Wikipedia

Kemper

kumun Penn-ar-Bed
(Adkaset eus Quimper)
Evit implijoù all, gwelet Kemper (disheñvelout).

Kemper a zo ur gêr e mervent Breizh war ribl an Oded, kêr-benn gozh Kerne ha prefeti departamant Penn-ar-Bed. Kemperiz e vez graet eus he annezidi, ha 63 513 a oa anezho e 2014. 100 187 annezad a oa e Kemper Breizh Izel, ar gumuniezh tolpad-kêrioù, ar pempvet brasañ e Breizh.

Kemper
Iliz-Veur Sant-Kaourintin Kemper gwelet eus an Oded.
Iliz-Veur Sant-Kaourintin Kemper gwelet eus an Oded.
Ardamezioù
Anv gallek (ofisiel) Quimper
Bro istorel Kernev Kernev
Melestradurezh
Departamant  Penn-ar-Bed
Arondisamant Kemper
Kanton Pennlec'h 2 ganton:
Kemper-1 ha Kemper-2
Kod kumun 29232
Kod post 29000
Maer
Amzer gefridi 		Isabelle Assih
2020-2026
Etrekumuniezh Kemper Breizh ar C'hornôg
Bro velestradurel Bro Gerne
Lec'hienn Web (br) kemper.bzh
(fr) quimper.bzh
Poblañsouriezh
Poblañs 63 473 ann. (2020)[1]
Stankter 752 ann./km²
Douaroniezh
Daveennoù
lec'hiañ 		47° 59′ 48″ Norzh
4° 05′ 47″ Kornôg / 47.996667, -4.096389
Uhelderioù kreiz-kêr : 6 m
bihanañ - 5 m — brasañ 151 m
Gorread 84,45 km²
Lec'hiañ ar gêr
Kemper
kemmañ Lennit teuliadur ar patrom

Birvidik eo sevenadur hengounel Breizh-Izel e Kemper, heñvel ouzh he bagadoù ha Gouelioù-Meur Kerne hag a zo e-touez ar festivalioù hañv brasañ eus ar vro.

Douaroniezh

kemmañ
  • Ar Stêr Deir, an Oded, ar Froud hag ar Jed a gember e Kemper. Al lanv a sav a-hed traoñienn an Oded betek kêr. Kemper a zo evel ur porzh e foñs an aber, ur saviad armerzhel eus ar re bennañ. Setu perak eo ur c'hroashent kozh-tre.

Anv

kemmañ

Koshañ anv a gaver eo hini Aquilonia e 1022 (Sanctae Mariae in Aquiloniae civitate), met dizemglev zo diwar-benn pelec'h resis edo ar gêr-se. P'emañ aquilo anv latin an avel Norzh e soñj lod e oa an anv-se hini ur c'harter e Norzh ar gêr galian-ha-roman, houmañ war riblenn Su an Oded.

E 1085 e kaver roud eus Quimpercorentin ken eo staget kreñv ouzh ar gêr-eskopti memor e eskob kentañ sant Kaourintin.

E "Quimper-Corentin" en doa ijinet Yann ar Feunteun e c'hellfe erruout gwalldro ar charretour stanket el lagenn.

Stummoù skrivet an anv

kemmañ
  • Erwan Vallerie ː Kemper Cor. , 1038; Kemper Courentini, 1084; Kemper sancti Courentini, 1116; Kimper, 1160; Confluentia, 1166; Quemper, 1218; Kemper C., 1222; Quimper C., 1236; Campercorantin, 1302; Camper Corantin, Kempercorantin, Kempercorentin, 1304; Kimper Corentin, 1328; Quimpercorentin, Kemper Corentin, 1365; Kampercorantin, 1364; Kemper Corintin, 1367, 1375; Quinpercorentin, 1384; Quimpercorentin, 1423; Kemper Corentin, 1451, 1516; Kimpercorentin, 1533; Kimper Corentin, 1541; Kempercorentin, 1543, 1594; Quimpèr, 1709[2]

Gerdarzh

kemmañ

E-lec'h ma kej doureier ar Stêr Deir, an Oded hag ar Jed, emañ kêr hag e-se ur c'hember (eus ken + ber e teu an anv), orin an anv. Cymer e kembraeg a zo dezhañ ur ster nes: kej hag en iwerzhoneg eo bet goveliet comhar evit kenlabour.

