-Bérioec
Anv gallek (ofisiel)	Saint-Brieuc
Bro istorel	Bro-Sant-Brieg
Melestradurezh
Departamant	Aodoù-an-Arvor (prefeti)
Arondisamant	Sant-Brieg (pennlec'h)
Kanton	Pennlec'h daou ganton: Sant-Brieg-1 Sant-Brieg-2
Kod kumun	22278
Kod post	22000
Maer Amzer gefridi	Hervé Guihard 2020-2026
Etrekumuniezh	Sant-Brieg Arvor Tolpad-kêrioù
Bro velestradurel	Bro Sant-Brieg
Lec'hienn web	Ti-kêr
Poblañsouriezh
Poblañs	44 166 ann. (2020)
Stankter	2 019 ann./km²
Douaroniezh
Daveennoù lec'hiañ	48° 30′ 49″ Norzh 2° 45′ 55″ Kornôg
Uhelderioù	kreiz-kêr : 99 m bihanañ 0 m — brasañ 134 m
Gorread	21,88 km²
Sant-Brieg

Douaroniezh

• Ar stêr Goued en em daol e Mor Breizh etre Plerin ha Sant-Brieg.

Anv

• Erwan Vallerie (1995) ː Saint Brieux, Saint Brieuc, 1235; Seint Briout, 1284; Saint Briouc, 1294; Saint Brieuc, 1304; Saent Bryoc, 1305; Saint Brioux, 1306; Saint Briouch, 1321;  Sanctum Briocum de Vallibus, 1330; Saint Brieuc, 1356; Saint Brieu, Saint Brieuc, 1364; Saint Brieuc, 1373; Saint Brieu, 1375; Saint Briouc, 1378; Saint Briouc, 1379; Saint Briou, Saint Brieux, Saint Brieuc, 1406; Saint Brieuc des Vaux, 1407; Saint Brieu, 1409; Sainct Brieu, Seint Biriok (dihel1 saoznek), 1410; de Sancto Brieuco, 1411; Sainct Briou, 1417; Saint Brieuc, Saint Brieu, 1420; Saint Briou, Saint Briouc, 1423; Saint Brieul, Saint Brieux, 1462; Saint Brieu, 1513; Saint Brieux, Saint Brieu, 1535; Saint Brieu, 1565; Saint Brieu, 1636; Saint Brieu, 1709

Ardamezioù

• En glazur, e c'hripi en aour, krabanet ha teodet en gul (Ardamezeg d'Hozier, 1698)

Brezhoneg

Panell degemer divyezhek.

• Ur skol Diwan zo e Sant-Brieg abaoe 1979.
• E distro-skol 2022 e oa enskrivet er skol Diwan hag er c'hlasoù divyezhek 167 skoliad (4 % eus skolidi ar gumun evit a sell ouzh ar c'hentañ derez).

Istor

Sant Brieg eo a roas e anv da Vro Sant-Brieg. Krouet e voe ar gêr er VI^vet kantved gant ar manac'h anvet Brieg, deuet a Vro-Gembre. Ur manati a voe da gentañ, ha tamm-ha-tamm ur gêr a greskas tro-dro d'ar manati-se.

Dispac'h Gall

• Gant al lezenn eus an 26 a viz C'hwevrer 1790 e voe lakaet Sant-Brieg da benn ur bann.

XIX^vet kantved

• 1862: tizhet eo Sant-Brieg gant an hent-houarn.

XX^vet kantved

Brezel-bed kentañ

• 685 gwaz a gollas o buhez abalamour d'ar brezel hervez monumant ar re varv, da lavaret eo 2,86 % ag ar boblañs hervez an niveradeg bet graet e 1911.
• Ur soudard bet ganet er gumun a voe fuzuilhet gant al lu gall d'ar 1añ a viz Here 1915, e Vienne-le-Château (Bro-C'hall).

Repuidi Brezel Spagn

• Louis Guilloux a reas war-dro degemer repuidi Brezel Spagn e Sant-Brieg hag en Aodoù-an-Hanternoz.