Ardamezioù

kemmañ
 
« En glazur e dourc'h tremenant en argant, kernielet ha krabanet en aour ; e gab en erminoù[3] »
  • Roll d'Hozier, 19 a viz Gouhere 1697
  • Sturienn: Unanet e vimp kreñv[4]

Istor

kemmañ

Anvioù kêr

kemmañ

Henamzer

kemmañ
  • Un hent roman a gase eus Darioritum (Gwened bremañ) da Lokmaria-Kemper[5].

Dispac'h Gall

kemmañ
  • Gant al lezenn eus an 26 a viz C'hwevrer 1790 e voe lakaet Kemper da benn ur bann[6].
  • Krouet e voe kumunioù Kemper, Kerfeunteun, an Erge-Vihan ha Penharz e 1790. Rannet e voe parrez Lokmaria e miz Meurzh 1790 etre kumun Kemper ha kumun an Erge-Vihan.
  • Dekred eus ar 26 a viz Du 1790 war al le ret: e penn-kentañ 1791 e voe graet al le ouzh ar Roue, ar vro hag al lezennoù gant Le Coz, Ollitraut, Serandour ha Le Gac, "oc'h ober skol er c'hloerdi", ha gant Guillaume, Saozanet, Poyer, Le Bour ha Feillat, "oc'h ober skol er c'helenndi"; nac'het e voe gant Le Gac, "rejent (adrener) er c'helenndi"[7].

XIXvet kantved

kemmañ

XXvet kantved

kemmañ

Brezel-bed kentañ

kemmañ
  • Mervel a reas 556 gwaz ag ar gumun, da lâret eo 2,87% ag he foblañs e 1911,abalamour d'ar brezel[8].

Eil Brezel-bed

kemmañ

Ar gumun vras

kemmañ

Monumantoù ha touristerezh

kemmañ
  •  
    An iliz-veur XIIIvet, XIVvet ha XIXvet kantved
  •  
    Ar straed Kereon
  •  
    C'hoariva Kerne
  •  
    Le Quartier, kreizenn an arzoù a-vremañ[12]
  •  
    An Ursulined, ar savadur m'emañ mediaoueg Kemper
  •  
    Ar prefeti, war ribl an Oded
  •  
    C'hoarilec'h Max Jacob

Roet eo bet al label Kêrioù ha Broioù Arz hag Istor dezhi.

Ar ramparzh

kemmañ

Kemper a zo bet ur ramparzh maen en-dro dezhi adalek an XIIvet kantved. Ar voger-dro, dezhi 1500 metr hirder, a oa toullet gant pevar forzh-meur, unan anezho gant ur pont-gwint. Ar fozioù a veze douret gant ar stêrioù.

Ed an tourioù war ar c'hostezioù Su ha Reter, e-lech e c'hellfe lañset an argadoù en un doare aesoc'h.

Er XIVvet kantved e voe ouzhpennet belegoù-tarzhell e krec'h ar ramparzh evit an difenn a-serzh.

Un nebeud kempennadurioù a voe graet da heul donedigezh ar c'hanolierezh er XVvet kantved: savadurioù e maen-ben evit lakaat ar bannadelloù da zazlammat, tarzhelloù, toulloù bukañ, ur beg-moger en Norzh.

En XVIIIvet kantved e voe dilezet tamm-ha-tamm ar ramparzh d'ar berc'henned tost ha distrujet ar pozhioù evit aesaat an tremenerezh.

Monumantoù ar re varv

kemmañ

Dezougen

kemmañ
  • Ar porzh-houarn.

Sevenadur

kemmañ

Sevenadur pobl

kemmañ

Sonerezh

kemmañ

E Kemper e kaver meur a vagad, tri outo o kemer perzh er rummad kentañ : Bagad Kemper bet kampion Breizh, Bagad Ar Meilhoù Glaz ha Bagad Penhars. Kavet e vez ivez Bagad Kerne, Bagad an Erge Vras, Bagad Ar Re Gozh ha Bagad Sant Padrig.

Dañs

kemmañ

Kelc'hioù keltiek a zo ivez. Kelc'h Keltiek Eostiged ar Stangala e-touesk ar re anavezetañ. Kampion Breizh kengevredigezh Kendalc'h e oa ar c'helc'h e 2006. Ar c'helc'hioù all a zo Dañserien Kemper eus kengevredigezh War 'l Leur ha Keltiad Kemper.

Poblañs

kemmañ

An eil kêr pobletañ e Penn-ar-Bed eo Kemper war-lerc'h Brest, hag an hini gentañ eus Bro-Gerne. An niver annezidi nevesañ hervez Wikdata zo 63 642 (1 Genver 2021)

Emdroadur ar boblañs
1962 1968 1975 1982 1990 1999 2006 2012
45989 52496 55977 56907 59437 63238 64900 63360
Niver kemeret adalek 1968 : Poblañs hep kontoù doubl
Emdroadur ar boblañs abaoe 1790
(Kemper hag ar c'humunioù bet staget outi e 1960: an Erge-Vihan, Kerfeunteun ha Penharz)

Ar vaered

kemmañ
Roll ar vaered abaoe savidigezh « Kemper Vras » en 1960
Mare Anv Strollad Karg
1960 1967 Yves Thépot SFIO Kentañ maer "Kemper Vras"
1967 1975 Léon Goraguer SFIO Kelenner
1975 1977 Jean Lemeunier PS
1977 1989 Marc Bécam RPR Kannad Penn-ar-Bed
1989 2001 Bernard Poignant PS Kannad Penn-ar-Bed
2001 2008 Alain Gérard RPR ha goude-se UMP Senedour Penn-ar-Bed
2008 2014 Bernard Poignant PS Kannad Europa
2014 2020 Ludovic Jolivet UMP
2020 2026 Isabelle Assih PS

Brezhoneg

kemmañ

Ar Brezoneg er Skol

kemmañ

Ya d'ar brezhoneg

kemmañ
  • D’ar 6 a viz C’hwevrer 2008 e oa bet votet ar garta Ya d'ar brezhoneg gant kuzul-kêr ar gumun ha roet d'ar gumun war-un-dro al label Ya d'ar brezhoneg live 1.
  • D’ar 16 a viz Mae 2012 e oa bet roet d'ar gumun al label Ya d'ar brezhoneg live 2.
  • Da-heul roidigezh al label Ya d’ar brezhoneg a live 2 e 2012 e oa bet votet d’an 9 a viz Du 2017 gant Kuzul-kêr Kemper un divizadeg all gant oberoù nevez da gas da benn evit tapout al label a live 3.

Skolioù

kemmañ

Tiez-embann

kemmañ

Armerzh

kemmañ

Tud

kemmañ

Tud bet ganet eno

kemmañ

Tud bet marvet eno

kemmañ

Tud liammet gant kêr pe o deus tremenet un tamm eus o buhez eno

kemmañ

Ardamezeg ar familhoù

kemmañ
  Jacques Aymer, genidig eus bro Boatev, marc'heg Sant-Yann Jeruzalem,

rener Kemper e 1527

En argant e dreustell kenframmek etre abel ha gul a beder pezh
  le Baron

ur c'huzulier ouzh prezidial Kemper e 1660

En argant e dreustell heuliet gant teir melionenn, an holl en geot
  le Barzic

aotrounez Keranstivel, e Lokmaria

En glazur e gebrenn en argant, heuliet gant teir brizhenn ginerminig ivez en argant
  Hervé le Bastard de Kerguiffinec,

maer Kemper ha kannad ouzh ar Breujoù e 1738.

Nicolas le Bastard de Kerguiffinec,

mab Hervé, alvokad ar Roue ouzh Prezidial Kemper 1755

En argant e deir dreustell en gul leinet gant teir brizhenn erminig
  ? Le Baud

Senesal Kemper e 1590

En argant e fempdiliaouenn en gul
  ? de Carné

gouarnour Kemper er bloaz ... ?