Eil Brezel-bed

• D'an 18 a viz Even 1940 e tegouezh al lu alaman e Sant-Brieg.
• Daou garr-nij Focke-Wulf Fw 190A eus an aerlu alaman a gouezhas e Sant-Brieg, an hini kentañ d'ar 15 a viz Meurzh 1943, an eil d'an 29 a viz Ebrel 1944; an daou nijour a varvas, douaret e voent e Plouzeniel.
• Dieubet e voe Sant-Brieg d'ar 6 a viz Eost 1944 da 22 eur gant an Task Force A eus lu ar Stadoù-Unanet.
• Mervel a reas 247 den eus ar gumun evit Bro-C'hall.

Monumantoù ha traoù heverk

• 
  Sant-Brieg dindan an erc'h.
• 
  An iliz-veur.
• 
  Tour Soazon.
• 
  Feunteun Sant Brieg.

Tregont monumant istorel zo er gêr. En o zouesk :

• Iliz-veur Sant Stefan, gant relegoù sant Brieg enni,
• Dismantroù tour Soazon, savet e 1395 ha distrujet e 1598,
• Feunteun Sant Brieg, savet er 15^vet kantved,
• Tiez kozh e kreiz-kêr.

Sevenadur

• Mirdi arz hag istor Sant-Brieg

Bezioù ar C'hommonwealth e beredoù ar gumun

Bez ar C'hommonwealth er vered Sant-Mikael

Bro	Niver a dud
Rouantelezh-Unanet	1 (tirlu)
Hollad	1

Ur soudard iwerzhonat eus ar Royal Inniskilling Fusiliers e oa. Marvet eo e miz Gwengolo 1914, e-pad ar Brezel-bed kentañ.

Bezioù ar C'hommonwealth er vered Kornôg

Bro	Niver a dud
Kanada	3 (aerlu)
Rouantelezh-Unanet	54 (aerlu:5, morlu: 48, tirlu:1)
Dianv	tremen 43
Hollad	tremen 90

Marvet int e-pad an Eil brezel-bed. Re ar Morlu a varvas pa'z eas an H.M.S. Charybdis d'ar strad d'an 23 a viz Here 1943.

Poblañs

Emdroadur ar boblañs abaoe 1793

Melestradurezh

Roll ar vaered
Mare		Anv	Strollad	Karg
11 Gouere 2017	→ bremañ	Marie-Claire Diouron	UDI	Apotikerez
2001	2017	Bruno Joncour	MoDem	Kannad (abaoe 2017)
1983	2001	Claude Saunier	PS	Senedour (1989-2008)
1965	1983	Yves Le Foll	PSU	Kanad (1967-1968 / 1973-1978)
N'eo ket anavezet c'hoazh an holl fedoù.

Tud

Tud bet ganet eno

• 1829 : Zénaïde Fleuriot, skrivagnerez c'hallek.
• 1830 : Émile Durand, sonaozour.
• 1838 : Auguste de Villiers de L'Isle-Adam, skrivagner gallek.
• 1846 : Charles Baratoux, embreger ha politiker.
• 1852 : Louis Harel de la Noë, ijinour, saver hentoù-houarn e Breizh.
• 1852 : Emil Ernod, yezhoniour.
• 1890 : Henri Pierre Cren, d'ar 7 a viz Here, soudard en 2vet rujumant war-droad, fuzuilhet d'ar 1añ a viz Here 1915 gant al Lu gall, e Vienne-le-Château (Bro-C'hall).
• 1899 : Louis Guilloux, skrivagner gallek.
• 1909 : Geneviève Prigent, priñsez ar Montenegro, lagadeeunourez, stourmerez evit an endro
• 1926 : Raymond Hains, arzour.
• 1937 : Marivon Dupureur (Samson hec'h anv-tiegezh), atletourez war ar redadeg damhir.
• 1942 : Patrick Le Lay, bet e penn TF1.
• 1947 : Patrick Dewaere, c'hoarier sinema.
• 1948 : Yannick Pelletier, skrivagner.
• 1954 : Soazig Daniellou, produourez
• 1959 : Gilles Le Bigot, soner
• 1965 : Fabienne Juhel, skrivagnerez c'hallek
• 1969 : Jean-Christophe Boullion, rener kirri-tan
• 1974 : Yann Elies, merdeer sport.
• 1979 : David Le Lay, marc'hhouarner.
• 1982 : Julien Féret, melldroader.
• 1983 : Yelle, kanerez.
• 1986 : Laëtitia Le Corguillé, marc'hhouarnerez.
• 1989 : Kévin Théophile-Catherine, melldroader.

Tud bet marvet eno

• 1877 : Alexandre Glais-Bizoin, alvokad ha politiker.
• 1898 : Charles Baratoux, embreger ha politiker.
• 1934 : Loeiz-Vari Biler, beleg ha skrivagner brezhonek.
• 1938 : Emil Ernod, yezhoniour.
• 1943 : Émile Hamonic, saver kartennoù-post hag emsaver.
• 1944 : Loeiz ar C'hlerg, yezhadurour ha skrivagner brezhonek.
• 1950 : Octave-Louis Aubert, kazetenner ha skrivagner.
• 1965 : Dom Alexis (Mathurin Presse e anv gwir), manac'h kisterkiat, adsaver Abati Boken.
• 1967 : Vefa Sant-Pêr, emsaverez.
• 1980 : Louis Guilloux, skrivagner gallek.
• 1991 : Alan an Diuzet, skrivagner gallek ha brezhonek.
• 2008 : Marivon Dupureur (Samson hec'h anv-tiegezh), atletourez war ar redadeg damhir.
• 2009 : Gwennole ar Menn, gouizieg brezhonek.
• 2011 : Yann Fouere, emsaver breizhat.
• 2013 : Heather Dohollau, barzhek c'hallek a-orin eus Kembre.
• 2013 : Yann Poilvet, kazetenner.
• 2015 : Job Lec'hvien, beleg ha skrivagner brezhonek.

Tud hag o deus bevet e Sant-Brieg

• Vefa de Bellaing, emsaverez ha skrivagnerez.
• Tom Simpson, reder marc'h-houarn.

Ardamezeg ar familhoù

	Aubry Aotrounez la Lande (?), eskopti Sant-Brieg. En glazur e zaou c'hoaf en argant lammellet, heuliet ouzh kab gant ur rodig-kentr en aour, hag ouzh beg gant ul leonparzh ivez en aour. Bernard, tailhanter war an tiegezhioù (fouages) Sant-Brieg e 1690
	Auffray Aotrounez Roc'hbihan, er barrez Sant-Mikael Treustellet etre argant ha sabel a c'hwec'h pezh, e leon en aour balirant
	Bagot Familh c'henidik eus Tregaeg, he deus roet sindikoù ha maered da Sant-Brieg adalek 1579 En glazur e ruilhenn en aour
	Louis Barazer Senesal Sant-Brieg e 1690 En gul e wifrell en erminoù heuliet gant div ruilhenn en argant
	de Beaulieu Aotrounez la Ville-Juhel, er barrez Sant-Mikael En glazur e leon en argant, heuliet gant nav bezantenn en aour, 4, 2, 3
	Bertram Yann, chaloni Sant-Brieg; Gwilhern, en eus kemeret perzh ouzh feur-emglev Gwenrann e Gwengamp e 1381. Teir gavan (livioù dianav)
	Eder Aotrounez Villedoré ha Villeraoul, e Saozon (Sant-Brieg) En gul e dreustell en argant, heuliet gant teir fempdiliaouenn ivez en argant, 2, 1