En aour e ziv dreustell en gul
  J.M.G du Haffont ː bet ganet e Kemper an 8 Kerzu 1745 (= 50 bloaz); kabiten troadegiezh; marc'heg Sant-Loeiz; eil-major en Rohan; divroad; barnet ar 15 thermidor e Kiberen En gul e gudon en argant pigoset hag iziliet en aour.
  de Kerloaguen

Aotrounez Krec'heuzen, e parrez Sant-Vazhe

En argant e erez dispak iziliek ha pigosek en gul.

Sturienn ː Sans effroy

  Mathieu Lohéac, prokulor ar Roue ouzh prezidial Kemper e 1590 En argant e vailhenn en sabel
  Jean du Quélenec de Saint-Quérec, gouarnour Kemper e 1592 En erminoù, e gab en gul karget gant teir flourdilizenn en aour
  Sébastien Ninon, kuzulier ouzh prezidial Kemper e 1700 En glazur e seizh steredenn en argant

Mirdioù

kemmañ
  •  
    Eured e Kemper gant Eugène Boudin, 1857, er mirdi
  •  
    Porzh Kemper gant Eugène Boudin, 1858, er mirdi

Liammoù etrebroadel

kemmañ

Gevelliñ

kemmañ
Bro Kêr Abaoe
  Alamagn Remscheid 1971
  Iwerzhon Luimneach 1981
  Galiza Ourense 2006
  Sina Yantai 2005
  Italia Foggia 2011
  Gres Lavrio 2009

Kevelouri

kemmañ
Bro Kêr Abaoe
  Roumania Sântămăria-Orlea 2007

Sport

kemmañ

Darvoudoù-sport a bep seurt

kemmañ

Liammoù diavaez

kemmañ
Sellit ouzh ar ger Kemper er
wikeriadur, ar geriadur frank.

 
Commons
Muioc'h a restroù diwar-benn

a vo kavet e Wikimedia Commons.

Levrlennadur

kemmañ

Daveoù ha notennoù

kemmañ
  1. ↑ Roadennoù ofisiel e lec'hienn an EBSSA
  2. ↑ Erwan Vallerie : Diazezoù studi istorel an anvioù-parrez. Corpus. An Here. 1995
  3. ↑ Pol Potier de Courcy : Nobiliaire et armorial de Bretagne. Adembannadur Editions des Régionalismes. Cressé. 2011/2014
  4. ↑ Froger & Pressensé, Armorial des communes du Finistère, 2001; golo 4 (tresadenn gant Bernard Le Brun).
  5. ↑ Henri Guiriec, La Région de l'Ellé - bas et haut Ellé, e ti an aozer, 1939, (e galleg), pajenn 16.
  6. ↑ J. B. Duverger, Collection complète des lois, décrets, ordonnances, règlemens avis du Conseil d'Etat, Levrenn gentañ, Eil embannadur, Pariz, 1834, p.105
  7. ↑ Kristof Jezegoù, Hor Bro e-pad ar Revolusion, Ti-moullañ Ar Bobl, Karaez, 1915, pajennoù 50 ha 51.
  8. ↑ Memorial Genweb
  9. ↑ Memorial Genweb
  10. ↑ Pertes Luftwaffe Finistère
  11. ↑ Michel Guéguen ha Louis-Pierre Le Maître, L' Aigle sur la mer - Concarneau 1939 - 1945, levrenn III, 1988, pajenn 65
  12. ↑ Serret e miz Eost 2016 diwar urzh ar maer Ludovic Jolivet (UMP).
  13. ↑ Memorial Genweb
  14. ↑ Université de Lille
  15. ↑ Memorial Genweb
  16. ↑ Marsel Guieysse, La langue bretonne : ce qu'elle fut, ce qu'elle est, ce qui se fait pour elle et contre elle, pajenn 265, Kemper, Nouvelles Éditions Bretonnes, 1936
Adtapet diwar « https://br.wikipedia.org/w/index.php?title=Kemper&oldid=2103592 »