Sport

Tro Bro-C'hall

• 6 a viz Gouere 1938 : 2^l tennad-hent Tro Bro-C'hall etre Lille (Norzh) ha Sant-Brieg ; trec'h eo Jean Majerus (Luksembourg).
• 7 a viz Gouere 1938 : 3^e tennad-hent Tro Bro-C'hall etre Sant-Brieg ha Naoned ; trec'h eo Gerrit Schulte (Izelvroioù).
• 17 a viz Gouere 1947 : 19vet tennad-hent Tro Bro-C'hall etre Gwened ha Sant-Brieg (a-benn d'an eur) ; trec'h eo Raymond Impanis (Belgia).
• 18 a viz Gouere 1947 : loc'hañ a ra 20vet hag eil diwezhañ tennad-hent Tro Bro-C'hall eus Sant-Brieg war-du Caen (Calvados).
• 19 a viz Gouere 1950 : 6vet tennad-hent Tro Bro-C'hall etre Dinarzh ha Sant-Brieg (a-benn d'an eur) ; trec'h eo Ferdi Kübler (Suis).
• 20 a viz Gouere 1950 : loc'hañ a ra 7vet tennad-hent Tro Bro-C'hall eus Sant-Brieg war-du Añje (Maine-et-Loire).
• 12 a viz Gouere 1954 : 5vet tennad-hent Tro Bro-C'hall etre Caen (Calvados) ha Sant-Brieg ; trec'h eo Ferdi Kübler (Suis).
• 13 a viz Gouere 1954 : 6vet tennad-hent Tro Bro-C'hall etre Sant-Brieg ha Brest ; trec'h eo Dominique Forlini (Bro-C'hall).
• 1añ a viz Gouere 1958 : 6vet tennad-hent Tro Bro-C'hall etre Caen (Calvados) ha Sant-Brieg ; trec'h eo Martin Van Geneugden (Belgia).
• 2 a viz Gouere 1958 : 7vet tennad-hent Tro Bro-C'hall etre Sant-Brieg ha Brest ; trec'h eo Brian Robinson (Bro-Saoz).
• 25 a viz Mezheven 1965 : 4^e tennad-hent Tro Bro-C'hall etre Caen (Calvados) ha Sant-Brieg ; trec'h eo Edgard Sorgeloos (Belgia).
• 26 a viz Mezheven 1965 : 5vet tennad-hent Tro Bro-C'hall etre Sant-Brieg ha Kastellin ; trec'h eo Cees van Espen (Izelvroioù).
• 2 a viz Gouere 1972 : 1añ tennad-hent Tro Bro-C'hall etre Añje (Maine-et-Loire) ha Sant-Brieg ; trec'h eo Cyrille Guimard (Breizh).
• 3 a viz Gouere 1972 : 2^l tennad-hent Tro Bro-C'hall etre Sant-Brieg hag ar Baol-Skoubleg ; trec'h eo Rik van Linden (Belgia).
• 3 a viz Gouere 1979 : 6vet tennad-hent Tro Bro-C'hall etre Añje (Maine-et-Loire) ha Sant-Brieg ; trec'h eo Jos Jacobs (Belgia).
• 1añ a viz Gouere 1995 : dalc'het eo rakredadeg Tro Bro-C'hall e Sant-Brieg (a-benn d'an eur) ; trec'h eo Jacky Durand (Bro-C'hall).
• 10 a viz Gouere 2004 : 7vet tennad-hent Tro Bro-C'hall etre Kastell-Briant ha Sant-Brieg ; trec'h eo Filippo Pozzato (Italia).
• 6 a viz Gouere 2008 : 2^l tennad-hent Tro Bro-C'hall etre an Alre ha Sant-Brieg ; trec'h eo Thor Hushovd (Norvegia).

Liammoù etrebroadel

Liammoù he deus kêr Sant-Brieg gant kêrioù e meur a vro :

Gevelliñ

bro	kêr	abaoe
Alamagn	Alsdorf	1970
Kembre	Aberystwyth	1973
Gres	Aghia Paraskevi	1991

Kevelouri

bro	kêr	abaoe
Niger	Agadez	2002
Tunizia	Gabès	2006
Palestina	Battir - Kufur Thilit	2009

Mignoniezh

bro	kêr	abaoe
Bosnia-ha-Herzegovina	Goražde
Kiprenez	Gerospikou	2002

Liammoù diavaez

• (fr) Lec'hienn ofisiel kêr
• (br) Sant-Brieg war lec'hienn Geobreizh

Levrlennadur

• Pol Potier de Courcy (2011). Nobiliaire et armorial de Bretagne (in fr). Cressé : Editions des Régionalismes. ISBN 978-2-84618-778-7.